Overleg:Eenheidsmearvoold

De Rhain-Iesellien is wat mie aangaait n beetje té ien t biezunder. De noam ainhaidsmeervold verwiest noar n toalkundeg verschiensel dat overaal veurkomt en woarvan isoglossen ook tuzzen Fraislaand-Grönnen-Oostfraislaand en Drìnt-Emslaand-Harlingerlaand liggen en tuzzen tuzzen t Oostfeels en t Oostleegduuts. Messchain mout, of t artikel wat aalgemainer, of mout de titel wat spezifieker. Wat Rijn aangaait, hier ien Grönnen lees ik ook wel ais Rien, môr Rain ook en dat klinkt natuurlieker. De noam komt van Renum, dus ien t Grönnegs klopt dat wel, net as ien beet-bait (NL: biet). t Zol bie joe dus Rien wezen kinnen, môr as n ij-klaank beter klinkt, zol ik dij holden en inderdoad schrieven as ei, omreden joe binoa gain ij schrieven. Grönneger 1 17:45, 7 feb 2011 (CET)

Oawer Rein-Rijn-Rien: t Is zo det teegnoawer n Neerlaandsen -ij in t West-Neersassies vake ne -ie keump (dus Nl: Rijn zol dan wean Nds: Rien), mer ik heure feaiteliks aaltied Rein/Rijn in minne umgewing. Net zo as det leu hier nooit "fien" zegnt as ze "nl:fijn" bedoolt. Ze zegnt aaltied fein, en woarskeinlik ipv woarskienlik. t Is nen kortn beknepnen klaank -ej-. "Rien" keump mie dus as oawerkorreksie vuur, ongevear as iemand "oaverhied" vuur "oaverheid" zol skriewn. t Zol best könn det ze vroger wal aaltied -ie gebreukn (helemoal a'j de verbaandn met aandere sproakn bekiekt), mer dr zeent gewoon wöarde woerin't rechtevoort mear vuur de "standaard oetsproake" keuzn wörd. En umdet, net wa'j zegnt, -ei wal vakerder vuurkeump in oons skriewn, kies ik den lewer as -ij, mer de meeste leu in minne umgewing skriewt "fijn". Hier n willekeurig twitterberich: "...ik bin beniejt, as ze dr mear fijne pilskes hebt..."

Oawer n naam eenheidsmearvoold: De Neerlaandse en Duutse wikis neumt nit oawer meardere "eenheidsmearvooldlienn". Wellich kö'w per gebeed verskillende köpkes maakn en per gebeed behaandeln. De Duutse wiki neumt wal as meugeliken aanderen naam: Westfaalse liene. Iej zegnt t mear. Woolters 19:37, 7 feb 2011 (CET)

Joa, môr bie woorden zo as "fijn" en "waarschijnlijk" gaait t om woorden dij oorspronkelk nait ien ozze gebieden veurkwammen. Liek as bie os "voutbaal" nait goud wezen zol, môr gewoon "voetbaal". De Rhain (ik schrief laiver de h der ien noar Duuts veurbeeld omdat ik Rain nait lieden mag) is n verschiensel dat aaltieds wel ienvloud had het, veuraal bie joe en aans wel ien Achterhouk dunkt mie. t Woord 'schienen' komt wel veur veur 'schijnen', dus doaraan kinst ôflaaiden dat de ij oetsproak (dat vôlgens mie sikkom as de Afrikoanse y is) nait oorspronkelk bie joe veurkwam. Dat -hiet wel kin zugt man ien t Noordfrais, woar man nog 'mannerhiit' veur 'minderhaid' zègt. Dus t is dunkt mie wel n natuurliek verschiensel dat man dizze -ij klaank overnemt, ondanks dat dij oorspronkelk nait veurkwam.

Wat ik bedoul mit de noam is dat de noam Eenheidsmearvoold noar mien mainen meer verwiezen dut noar t toalkundege verschiensel, as noar n isoglosse. Ik vin t goud om wat te schrieven over de ainhaidsmeervold-isoglosse van t Fraise substroat, dus ik lôt de beslizzen aan die over, as oorspronkelke schriever van t artikel. Grönneger 1 21:51, 7 feb 2011 (CET)

t Schient dat t Swoabisch ook -(e)t het. Grönneger 1 21:52, 7 feb 2011 (CET)

Rein / Rien bun'k nog neet helemoal oet: ik heur ze beide wal, en der besteet zelfs n book met Rien derin: http://www.staringinstituut.nl/bestellijst/bestellijst.htm (nr 919).

Woarskienlek is bi-j ons feajlek altied met -ie-, en da's ok wal logies: skienboar, moaneskien, et skient woar te wean ezw (wal interessant om es op te zeuken wat de platduutsers doar zegt (en ok Engels: seem of shine).

