Reiderlaand (gemainte)

	Veurmaolige gemeente Reiderlaand
	; Lokasie van de veurmaolige gemeente Reiderlaand
	Informasie
Provinsie	Grunnen
Heufdplaotse	Beerte
	Geografie en bevolking
Oppervlakte; - Laand; - Waoter	156,72 km²; 98,55 km²; 58,16 km²
Antal inwoeners; Inwoeners per km²	6.976 (30 nov 2013); 71 inw./km²
Koordinaten	53° 11′ N, 7° 6′ O
	Overig
Belangrieke verkeersaoders	A7, speurlien Grunnen-Schaanze
Netnummer	0597
Poskodes	9684-9694
	Op-egaon in Oldambt

Reiderlaand (ook: Raiderlaand) war n gemainte in Noord-Nederlaand, provìnzie Grunnen, in t lieknoamege gebied Reiderlaand. De gemainte beslog n oppervlak van 149,70 km² (woarvan 55,25 km² woater, de Dollert). In Reiderlaand ligt de maist oostelke ploats van Nederlaand (bie t dörp Schaanze, laangs de A7). Reiderlaand is ontstoan in 1990 uut n gemaintelke herindailn van drij gemaintes: Beerte, Finnewòl en Schaanze dij soamen vougd binnen.

Op 1 jannewoari 2010 is Reiderlaand opgoan ien nije gemainte Oldambt.

Keerns

De gemainte Reiderlaand telde twinteg offisjele keerns. De heufdploats war Beerte.

Aantel inwoners per woonkeern op 1 jannewoari 2004:

Beerte	2030
Finnewòl	1800
Schaanze	1510
Drijbörg	350
Gaanzediek	190
Hörn	160

Welle: CBS

Overge offisjele keerns:

Politiek

In Oost-Grunnen het t kommunisme sunt t ìnde van de 19e aiw veul invloud had. Dat bleek ook nog in 2002 in Reiderlaand, woar de NCPN (Nieuwe Communistische Partij Nederland) de grootste partai was in de gemainteroad mit 5 roadsleden en n wetholder. De koalitsie wuir vörmd deur NCPN en Gemaintebelangen. Sunt 2006 wordt Reiderlaand bestuurd deur n koalitsie van PvdA en SP.

Geschiednis

De gemainte Reiderlaand omvat t oostelk dail van t Oldambt, dat ook wel de 'groanschuur van Nederlaand' nuimd wuir. t Gebied, dat veur n groot dail bestaait uut indiekens, wordt van oldsheer kinmaarkt deur grootschoalege laandbaauwbedrieven. De boern harren den ook veul laandaarbaiders in dainst, wizze in vergelieken mit aander dailen van Nederlaand. De dörpsgilles wuiren anders domineerd deur de boern: zai bestuurden of beheerden de gemainte, de schoul, de aarmzörg, de kèrkroad, enz. De leefomstaandegheden van de laandaarbaiders waren min: misoogsten en lege groanpriezen wuiren deur de boern ôfwenteld op t verdainst van de aarbaiders, dij doardeur swoar dupeerd wuiren.

Mit dit as achtergrond is t nait zo verwonderlek dat t ìnd 19e aiw opkomende sosjoalisme vlot in opkomst kwam onder de laandaarbaiders. Veuraal de invloud van Ferdinand Domela Nieuwenhuis, n Lutherse dominee dij in 1879 brak mit de kèrk en n belaangriek veurman van de sosjoalisten wuir, is der hail vernuimd mit wèst. Hai wos veul laandaarbaiders over te hoaln de kèrk te verloaten en in opstaand te kommen tegen de sosjoale ongeliekhaid.

In de eerste hèlft van de 20e aiw radikaliseerde n dail van de sosjoalisten noa aanlaaiden van de Russische Revolutie. De revolutionère toal van de kommunisten sprak hail veul laandaarbaiders aan. Noa de invouern van t algemain kaisrìcht in 1917/1919 steeg de invloud van de kommunisten in de gemainteroaden van mit noam Beerte en Finnewòl den ook vlot. Nog veur de Twijde Wereldoorlog wozzen zai doar de meerderhaid te behoaln, woardeur de boern heur dominante positsies veurgoud kwietreuken.

