Nisse (folklore)

Een uut deeg emeuken nisse; gebrukelke karstversiering in Scandinavië

Een nisse (Deens en Noors), tomte (Zweeds) of tonttu (Fins) is een mythisch wezentien in de Scandinavische folklore, det vandage de dag veurnamelk in verbaand ebracht wördt mit de karstdagen en de donkere dagen daorveur. 't Woord "nisse" kump meugelk van 't Oldnoords niðsi (lief/klein femilielid) of van Nils, de Scandinavische vörm van de name Nicolaas.

Miestal wördt nissen beschreven en weeregeven as arg kleine wezenties mit een lange witte baord en een rooie, grieze of grune punthoed of ebreide mutse. Vanolds woont ze in of um (boeren)huzen en stallen. Ze hebt daor een zörgtake veur en bekommert heur in 't bezunder um de huusdieren. Deurgaons warkt ze 's nachts. As de nisse niet goed behandeld wördt, wördt e verkeerd in de kop en haalt e streken uut, of verlat 't huus en trekt anderworens henne.

Mit det in de 19de ieuw de Scandinavische folklore onderzöcht, bijienebracht en epopulariseerd wördden, is de nisse ien van de bekendste wezens daorvan ewörden, die in veule Scandinavische schrieverije een plekke ekregen hef. Zowal qua veurkomen as qua mythologische motieven kuj de nisse min of meer vergelieken mit aandere wezenties uut de Europese (mit name de Germaanse) folklore. Neemt beveurbield de kebolter (wat meugelk 'huushoeder' betiekent) of 't eerdmannegien van de Nedersaksische mythologie, de Nederlaandse kabouter, de Kobold of 't Heinzelmännlein van Duutslaand, de Schotse en Engelse brownie of Puck, de hob in noordelk Engelaand, de piskey of pixie van Cornwall en Devon, en de Slavische domovoy. De gebrukelke benaming nisse god dräng (nisse beste-kereltien) döt dèenken an Robin Goodfellow, een aandere benaming veur de Engelse Puck.

Dit artikel is eschreven in 't Zuudwest-Drèents.