'Fijn' is n betjen dubbel: fien veur klein priegelwark: fiene dräokes, moar fijn (en nooit fien) veur 'leuk': neet fijn a'j de kop stot. Droadnaegel 22:22, 7 feb 2011 (CET)

Ik deanke ook det t te maakn hef met det "woarskienlik/woarskeinlik" normaal nit ebroekt wörd hier. Vake wörd t umzeaild met "t lik dr op/t Kan wean/t Hef dr skien van/t zol mer zo könn, det ....". t Woard "fien" wörd wal ebroekt, mer dan beteeknt t "slim geleuwig" of "t aandere eande van grof".

Ik zol t artikel könn herneumn noar "Westfaals Eenheidsmearvoold", mer dan sloet ik dreks oew verhaal boetn, en dan krie'j ne waskelieste an artikels oawer al dee verskilnde gebeedn woer at dit verskiensel ook vuurkeump, terwiel at feaitelik in allemoal ongevear dezelfde beskriewing steet. Dus ik zin best vuur de verskilnde köpkes.

@droadnaegel: t hef dr deank ik met te maakn wo vake a'j t gebroekt. Ze zegnt hier bv. wal Paries en Berlien. In t Tweants wöardebook steet ook tieger, mer umdet det hoaste nooit gebroekt wörd, wörd dee oetsproake vergetn, en ás t dan n moal wier gebroekt mut wordn, goat de leu onbewust kiekn noar t Hollaands, ducht mie, dus Teiger. (skoonwal kunnigheaid van mie t vanear wal oawer Tieger har). Woolters 22:37, 7 feb 2011 (CET)

Kiek:

Grönneger 1 16:36, 8 feb 2011 (CET)

Weer n skier kaartjen. Meskien kö'j der nog bi-j zetten dat et in den Achterhook en Tweante: Wi-j maakt, i-j(leu) maakt, zee maakt is? He'j metene weer ne isoglosse veur et griepen, tussen moakt en maakt. Droadnaegel 23:01, 11 feb 2011 (CET)

wij/zij ↔ gij; wir/sie ↔ ihr

Is t neet dudeleker om 1e&3e persoon mearvoold bie mekaar te nemmen? --Erik Warmelink 02:41, 12 feb 2011 (CET)

Dat he-k noe an epast. --129.125.102.126 03:04, 13 mei 2011 (CEST)

Van det gelijk wea'n van 2e/3e persoon eankelvoold bin-k nog neet overtuugd (bin ie, hee is, wie bint). --129.125.102.126 03:04, 13 mei 2011 (CEST)

Ik weet t al: t hef te maakn met stoarke en zwakke woarkwöarde. Det mu'w dan nog eawn splitsn ja. 213.148.243.41 13:43, 13 mei 2011 (CEST)

Erik, ik kan mi-j veurstellen da'j neet ovvertuugd bunt, ik bun der namelek van ovvertuugd dat ze neet geliek bunt. De daarde persoon ev is nl. vake neet geliek an den tweeden. In de daarde persoon is vake sproake van umlaut, zoas Woolters (i-j waren et toch?) zea veural bi-j starke warkweurde, (hee löp, hee köch, hee zut), moar mangs ok bi-j zwakke warkwoorden (ik zegge bv "hee mek" en neet "hee maakt". Ik bun der nog neet oet of umlaut veurkump ofhankelek van et stark/zwak wean van et warkwoord, of dat et ligt an den klinker, zoas e/i Wechsel in et Duuts.

In elk geval is et volgens mi-j zo, dat den tweeden persoon ev etzelde is as den mv-vorm, behalve bi-j varianten woar doe nog veurkump (noast wat Tweantse pleatse, bunt der ok wat Achterhookse dialekten woar dat veurkump, zoas Wenters en Grols. Dat gebroek van doe zal wal verdwienen verwacht ik, want ik heur et alleneg nog bi-j oldere leu, de jongen zegt i-j, veur zowiet ze plat proat), en den eersten en daarden persoon bunt anders. Dus: Ik warke, i-j warkt, hee warkt, wi-j warkt, i-jleu warkt, zee warkt, moar ok: Ik lope, i-j loopt, hee löp, wi-j loopt, i-j(leu) loopt, zee loopt. --Droadnaegel 00:10, 14 mei 2011 (CEST)

t Kan n Hollandisme wea'n, moar mie ducht da-k "loop ie" zegge, moar of dat noe allineg veur t ev of ok veur t mv is, dorst ik aginnie te zeggen. --129.125.102.126 19:47, 16 mei 2011 (CEST)

Det is a'j t umme dreeit, det is wier n aander verhaal. Det is geleuf ik oaweral wal zo. Ik lope - loop ik, iej loopt - loop iej, hee löp - löp hee, vie loopt - loopt/lope vie. Ik kan nit echt bedeankn woer't um non op vaste zit. t Kan mer zo wean de'w hier ne oetgebreaidere versie van de e/i-wissel hebt. Woolters 14:00, 17 mei 2011 (CEST)

