Kaanker

WIKIPEDIA kan der nit vöär instån dat de inhold van artikels kloppet. As jy wat mankeret, kün jy et beste eaven by een dokter angån.

Kaanker is ne zeekte woerbie as weefsel in et weelde vort begeent te gröain, ansteurd duur ne selndeling wat op hol slöt.

Woardherkomst

t Woard kaanker keump van t Latiense "cancer", wat van oorsproonk "kreeft" beteeknt. In verskeaidene sproakn, zo as t Duuts en de verskeaidene Skandinaviese sproakn, het de zeekte doarumme nog aait "krebs" of "kreft". Ene van de eerstn den't disse naam gebreuk was Galenus, umdet in dee tied de zeekte vake wör keand an de heelderrode en opgezwolne bloodvatn kort bie de gezweln, dee't de dokters oet dee tied an de rode peute van kreeftn deedn deankn.

Ontstoan van kaanker

Normale seln in t lief deelt zik allene as det neudig is, zo as wonnear orgaann zik herstelt of verniejt. Bie disse selndeling kriegt de seln ook nen kenmaarkenden vorm en grötte, wat ofhaank van wat vuur doel of ze hebt. Dit neumt de dokters de selofwieking (celdifferensiasie). Disse deling en ofwieking wörd bepoald en eregeld duur nen balans tusken verskeaidene zaakn: de oetweandige sinjaaln (boetn n sel, dus hormoonn, chemiese stofn, virusse, ezw.) en de inweandige sinjaaln (eiwitn dee't onstoat duur regelgeenn binn nen sel). Beaide sinjaaln köant de selndeling anjaagn of ofremn. As t binn de seln is, dan neumt ze det selluleare gröaifaktoorn of gröairemmers.

As ene of meardere seln gin steuring mear kriegt van disse in- of oetweandige zaakn, kan det zorgen at dr n gezwel of tumor ontsteet. As de balans tusken de gröaiers en gröairemmers ontregeld wörd köant seln goan woekern. De seln reageert dan nit mear normaal en hebt nen apartn vorm ekreegn. Pas as t kwoade (maligne) gezweln zeent, neumt ze det kaanker. Disse gezweln köant n orgaan verweustn. De gode (benigne) gezweln köant in t slimste geval de orgaann beskadigen. De kwoade gezweln köant zik ook oetzeein (metastazeern) duur de blood- en lymfestreum, en doarduur in aandere orgaann terechte komn.

Oorzaakn van kaanker

Wat leu hebt mear anleg vuur kaanker as n aander. t Kan arfelik wean, dus van oolders op wichter oavergoan. Doarnöast kan t te maakn hebn met n ongezoond leavn, zo as duur rookn, slecht etn (bv. te bewaarkt etn, alderhaande E-nummers, te völle fruktose of sukers), oavergewicht, duur ne slechtverzörgde infeksie, blootstoan an stroaling (ook zunlecht), en vervoeling in de umgewing.

Behaandeling

Ofhaankelik van de plek woer't de kaanker zit, kan dr ekeuzn wordn vuur ne behaandeling met bestroaling, operasie (vortsniedn van t gezwel), of met chemiese medisienn. Of de behaandeling anslöt haank ook wier of van woer't de kaanker zit, en wo vroo of ze dr bie warn met behaandeln. Wo earder de kaanker oontdekt wörd, des te mear kaans at de behaandeling anpakt.

Nöast de behaandelings dee't duur de algemene geneaskeunde wordt vuurskreewn, zeent dr ook de alternatieve kaankerbestriedings. Wat methodes liekt te waarken, aandern wier nit.

In de veertiger joarn is an t lecht ekömn dat hoge doseringn vitamine C kaanker bestriedn en zelfs geneazn köant zoonder de negatieve effektn van bestroaling. De bestroaling is vake zelf al nen kaankerverwekker. Duurdat vitamine C ne natuurlike stof is, kö'j dr weainig an verdeenn, de mediese wearld hef der wieders ok neet völle met edoan.

Oetgoande koppeling

• KWF Kaankerbestrieding