Naar inhoud springen

Neutenschaiten

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy

Neutenschaiten is n vôlksbroeken ien de pervìnzies Drìnt en (veural) Grunnen om en bie Poaske. t Is bie neutenschaiten de bedoulen n rieg waalneuten mit n stoalen of stainen koeggel van n lien ôf te schaiten.

Neutenschaitbred

Op n zo plat meugelke vlouer, bie veurkeur haard saand, laim, beton of holt, wordt n zo liek meugelke lien trokken mit n laange van sikkom drij tot vaaier meter. Mit regelmoatege tuzzenôfstand (± 10 sm) worden doarop dwaarslientjes trokken. Op elk kruus dat zo ontstaait wordt n waalneut ploatst.

t Aantel neuten woarmit begonnen wordt, wordt ienlègd deur de dailnemers.

Sumtieds wordt as speulvèld n braide plaank of aander holten speulbred broekt, mit doarop de lienen en de neuten. Bie t speulen ien hoes kin de lien worden oetzet mit ôfplak. Hierop kinnen de neutpositsies mit n stift markeerd worden. n Twijde lien, parallel op sikkom 50 sm ôfstand baidt den ploats aan de bieploatste neuten en munten (vrouger sìnten). n Laminoat-, parket- of gaitvlouer is oetstekend schikboar veur n spel ien hoes.

De dailnemers begunnen mit n even aantel neuten of t aantel neuten dat zai oet n vurreg speul overholden hebben.

Wel gain neuten meer het dut nait meer mit (of laint van aanderen).

De dailnemers goeien om de beurten mit n stainen of stoalen koeggel, dij net zo groot is as n jeu de boules balletje.

Zai stoan hierbie aachter n dwaarslien op ainege ôfstand van t aine oetìnde van de heufdlien. De goeier perbaaiert zo veul meugelk waalneuten aan de aachterkaant van de lien ôf te goeien, rekend vanôf de goeier, dij maisttieds aachter n van teveuren bepoalde lien staait.

t Speul is ôflopen as aal neuten van de lien goeid binnen.

t Is de bedoulen de neuten vanôf de achterste ôf noar de veurste van zien stee ôf te schaiten.

As n speuler bieveurbeeld de aachterste twij neuten wait tou roaken wordt sègd dat hai dik goeid het. Hai mag dizze neuten en aals wat op de bieheurende dwaarslien ligt, dus n aander neut of sìnten, hebben.

As hai ain of meer neuten oet t midden van de rieg roakt, zunder ook de aachterste te roaken, dan wordt sègd dat hai dun goeid het. t Aantel neuten dat hai roakt het, inklusief wat op de bieheurende dwaarslienen ligt, mout hai biezetten op dwaarslienen noar keuze. As n speuler nait aan zien "betoalensplicht" voldoun kin of wil, kin hai zoch oet t speul trugtrekken. De speuler geft dit aan mit de oetsproak "Ik geef mie ôf".

As hai dik en dun gooit betaikent dit dat hai ain of meer neuten oet t midden van de rieg roakt het en ook in elk geval de lètste oet de rieg. In dit gevaal wint en verlus hai niks en wordt aals weer truglègd.

Hiernoa is de volgende speuler aan bod. In de run van t speul wordt de rieg neuten op de lien dus aal körter, môr t aantel neuten op de dwarslienen lopen op as er noar veuren tou komt.

Alternoatieven

[bewark | bronkode bewarken]

In onderling verzin kinnen ôfwiekende regels ôfsproken worden:

  • In stee van aals bieploatsen bie "dun" kin ôfsproken worden de hèlft of n vörrel bie tou zetten.
  • In stee van neuten biezetten kin der veur kozen worden gèld (sìnten, stuvers, ...) tou broeken op de dwaarslienen. t Is roadzoam om de weerde van n neut liekens tou stèllen aan 1 sìnt. Bedroagen zellen ondanks dit lege startbedrag slicht oplopen tot ainege uro's deur de logaritmische tounoamen.
  • As "dun" gooid wordt kin de speuler kaizen om opnij maximaal 1 neut aan t ìnd van de lien tou tou vougen. Hierdeur kin de speuler zien biezetten beschaarmen tegen rappe versilveren deur mitspeulers.
  • De speulers kinnen overainkommen dat n speuler dij n blindganger waarpt (niks roakt) kin kaizen veur n heerkans. As de speuler in n herkans "dun" goeit is hai in dat geval wel verplicht dubbel bie te ploatsen.
  • As der om gèld speuld wordt, levert n grote koeggel waineg spannen op. n Klaindere flipperkaast- of legeroeggel van sikkom 2 sm verlengt n speul n ìnde. Bie dizze speulwieze kin bie t liekstèllen aan de weerde van 1 neut aan 1 urosìnt, de inleg nevven summege neuten oplopen tot tientellen uro's.

Leegsaksisch

[bewark | bronkode bewarken]
  • Drèents:
    • neutenriefken
    • neutenschaiten, -scheeiten, -schieten
    • neut'iescheiten, neutiescheten
  • Grunnegs:
    • riestern
    • neutenschaiten,
    • neutenriegjern,
    • op e gorre (STD)