Sisiliaans

Sisilaans taalgebied

t Sisiliaans (lu sicilianu, lingua siciliana) is n Romaanse streektaal die espreuken wörden op t Zuud-Italiaanse eilaand Sisilië, Zuud- en Sentraal-Kalabrië (waor t Zuud-Kalabries eneumd wörden), in de streek Salento in Zuud-Apulië (waor t Salentino heet) en in Kampanië, op t vastelaand van Italië (waor t Cilentanto heet). Sommigen denken dat t Sisiliaans de oudste Romaanse taal veurstelt die van t Volkslatien aofstamp, mer hef gien breed draagvlak onder taalwetenschappers, en wörden somtieds hevig bekritiseerd. t Antal sprekers wörden eschat op zo'n acht miljoen sprekers.

Heufddialekten van t Sisiliaans

• West-Sisiliaans (in Palermo, Trapani, Sentraal-West-Agrigentino)
• Sentraal-Metafonetica (in t midden van Sisilië, hierbie wörden sommige delen van de provinsies Caltanissetta, Messina, Enna, Palermo en Agrigento erekend)
• Zuudoost-Metafonetica (in de provinsie Ragusa en de anliggende gebiejen van de provinsie Syracuse)
• Ennees (in de provinsie Enna)
• Oost-Nonmetafonetica (in de stad en provinsie Catania, de tweede grootste stad in Sisilië, en de anliggende gebiejen binnen de provinsie Syrakuse)
• Messinees (in de provinsie Messina)
• Isole Eolie (in de Eoliese Eilaanden)
• Pantesco (op t eilaand Pantelleria)
• Zuud- en Sentraal-Kalabries (in t zujen en t sentrale deel van Kalabrië, hierbie wörden sommige delen van de provinsies Reggio Calabria, Vibo Valentia, Catanzaro en t grootste gedeelte van Crotone erekend)
• Zuud-Apulië (Pugliese) (oek wel Salentino eneumd, en t schient, n dialekt van t Sisiliaans op t schiereilaandgedeelte van Apulië)
• Cilentano (in de geografiese regio van Cilento in Kampanië)

Veurbeelden van de eschreven taal

Lu Patri Nostru (Onzevaor)

Sisiliaans (Sisilië)	Kalabro-Sisiliaans (Zuud-Kalabrië)	Salentino (Zuud-Apulië, an Lecce)
Patri nostru, chi siti 'n celu,	Patri nostru ca siti 'nto celu	Sire nesciu ca stai an cielu
Sia santificatu lu vostru nomu,	Fussi santificatu u nomu vostru	Cu'bbessa santificatu lu nume tou
Vinissi prestu lu vostru regnu,	Venissi prestu lu regnu vostru	Cu'bbegna 'mprima lu regnu tou
Sempri sia fatta la vostra Divina Vuluntati	Fussi sempri faciùta a Vuluntà Vostra	Cu'bbessa sempre fatta la Vuluntate toa
Comu 'n celu accussì 'n terra.	Comu 'ndo celu cusì 'nta terra	Comu an cielu cussì an terra
Dàtinillu sta jurnata lu panuzzu cutiddianu	Ratandìllu sta jurnata u pani quotidianu	Dànnilu osce lu pane quotidianu nesciu
E pirdunàtini li nostri piccati	E pirdunatindi i nostri piccati	E perdunanni li peccati nesci
Accussì comu nui li rimintemu ê nostri nimici	Cusì comu nui i rimentimu ê nemici nostri	Cussì comu nui li rimentimu a li nemici nesci
E nun ni lassati cascari ntâ tintazzioni,	E non 'ndi rassàti mi carimu ntâ tentazzioni	E nu' lassare cu cadimu 'n tentazzione
ma scanzàtini dû mali.	ma levatindi r'avanzi u mali.	ma 'lléandenni te lu male.
Amen.	Amen.	Amen.

Uuttreksel van Antoniu Venezianu

Celia, Lib. 2

(~1575)

Non è xhiamma ordinaria, no, la mia

è xhiamma chi sul'iu tegnu e rizettu,

xhiamma pura e celesti, ch'ardi 'n mia;

per gran misteriu e cu stupendu effettu.

Amuri, 'ntentu a fari idulatria,

s'ha novamenti sazerdoti elettu;

tu, sculpita 'ntra st'alma, sì la dia;

sacrifiziu lu cori, ara stu pettu.

Uuttreksel van Giovanni Meli

Don Chisciotti e Sanciu Panza (Cantu quintu)

(~1790)

Stracanciatu di notti soli jiri;

S'ammuccia ntra purtuni e cantuneri;

cu vacabunni ci mustra piaciri;

poi lu so sbiu sunnu li sumeri,

li pruteggi e li pigghia a ben vuliri,

li tratta pri parenti e amici veri;

siccomu ancura è n'amicu viraci

di li bizzari, capricciusi e audaci.

Uuttreksel van Ninu Martogliu

Briscula 'n Cumpagni

(~1900)

—Càrricu, mancu? Cca cc'è 'n sei di spati!...

—E chi schifiu è, di sta manera?

Don Peppi Nnappa, d'accussì jucati?

—Misseri e sceccu ccu tutta 'a tistera,

comu vi l'haju a diri, a vastunati,

ca mancu haju sali di salera!