Gemeenschappelijke regeling

Een gemeenschappelijke regeling is een samenwarkingsverband van deurgaons provincies, gemeenten en/of waterschappen waorbi-j bepaalde taken en bevoegdheden wodt overedaone an een daorveur op erichte gemeenschappelijke regeling. Dat kan een lichte regeling wean, waorbi-j wat afspraken bunt emaakt. Maor 't kan ok een zwaordere regeling wean.

De oetdrukking "gemeenschappelijke regeling" kan ok slaon op het gezamenlijk besloet van de deelnemers waorbi-j zo'n samenwarkingsverband is an egaon en waorin ok wietere afspraken aover 't functioneern d'rvan bunt vastelegd. I-j könt dus bi-jveurbeeld zeggn dat deur de vaststelling van de gemeenschappelijke regeling "Regio Achterhoek" (besloet) deur de Achterhookse gemeenten een gemeenschappelijke regeling "Regio Achterhoek" ( samenwarkingsverband) is in esteld.

Gemeenschappelijke regelingen könt wodden inesteld op grond van de Wet gemeenschappelijke regelingen. De meeste gemeenschappelijke regelingen bunt an egaon deur gemeenten onder mekare. Gemeenten könt bi-jveurbeeld de afgifte van bepaalde vergunningen aoverdaon an zo'n regeling. Of ze könt een gemeenschappelijke regeling angaon waorbi-j ze gezamenlijk een recreatiegebeed exploiteert, of samen een milieudienst hebben. As een gemeente of een waterschap taken en bevoegdheden aoverdraegt aan een gemeenschappelijke regeling, könt ze dee taken en bevoegdheden neet zelf meer doon.

Lichte gemeenschappelijke regelingen

De wet gemeenschappelijke regelingen maakt 't meugelijk um lichte gemeenschappelijke regelingen an te gaon. In een lichte regeling kan bi-jveurbeeld wodden bepaald dat bevoegdheden van het gemeentebestuur of van ambtenaren van de ene gemeente wodt verricht deur het gemeentebestuur of deur ambtenaren van ne andere gemeente. 't Kan wean dat bepaolde warkzaamheden, veural in kleine gemeenten, zo weinig veurkomt dat 't neet de meuite is um daorveur zelf gespecialiseerd personeel in deenst te nemmen. Op disse maneere kan zo'n kleine gemeente dan 't wark uutbesteden an een grotere buurgemeente.

Een minder lichte regeling is een regeling waorbi-j een gemeenschappelijk orgaan wödt in esteld. De deelnemende gemeentebesturen draegt dan bevoegdheden aover an dat gemeenschappelijk orgaan. Maor disse variant kömt neet völ veur. Meestal wödt d'r in dat soort gevallen een openbaor lichaam in esteld.

Openbaor lichaam

De zwaorste gemeenschappelijke regeling is de regeling waorbi-j 'n openbaor lichaam wödt inesteld. Een openbaor lichaam hef rechtspersoonlijkheid. Dat wil zeggen dat het een eigen vermeugen hef, dat het eigendom en schulden kan hemmen. En een openbaor lichaam is in principe ook bevoegd verordeningen te maken, waarin veurschriften steet waoran een ieder zich hef te hollen.

Een openbaor lichaam hef een bestuur, dat op dezelfde maneere is eregeld as 'n gemeentebestuur. D'r mot een veurzitter wean, vergeliekbaor met 'n börgemeister, een dagelijks bestuur, vergeliekbaor met een college van börgemeister en wetholders, en een algemeen bestuur, vergeliekbaor met een gemeenteraod.

As gemeenten zo'n openbaor lichaam hebt in esteld, dan wis elk van de gemeenteraoden een of meer leu an uut de eigen gemeenteraod of uut 't eigen college van börgemeister en wetholders as algemeen bestuurslid. Het aantal algemene bestuursleden dat elk van de gemeenten mag anwiesen is vaak afhankelijk van de grötte van dee gemeente. Het algemeen bestuur beneumt daornao het dagelijks bestuur en de veurzitter.

Het is dus neet zo dat de börgers de bestuurders van zo'n openbaor lichaam de bestuurders magt kezen. D'r is alleen sprake van indirecte democratie.

Gemeenschappelijke regelingen met een bedrief

Sommige gemeenschappelijke regelingen bunt op ericht um een bedrief te exploiteren. 't Geet daorbi-j altied um openbare lichamen, want um 'n bedrief te können exploiteren mo'j eigendom können hemmen en verplichtingen können angaon.

Gemeenten bunt daor dan ooit met begonnn umdat het bedriefsleaven in dee activiteiten van zo'n bedrief (toen nog) gin winst zag. Bi-jveurbeeld een afvalverwarkingsbedrief. Een ander veurbeeld is het Openbaar Lichaam Crematoria Twente dat Twentse en Achterhookse gemeenten ooit samen hebt opgericht in een tied dat cremeren in plaats van begraven nog niet zo gebroekelijk was. De sociale warkveurziening is ok zo'n veurbeeld.

