Trekzak
nen Trekzak (mangs ok wal trekörgel eneumd) is n muziekinstrumeant wat verwaant is an de akkordeon. t Wörd mangs ok wal Trekharmonika eneumd. Meestieds wördt in t Neersassies gebeed n naamn trekzak vuur alle oondersoortn gebroekt.
t Instrumeant besteet oet twee kastn met tongplaatn, dee't an mekoar verbeundn beent met nen bloasbalg. n Bloasbalg kan in en oet etrökn wordn. Met beaide haandn köant dan knöpkes in edrok wordn dee't dr vuur zorgt det dr weend duur de kastn geet. Met de rechterhaande wördt de mellodie spöld en met de leenkerhaande de oonderstönnende akkoordn.
Dr beent verskeaidene soortn trekzäkke: eankel-, dubbel-, of dreeriegs. Disse riegn wordt met de rechterhaande bedeend. Nen trekzak is wisseltonig. Det heuld in det he oonder iedern knop 2 toonn hef: n eerstn kleenkt as n balg oet etrökn wördt, en n tweedn as n balg in edrok wörd. Doarbiej is t meestieds ook nog n diatonies instrumeant. Det wil zegn det he nit alle 12 de toonn oet n oktaaf kan maakn, mear alleene de toonn van de do-re-mi-fa-sol-la-si-do toonlädder.
Nen eankelriegs trekzak spölt dus:
| C | drukn |
| D | trekn |
| E | drukn |
| F | trekn |
| G | drukn |
| A | trekn |
| B | trekn |
| C+ | drukn |
Op nen eankelriegs trekzak kö'j dus gin c#, d#, f#, g# en a# spöln. Zo kö'j a'j allene mear nommers spöln dee't eskreewn beent vuur nen C-toonnlädder.
Nöast de algemene eankel-, dubbel- en dreeriegs trekzäkke beent dr ook nog 2,5-riegs en de völle zeeldzamere veer- en viefriegs trekzakn.
Geskiedenis
[bewark | bronkode bewarken]n Eerstn vorm van t instrumeant wat dezelfde woarking har as n akkordeon wör in 1822 in Berlien oet eveundn duur Friedrich Buschmann. t Eerste intrumeant det pateant kreeg oonder n naamn accordeon wör oet eveundn duur Cyrill Demian in Wenen. Den leek nog nit völle op n trekzak zo a'w den rechtevoort keant. t Deenk har mer ene knöppekaste (an de leenkerhaande) en met rechts mo'j n bloasbalg bedeenn. Eén belangriek peunt woer of Demian pateant vuur wol, was det he met eenn ofzeunderliken knop n heel akkoord kon loatn heurn.
In t midln van n 19en eew wör t n populair instrumeant in Vlaamse en Neerlaandse volksmeziek. t Wördt ook al lange broekt in Iersen volksmuziek. In Neerlaand is t instrumeant vuural in t Neersassiese gebeed en Freeslaand populear. In t zuudn van Neerlaand gebroekt ze meer n steierischen trekzak, woermet völ Oostenriekse meziek wördt espöld.
Bekeande trekzakspöllers/-groepn
[bewark | bronkode bewarken]Hieroonder he'j ne lieste met meziekgroepn en spöllers dee't mangs of aait gebroek maakt van nen trekzak:
Neersassies
[bewark | bronkode bewarken]Zie oek
[bewark | bronkode bewarken]Oetgoande verbeendege
[bewark | bronkode bewarken]
|
Disse pagina is eskreewn in t Riesns |