Komodovaraan

Komodovaraan

n Komodovaraan (Varanus komodoensis) is ne eawerdasse oet de familie varaann (Varanidae). t Is ene van de bekeandste eawerdasn um ziene beheurlike leankte: hee kan wal töt 3 meter laank wordn. Doarmet is t ook de grötst-emetne eawerdasse van de wearld. In deerntuinen en dokumentaires wörd gearne noar de komodovaraan kekn, umdet he zo aanders is as aandere eawerdasn.

n Komodovaraan hef zinn naam te daankn an t eilaand woer't he in t weeld leaft: Komodo in Indonesië. Doarnöast leaft he nog op umlignde eileandkes, zo as in n natuurpark op t wat gröttere Flores. Oargns aanders keump he in t weeld nit vuur. Det is meteen zinne beperking, want de eilaandn zeent nit zo groot. Doarumme steet n komodovaraan op de lieste van besköarmde deers.

n Komodovaraan is nen vleaisetter en steet boawnan de voedselketne. n Komodovaraan hef duur zinne grötte, at he volgröaid is, gin natuurlike viejaandn mear. Nöast leawnde deers et he ook wal kadavers. Mangs zeent det kadavers dee't duur t gif van n varaan zeent umme kömn.

n Varaan wör in 1910 vuur t eerste ontdekt en beskreewn. Dr is seend dee tied völle oonderzeuk edoan noar t leawn van disse deers. Dr wordt nog aait nieje dinge oawer n komodovaraan oontdekt. Töt an 2009 meann de geleardn nog det ne bette van n varaan dodelik was um de giftige bakteriën wat he in n bek hef. Kortns is dr oontdekt at n varaan gifkliern hef, woermet he n gif kan toodeenn.

Naam

Lokaal hef n komodovaraan verskeaidene naams, dee't meestal verwiezet noar de indrukwekkende liefsbouw. De Indonesiërs neumt n varaan ora, wat "moond" beduudt. Aandere naams zeent biawak raksasa (reuznvaraan) en buaja darat, wat laandkrokodil beteeknt. Disse leste naam klopt feaitelik nit, want n varaan is ginnen krokodilachtigen. n Weetnskoplike naam beteeknt in t Latiens gewoon "varaan van Komodo".

Kenmoarkn

Nen komodovaraan hef n lief net ne eawerdasse

Varaannvel hef skubn en hoedbeentjes

n Komodovaraan is ene van de längste eawerdasn van de wearld en kan wal mear as dree meter laank wordn. Allene van n papoeavaraan nemt ze an at dr nog längerden zeent, mer dissen is völle dunner, en n start is verhooldingswies völle länger. n Papoeavaraan wörd op t meest 90 kg, en n komodovaraan 150 kg.

De leankte en t gewicht van n varaan wordt vake slim oawerdreewn. Dr geet n volksverhaal at t deer zesse töt zeuwn meter laank kan wordn en wal 250 kg of mear. Disse annames wordt nit allene baseerd op volksverhaaln; dr zeent ook weetnskoppers dee't dit meann op basis van ne skatting. Bioloog Walter Auffenberg skatn at varaann wal 250 kilo köant wordn, umdet he nen varaan van 50 kg oonderzochtn, den't noa wat etn wal 100 kg weug. Doarumme meann Auffenberg at n dree meter laank deer dan wal 250 kg kon weagn. Mer zulke deers zeent nog nooit eveundn. t Grötste deer wat ze ooit eveundn hebt, was 3,13 meter en 166 kilo, met n boek vol etn. Dissen hebt ze op ezat en in ne tentoonstelling in Tilden Regional Park in Berkeley in de VS. De meestn wordt skoonwal nit grötter as 2,5 meter en weagnt dan 45 kilo ongevear.

n Komodovaraan hef n zelfden bouw as alle eawerdasn; n laank lief met nen langn start, veer kromme peute en nen breedn, platn kop. n Start is slim gespierd en is länger as t vuurlief. de Vuur- en achterpeute hebt lange, platte, kromme, mesachtige neageln. t Vel is bedekt met skubn zo dis as n neagel. t Vel op n kop en n start hebt hoedbeentjes, dee't saamngröait as n varaan eulder wörd. Dit is te vergeliekn met n maliënkolder. Bie euldere deers liekt disse beentjes met mekoar n soort helm. dit hebt aandere hagedisn en leguaann ook.

t Vel kan tusken broen en oliefgreun wean. Hele oolde deers kriegnt allemoal gelle vlakn op de rugge, woerduur't ze nen wal gelligen glood kriegnt. Op Flores hebt de varaann vake nen wat roderen kluur en nen geln kop. Jungere deers zeent vake wat lechterder van kluur, met doondere vlakn. n Kop en peute köant töt zwart ekluurd wean. n Start is froai dikke en laank, en hef nen kam den't vuural bie n startanzet wat dikker en dudeliker is. n Start hef lechte en doonkere ringn. Dit is vuural bie de jungere deers good te zeen. Wo eulder de deers, wo valer de kluurn.

