Heer (feodalisme)

Den heer, mangs ok wal vrouwe, was in et Ancien Régime den heerser van ne heerlekheid. Hi-j was deurgoans nen leenman van et landsheerleke gezag boaven um. In de Nederlanden kon dat nen graaf, nen hartog, nen prins-biskop of nen vorst-abt waen. In et geval dat den keizer dreks boaven den heer stoand en dizzen dus geen hiërarchiese binding had met ne "tussenliggende heerschoppi-je", proat wi-j oaver nen bannerheer of ok wal van ne "rieksunmiddelleke heerlekheid". Dit waren mangs gans machtige leu dee zich met nen gooden afloop wisten te verzetten teggen den invlood van den hartog of den graaf van et umringenden gebeed en zo eure unafhankelekheid wisten te bewaoren.

Ene van de weinige helemoal zelfstaandig eblaeven heern was den van heerlekheid Ravenstein. Ne andere untwikkeling kenden de zelfstandig eblaeven heerlekheid Mechelen, waor uutèndelek deur oaverarving den keizer zelf ok heer van Mechelen wierd. Iets soortgelieks gebeurden naodat den biskop van Utrecht zien waeldleke heerskoppi-je had oaver-edaone an Karel V. Utrecht, Grunnen en Oaveriessel wodden ok heerlekheden met den keizer zelf als heer. Dizze "hoge" heerlekheden gingen bi-j de ofzwering van den Spaansen könning oaver op de Stoaten-Generoal van de Veraenegde Previnsien.

Noa de ofschaffing van et Ancien Régime, dit is bi-j den inname van de Oostenriekse Nederlanden of bi-j de instelling van de Batoafse Republeik in 1795, wodden alle heerleke rechten op-ehaeven. Veur n klein deel wodden dee under könning Willem I wier hersteld, zoas et jachtrecht en et visrecht. Et oaverheidsgezag (et recht um funksionaorissen te beneumen) verloor den heer veur altied in 1830 bi-j de invoering van de Belgiese Groandwet of in 1848 bi-j de invoering van de Nederlandse gemeentewet. Et warkeleke ende van de heerleke rechten in Nederland kwam in 1923 met de ofschaffing van de heerleke wildrechten.