Franco-Belgische strip

Franco-Belgische strips (Fraans: bandes dessinées franco-belges) bint stripverhalen die in de treditie staot van de Fraanse en Belgische stripmakerije. In Fraankriek en België stiet 't bieldverhaal in hoog anzien en wördt 't, krek as in Italië en Spanje, eziene as 'de negende keunstvörm'.

De Franco-Belgische striptredisie is verknupt mit Nederlaand en de Nederlaandstalige strip: veule Fraanstalig wark wördt in 't Nederlaands aoverezet veur de Vlaamse en Nederlaandse markt, intied det Vlaamse en Nederlaandse tiekenders heur wark ofzet bij Fraanstalige uutgeverijen. Ok Fraanstalig Zwitserslaand drag bij an de Franco-Belgische striptredisie.

Ontstaon

Allewal der in Fraankriek en België al eerder evierde striptiekenders waren, is de Franco-Belgische striptredisie ontstaone toen twee Belgische stripweekbladen de Fraanse markt veraoverden. Dit waren Le Journal de Tintin (1938-1988), mit as Nederlaandstalige tegenhanger 't blad Kuifje (1946-1993), en Le Journal de Spirou, begund in 1946, mit as Nederlaandstalige tegenhanger de Robbedoes (1938-2005).

Veule Fraanse en Zwitserse striptiekenders kwamen veur Belgische uutgeverijen te warken, en 't wark van Belgische tiekenders wördden bried verspreid in Fraanstalig Europa. Bekende stripbladen in de Franco-Belgische tredisie waren wieder Pilote (1959-1989) en Métal Hurlant (1975-2006). De stripmarkt in België en Fraankriek is econcentreerd rond een köppel dikke uutgevershuzen, waoronder Dupuis, Standaard Uitgeverij, Casterman, Dargaud, Glénat en Le Lombard. Sinds de jaoren negentig bint kleinere, onofhaankelijke uutgeverijgies aans wal een grotere rolle gaon speulen.

Vergelieking mit aandere stripschoelen

De Franco-Belgische striptredisie wördt onderscheiden van de beide aandere grote schoelen, die van de Amerikaanse comic en die van de Jepaanse manga. Inholdelijk, qua makelij en qua verspreiding zit de stripboeken van dizze onderscheiden schoelen kats aanders in mekare. In de Verienigde Staoten beveurbield dreit de strips um superhelden, die heur aoventuren beleeft in stripboekies in klein fermaot (roegweg A5) mit slappe kafte. Franco-Belgische strips bint humoristisch of realistisch, mar de helden hebt deurgaons gien superkrachten. De strips verschient as groot fermaot albums (roegweg A4) mit harde of slappe kafte, nao meugelijke veurpublicatie in kraanten of (strip)bladen.

Invloed en trends

Verscheiden striptiekenders uut de Franco-Belgische treditie bint in de wiedere wereld bekend ewörden. Ze hebt heur stempel edrokt op 't wark van tiekenders in laanden as Italië, Spanje, Japan en Argentinië. 't Heugtepunt van de Franco-Belgische strip wördt in de jaoren zeuventig van de twintigste ieuw situeerd. Sindsdien bint de lezersantallen van stripbladen flink edaald, umdet der ja neie vörmen van dieverdaotsie opekomen bint.

Sinds midden jaoren negentig is de invloed van de Franco-Belgische strip buten de Fraanstalige spraokruumte achteruutegaone. 't Commerciële succes van neie series is betuun vergeleken bij vroggere, klassieke series. Toch blif de Franco-Belgische strip nog leventig: in 2005 maakten stripalbums 7% uut van wat der in Fraankriek uutegeven wördden, mit een totale verkoop van 32.933.000 exemplaoren, verdield aover 2875 stripriegen. Daorbij hef de Franco-Belgische schoele wal duchtige concurrentie ekregen van mit name de manga. Zo bestund in 2006 um de 60% van de stripofzet in Fraankriek uut manga's.

Een neiere, internationale trend is die van de graphic novel of striproman, wat stripverhalen bint mit romaneske trekkies: lange verhalen mit psychologische duding. Dizzend wördt uutegeven mit harde kafte, in kleiner fermaot en mit meer bladzieden as treditionele stripboeken. Binnen de Franco-Belgische stripcultuur was uutgeverije Casterman ien van de eersten die, zonder de term te gebruken, al in de jaoren tachtig stripromans uutgaf in de riege Wordt Vervolgd Novellen.

In Brussel hej een stripmuseum, -bieb en -archief, 't Belgisch Stripcentrum. Ok bint der deur de stad henne stripmuren: ofbieldingen op de muren van gebouwen van feguren uut Belgische strips. Van strips as De smurfen en Lucky Luke bint slim populaire tiekenfilmriegen emeuken.

Bekende Franco-Belgische strips

Asterix deur Goscinny en Uderzo
De Blauwbloezen (Les Tuniques Bleues) deur Salvérius en Cauvin
Blueberry deur Charlier en Giraud (Moebius)
Guust (Gaston Lagaffe) deur Franquin
Largo Winch deur Franq en Van Hamme
Lucky Luke deur Morris en Goscinny
De smurfen (Les Schtroumpfs) deur Peyo
Suske en Wiske deur Willy Vandersteen
Thorgal deur Van Hamme en Rosiński
Kuifje (Tintin; Twèents: Tuufke) deur Hergé
De avonturen van Urbanus deur Urbanus en Willy Linthout
XIII deur Van Hamme en Vance

Dit artikel is eschreven in 't Zuudwest-Drèents.