Varaann hebt nen stoompn snoetn. n Bek stekt oet en bog lecht noar dealtn, en hef wal wat weg van nen snawel van eandn. De oogne en neuzegeater zeent groot in verhoolding. Um t oge zit nen kam van beenachtig weefsel. De zowat 60 taandn kromt noar achtern en zeent ekarteld, woerduur't ze makkelik vleais ofskuurn köant. Ze hebt n zelfden vörm as taandn van gröttere haain. Net as bie haain köant komodovaraann de taandn ook vake wisseln, woerduur't ze aait skoarp bliewt. n Komodovaraan hef as ene van de weainige reptieln de taandn um met te sniedn. Zowat alle eawerdasn en krokodiln hebt allene mer taandn um prooi met vaste te hooldn.

Männekes en vröwkes zeet dr beheurlik t zelfde oet. De männekes zeent wat grötter en forser. In t veeld is t dan nog lastig te zeen, umdet jongn en ooldn duur mekoar leawt. Männekes heft n mear gewelfd deel an de oonderkaante bie n kloaakoetgaank (t ofskeaidingskanaal), umdet ze nen dubbeln penis hebt, mer det is slecht te zeen bie leawnde deers.

Zintuge

JavaScript- video van nen komodovaraan. t Oetflapn van de tonge kö'j hier good zeen.

n Komodovaraan hef oorn en ogene, mer gebrok meestal de tonge um prooin, viejaandn en meugelike paargezeln op te zeukn. Dr wör lange an enömn at varaann doof zeent, mer det is nit zo. Ze heurt aanders nit heel best. Varaann köant toonheugtes tusken 400 en 2000 Hertz heurn. Hoge en lege teunn heurt ze nit. Ter vergelieking: n meanske heurt tusken de 20 en 20.000 Hertz. Varaann hebt mer één heurbeentje, terwiel't zoogdeers dr verskeaidene hebt. t binnoor hef bie varaann ne legere dichtheid van ontvangers as bie zoogdeers.

Varaann köant n poar hoonderd meter wied kiekn, mer stillestoande dinge zeet ze nit best. t Netvlees hef allene mer kegelkes en gin steafkes, woerduur't varaann woarskienlik wal kluurn zeet, mer nit zo good in t duuster zeet.

Doarumme verloatt ze zik nog t meest op öare rökke. Doarvuur gebroekt ze t orgaan van Jacobson boawn in t verhemmelte in n bek, wat oet hooggeveulig weefsel besteet. Ze hebt ne gevorkte tonge, woermet ze guurdeelkes oet de locht visket en dan langs t jacobsonsorgaan striekt. Umdet de tonge oet n leenker en rechter deel besteet, köant ze dus "preuwn" oet wat vuur ne richting de guur keump. Zo köant ze n kadaver wal op acht kilometer "preuwn".

Leawn

Varaann goat regelmoatig struunn langs de vloodliene um etn te zeukn

Nen volgröaiden komodovaraan leawt op de groond. Jungere deers leawt vake in beume, in wat mear bebost gebeed. Varaann köant good klimn en zwemn. Ze zwemt met gemak oawer brede riviern, en köant wal 4 meter deep duukn. Ze leawet meestal nit per se allene. Jonge deers köant skoonwal better oet de buurte bliewn, um te zorgen at ze nit zelf op egetn wordt. Ze hebt wal n eegn jachtgebeed, mer doar loatt ze aandere varaann wal in too. n Komodovaraan is ene van de weainige reptieln wat in groepkes et. n Vers kadaver trekt meardere varaann an. Ze bepoalt dan wal oonderling wee't ne heugere stoatus hef. Gröttere deers kriegnt mear van t kadaver met.