Vandaag de dag gebeurt 't eenga vaker dat zo'n bedrief wödt umezet in een vennootschap met een eigen directie. Zo kan zo'n bedrief dan slagvaardiger warken. 't Openbaor lichaam draeg dan alle bezittingen aover an de vennootschap en wödt zelf de enige andeelholder. Zo könt de gezamenlijke gemeenten as andeelholder via de andeelholdersvergadering een vinger an de pols blieven hollen en dividenduutkeringen blieven ontvangen. Maor 't besturen van het bedrief kan wodden aover elaoten an professionele bestuurders in plaats van an gemeenteraodsleden uut verschillende gemeenten dee allene af en too 's bi-j mekare komt.

Regio's

Aoveral in 't land bunt gemeenschappelijke regelingen waorbi-j een openbaor lichaam deur gemeenten is ingesteld um meerdere taken uut te voeren. Vaak steet in de naam van zulke regelingen het woord “regio”. Alle gemeenten uut de streek bunt dan daorbi-j an eslotten. Zo'n regio is dan veur uuteenlopende dingen verantwoordelijk, zaols veur brandweer, de gezondheidsdienst (GGD), openbaor vervoer, anleg van toeristische fietspaden, afvalverwarking, exploitatie van grote industrieterreinen en wat de gemeenten wieters nog maor gezamenlijk wilt doon. Veurbeelden bunt de Regio Achterhoek in Deutekem en de Regio Twente in Enschede.

Soms bunt gemeenten wettelijk verplicht um regionaal samen te warken. Gemeenten mot bi-jveurbeeld zorgen dat er een regionale brandweer is met een centrale meldpost en dat soort dingen. Dan kö'j 'n apart openbaor lichaam regionale brandweer oprichten, maor 't is dan wal zo praktisch um zo'n regionale brandweer bi-j de regio onder te brengen.

Soms hebt dee regio's zo'n grote invlood dat het haost liekt as of ze een aparte bestuurslaag bunt onder de provincie maor baoven de gemeenten. Dat wödt ezeen as ongewenst. Want de börgers in de regio kunt het bestuur neet zelf keezen. En dat is neet echt democratisch. Wee völle te zeggen hef, heurt eigenlijk ok um de paar jaor rechtstreeks an de börgers verantwoording af te leggen.

Plusregio's

Sinds 1 januari 2006 besteet d'r een bi-jzonder soort regio's, de zogenaamde plusregio's. In het Nedersaksische deel van Nederland is d'r maor ene, de Regio Twente.

Een plusregio is bezunder, umdat een plusregio nog minder vri-jblievend is dan een gewone regio en meer bevoegdheden hef dan andere regio's. In artikel 104 van de Wet gemeenschappelijke regelingen steet dat ne plusregio een regionaal openbaor lichaam is met wettelijke taken, dat deur de gemeentebesturen op uutneudiging van gedeputeerde staten in een gebeed met stedelijke kenmarken is in'esteld met het oog op de oplossing van de regionale afstemmingsproblematiek. Daorbi-j geet 't dan veural um wonen, warken, verkeer en vervoer. Tot 1 januari 2006 waren deze regio's kaderwetgebied op grond van de Kaderwet bestuur in verandering. D'r waren op 1 januari 2006 zeuven kaderwetgebieden die toen automatisch Wgr-plusregio's werden: Stadsregio Rotterdam, Stadsgewest Haaglanden, Regionaal Orgaan Amsterdam (Rao), Bestuur Regio Utrecht (BRU), Knooppunt Arnhem-Nijmegen (KAN), Samenwerking Regio Eindhoven (SRE) en Regio Twente. Een achtste plusregio is d'r later in 2006 bi-j ekommen: de Parkstad Limburg rond Heerlen, Karkraode en Landgraaf.

In artikel 118 van de wet gemeenschappelijke regelingen steet dan dat het algemeen bestuur van een plusregio de economische ontwikkeling van de plusregio mot behartigen. En deurum mot het algemeen bestuur in alle geval regelmaotig een regionaal-economische ontwikkelingsstrategie opmaken. Ok mot het algemeen bestuur beleid maken over bedrieventerreinen, kantoorlocaties en detailhandelsveurzieningen, veurzowiet dee van regionaal belang bunt. En het algemeen bestuur moet de hoofdlienen vaststellen van een regionaal beleid veur 't antrekken van bedrieven en veur 't bevorderen van het toerisme in de streek.

In artikel 120 van dee wet steet nog dat het algemeen bestuur van een plusregio veurschriften kan aover deur de gemeenten in die regio an te kopen en uut te geven grond, de anleg van veurzieningen van openbaor nut, het kosten verhaal daorvan en in hoo wiet de financiële gevolgen wordt verdeeld over de gemeenten in de regio Het algemeen bestuur kan ook gebeden anwiezen in de regio waor dat soort zaken alleen deur de plusregio zelf mag wodden edaone. En het bestuur van een plusregio kan veurschriften geven aover ‘t onderhold en ‘t beheer van dee grond.

Hier en daor ligt dat nog wal geveulig. Want ne gemeente mag graag bouwgrond uutgeven. 't In exploitatie brengen en uutgeven van bouwgrond is een belangriek beleidsonderdeel van gemeenten.