As volg van heur laaidende rol in t verzet bereek de aanhaang van de kommunisten noa de Twijde Wereldoorlog n hoogtepunt. Deur de Kolle Oorlog steeg de spannen anders en wuiren de kommunisten deur de overge partaien aal meer isoleerd. In Finnewòl ontstond in 1951 n krizes, noadat n groep stoakende gemaintewaarkers ontslagen wuir en de sosjoale dainst heur tegen de zin van de börgemeester toch n uutkeern verlainde. De regeern besloot de gemainte zölf "op te vouern": de gemainteroad wuir boetenspel zet en de börgemeester wuir as regeringscommissaris aanstèld. De gebeurtenissen in Oost-Grunnen hoalden zölfs de wereldpaars en t gebied wuir in t boetenlaand bekend as 'Little Moscow' (Lutje Moskaauw).

Ook loater nog kwam t gebied regelmoateg in t nijs, bieveurbeeld deur de "gasboycot" in 1983. Veul minzen kwamen doudestieds deur de minne ekonomie en de staaigende woonlasten in gèldneud, woardeur zai heur gasreken nait meer betoaln kinnen. De M.E. wuir vervolgens inzet om de reken asnog betoald te kriegen, tot grode woede van de bevolken.

In 1982 benuimde minister van Binnenlandse Zoaken Ed van Thijn de kommuniste Hanneke Jagersma (CPN) tot börgemeester van de gemainte Beerte. Zai wuir doarmet de eerste en tot nou tou ainege kommunistische börgemeester van Nederlaand. Op 1 jannewoari 1990 ìndegde heur ambtsperiode as volg van de gemaintelke herindailn: de gemaintes Finnewòl en Schaanze wuiren opheven en bie Beerte vougd. In juli 1991 wuir de noam van de gemainte veranderd in Reiderlaand. Ook in de fusiegemainte behuil de NCPN, ontstoan uut ontevredenhaid over t opgoan van de CPN in GroenLinks, de absolute meerderhaid. In 1998 gong dizze verloore en wuir de PvdA de grootste partai, môr de NCPN behuil grode invloud op de gemaintepolitiek en wuir in 2002 weer de grootste partai. De kommunisten vörmden n kollege mit Gemaintebelangen, traditsjoneel de partai van de herenboern en dus n natuurleke "vijand" van de NCPN. De partaien vonden de tegenstelln anders nait meer neudeg. Bie de Twijde-Koamerverkaizens van dat joar, woaraan de NCPN nait dailnam, behuil de LPF in Reiderlaand n opmerkelk hoge skore van 23%. Bie de gemainteroadsverkaizens van 2006 wuir de NCPN ôfstraft: de partai veul trugge van 5 noar 2 zetels en wuir doarmet de klainste partai in de gemainteroad (tetoal 13 zetels). De PvdA (van 3 noar 5) en de SP (van 1 noar 3) wonnen, Gemaintebelangen bleef stabiel op 3 zetels.

De lètste joaren is de aandacht in Reiderlaand (en de gemaintes Scheemde en Winschoot) veuraal richt op t omvangrieke ontwikkelnsprojekt de Blaauwe Stad. Hierveur zel t veurmoalege laandbaauwgebied tuzzen Beerte, Finnewòl, Oostwòl, Midwolle en Winschoot grotendails onder woater zet worden en veraandern in n woon-, natuur- en rekreoatsiegebied. De woonderijen in t projekt, woarvan de aanleg in 2004 van staart gong, liggen veuraal in de hogere priesklassen. Hierdeur is de kaans groot dat de sosjoale struktuur van t gebied ingriepend verandern zel.

Noar aanlaaiden van t gezoamelke projekt Blaauwe Stad harren de Deputeerde Stoaten van Grunnen in meert 2006 t soamenvougen van de gemaintes Reiderlaand (7000 inw.), Scheemde (15.000 inw.) en Winschoot (18.000 inw.) tot ain gemainte Oldambt bedocht mit om en bie 40.000 inwoner. Volgens t provìnziebestuur binnen de gemaintes ôfzönderlk nait goud meer in stoat heur toaken te vervulln. De herindailn zol sowizo veur 2010 ploatsvinden mouten.