Komodovaraann zeent aait drok met etn. Doarvuur loopt ze mangs wal 10 km op nen dag. Komodovaraann zeent kooldblodig, en woarmt zik an de zunne. Doarmet wörd de spijsvertearing versneld. Kooldblodigheaid hef as vuurdeel det n varaan duur de verleegde stofwisseling lange zoonder etn kan as dr es ne tied is woerin't wat meender te kriegn is. Um of te koeln köant ze rapper oademen, zodet dr mear wöarmte wörd of egeewn. Doarbie köant ze öar hol opzeukn en in de skaa goan lign. t Hol is ne vaste skoelstea, markeerd met driete, en de begröaiing dr umhen is vort ehaald. Ze hebt t hol meestal zo ericht det dr de weend good in kan.

Umdet dr gin aandere grote roofdeers in t gebeed vuurkomt, kon n komodovaraan zo groot wordn. Ze hebt t gat in de voedselketne op evuld, woer't in aandere deeln van de wearld aandere roofdeers zitt..

Etn

Nen komodovaraan steet kloar um n hert te griepn

t Javaans hert (Cervus timorensis) is ene van de belangriekste prooin vuur n komodovaraan

t Etn van n varaan haank of van zinne leankte; jonge varaann ett heuwdzakelik insektn zo as spreenkhaann, törrekes en aandere geleedpeutigen. Doarnöast ett ze kleaine deers met n skelet, zo as gekko's, veugeln en kleaine zoogdeers en eier van verskeaidene deers. As ze grötter wordt, köant ze ook gröttere deers an, zo as weelde zwienn, hertn, waterbuffels, slangn, pearde, sikn en gröttere veugeln. Ene van de belangriekste prooin is t Javaans hert (Cervus timorensis). Doarnöast woln ze heugstwoarskienlik nog wal es nen dwergolifaant (Stegodon sompoensis) griepn. Dissen olifaantnsoort is non oet estörven.

Nen varaan kan kort sprintn met ne snelheaid van 20 km in t uur, mer meestal wochet ze prooin op in heuger grös of aandere buskes an de kaantn van looppädte van deers. As n prooi ongevear aanderhalven meter noabie is ekömn, geet n varaan anvaln. Doarbie mikt he vuural op de peute, um de peezn van de deers duur te bietn, zodet n prooi nit mear vort kan. n Prooi wörd doarnoa teegn de vlakte trökn en in n boek ebetn zodet he oetbloodt. Doarnoa wörd n prooi met de skoarpe taandn en neageln an bölle trökn. Vake zeent dr dan al verskeaidene aandere varaann op de locht van t verse kadaver of ekömn.

Varaann zeent dr um bekeand at ze onmeundig vretn köant. Ze köant in eenn moaltied wal 80% van t eegne gewicht nog es noar binn woarkn. Dit kriegnt ze vuur mekoar duurdet ze ne fleenk rekboare mage hebt en nen grootn bek en haalsopening. Hierduur köant ze ineenn hele brokn vleais noar binn hen sloeken. Keump nog bie at ze rekboare kaakn hebt (te vergeliekn met dee van slangn). Dr is ne beskriewige bekeand van n vröwkesvaraan van 50 kilo den't in 17 minuutn n voarkn van 31 kilo opvrat. Bie t etn wordt bölle vleais noar binn eskrokket met n kop in de heugte. Dit dut wat deankn an t etgedrag van krokodiln.

Komodovaraann zeent gin kieskauwers. Leeuwn en aandere roofdeers loatt vake ongevear 25 töt 30% van n prooi oawer. Komodovaraann loatt teegn de 12% oawer. Ze ett bievuurbeeld ook butte, hoown en vel dr bie op. Allene de inhoold van de doarmen en driete skudt ze dr oet met n bek. Hoown en butte köant ze makkelik vertearn duur t stoarke maagzoer wat ze hebt. Ook det hebt ze gemeen met krokodiln.

Det t gin kieskauwers zeent, blik wal oet t feit at ze mangs zelfs de eegne jongn nog opvrett. Dit kannibalisme keump bie alle soortn eawerdasn vuur. t Etnspatroon van nen volgröaiden varaan besteet zelfs vuur 10% oet eegne jongn. De grötste natuurlike viejaand van de jongn zeent dus de eegne soortgenootn. At de jongn oet t ei kroept, weagnt ze nog gin 100 gram en zeent op t meest 40 cm laank. Ze köant ja niks beginn teegn de ooldn. Um te vuurkomn at ze wordt op evretn duur de grootn, leawt ze de eerste joarn in dichtbegröaid gebeed. Doar köant de grootn lastig duurkomn. As verwear teegn de grootn, rolt zik de jongn mangs duur driete van kadavers, um zo as onetboar te roekn vuur de grootn. Aandere viejaandn van de jongn zeent heunde, roofveugeln en slangn.