Det is gin aander verhaal. "löp hee"/"loop iej" maakt dudelek dat 2e/3e persoon ev aan's bint as t mv ("loopt vie"/"lope vie"). "löp hee"/"loop iej" maakt ok dudelek dat 2e en 3e persoon ev neet geliek bint. --129.125.102.126 01:05, 18 mei 2011 (CEST)

Iej kuiert oawer "inversie", doar geet t eenheidsmearvoold nit oawer; t ducht mie det t allene oawer de rechttoe recht-an Oonderwoarp-Woarkwoord verhoolding (rechte woarkwoordsskikking) geet. Zo kö'j ook wal goan redeneern det den regel ook nit vuur t voltooide deelwoord geeldt (doar zeent ja alle oetgänge geliek), of det t in de woarskeinlikheaidsvorm (ik zol - zol ik/zo'k, iej zoln - zol iej/zo'j ... ik moche - moch ik, iej mochen - moch iej, hee meug - meug he) nit klopt. Woolters 16:56, 18 mei 2011 (CEST)

Oaver dee inversie bin k neet wisse (↑ "dorst ik aginnie te zeggen"), maar t eenheidsmearvoold giet oaver t mearvoold, veurbeelden uut t eankelvoold (as "ik moche", "iej mochen", "hee meug") maakt neet uut. --129.125.102.126 00:40, 19 mei 2011 (CEST)

t Geet oawer eenheaid in de wieze woerop t meervoold evörmd wörd in saamnhaank met t eankelvoold, in de hudige tied (teegnoawer de ongeliekheaid op dit vlak in aandere sproakn of dialektn). Woolters 01:05, 19 mei 2011 (CEST)

t Giet oaver t meerfold (dat is geliek in 1e, 2e en 3e persoon), nich oaver t eankelfold. --129.125.102.126 01:20, 19 mei 2011 (CEST)

Nee, want in 1e, 2e en 3e persoon meervoold is bv. t Neerlaands ook geliek: Wij lopen, jullie lopen, zij lopen, mer nit in vergelieking met t eankelvoold: jij loopt. In t plat: iej loopt, vie loopt, ieleu loopt, zee loopt (behalve de pleatskes woer't ze nog doe gebroekt). Woolters 11:55, 19 mei 2011 (CEST)

Noe weal, moar dat waar vrogger neet zo, zeet ok de:Einheitsplurallinie#Sprachliche Kennzeichen: "im Niederrheinischen Dialekt und historisch auch im Niederländischen: wij maken, jij maakt, zij maken". --129.125.102.126 14:45, 20 mei 2011 (CEST)

De lien raakt het Iesselmeer niet

Up de käärties en in de tekste stiet ku-j ofleazen dät de lien et Iesselmeer feitelik raakt. Dit is echter niet waor, zoas op dit käärtien te zien isse: https://www.dbnl.org/tekst/_taa007195301_01/_taa007195301ill0008.gif en ook hier: https://www.google.com/search?q=poze+februari+2020&tbm=isch&ved=2ahUKEwjq5cO8gevpAhWhwAIHHXGzA4MQ2-cCegQIABAA&oq=poze+februari+2020&gs_lcp=CgNpbWcQAzoFCAAQsQM6AggAOgQIABAeOgQIABATOgYIABAeEBM6BggAEAgQHjoICAAQCBAeEBNQtU1Y0llgylpoAHAAeACAAVaIAYQHkgECMTiYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZw&sclient=img&ei=nWfaXqqjNqGBi-gP8eaOmAg&bih=969&biw=1920&rlz=1C1CHFX_nlNL573NL573#imgrc=Wy_1HhRBzGV3FM en hier: https://www.meertens.knaw.nl/kaartenbank/proxy/image/19330 en: http://www.detaalvanoverijssel.nl/static/BMedia/66/file/size:442x9999 (lien 5)

In Oaveriessel is de situasie als volgt (X waoras er uutgank op -t is):

Wieje: X

Dalsen: X

Heino: X

Zwolle: V, behalve bie wean -> wie bint. Zwolle lig op de lien

Kampen: V, määr ook ie drieven (Zwolle hef nog ie drieft)

Hasselt: V, ook hier he-j wier ie drieven

Genemuden: V, ook ie drieven. De æ klinkt hier oaverigens aans as de ä.

Zwartsluus: V

Stappest: ?, määr lik mie een X,

Veno: V, ook ie drieven

Oldemaark: V

Stienwiek: V

De Kuunder: X? Is mie ondudelik, ik zie wi'j bin staon in De taal van Overijssel: Kuinre. Het lik mie niet dät et Kuunders de uutgank op -t hef, ezeen de geschiedenisse van de Kuunder en de liggink.

Gietern: V, määr bie jullie (jullie=ie in Gietern) gien -en? Ik zie nl 'eb ie' staon.

Blokziel: ?, määr mut haoste wel V wean, ezeen de geschiedenisse en liggink van de pläätse.

Disse införmäsie is van de website van de tääl van Oaveriessel. Grwen (overleg) 18:15, 5 jun 2020 (CEST)