Bron bekyken van Nedersaksische skeeldwöarde

{{Dia|'''Op disse pagina stoat ''lellike'' wöarde. As oe det neet ansteet, of as oe det op ne bepoalde manere angrip of beleadigt, röd Wikipedia oe an um neet wieter te kiekn. Vuur n breed inzich in de völziedigheaid van Neersassiese wöarde, kiekt in t [[Nedersaksisch woordenboek]]'''}}

Net as in aandere kultuurn is t in de Neersassiese kultuur neet ongebroekelik um oew onvrea met verskeaidene zaakn oet te drukn in klurige, mear mangs ook meender froaie skeeldwöarde - um ''achteroet te bidden'' zoat ze wal zegnt.<ref name="Schoemaker">Schoemaker-Ytsma, A.C.M. (2009), ''"Zo zegge wi'j det" van A tot Z! (aanvulling) Woorden en gezegdes in het dialect van Nieuwleusen'', Ni'jlusen: The Readshop J. Hilbrink</ref> Nöast det völle [[Nederlaands|Hollaandse]] skeeldwöarde direkt beent oawer enömn, of an epast noar de Neersassiese oetsproake, is t Neersassies ook verskeaidene eegne wöarde "riek". n Belangriek oonderskeaid tusken t gebroek van skeeldwöarde in Hollaand en t Neersassiese gebeed is det n hoop wöarde in t leste gebeed ook as leefhebnd gräpken bedoold köant wordn, dus duur t ene eande met t aandere te beneumn.

De skeeldwöarde op disse ziede zeent oonderverdeeld in verskeaidene weardn dee at in t Neersassiese gebeed (en feailik de hele Westerse wearld) vuur "fatsoenlik" wordt eheuldn. Leu of zaakn kriegnt n mear of meender slim skeeldwoard noar mate at ze van disse weardn ofwiekt.

t Geet op disse ziede um biezeundere wöarde. Ne direkte ummezetting van t Neerlaandse is nit neudig. Zo keant t Grönnings t woard "kloede" vuur "dik persoon". Doarumme hooft "dik persoon" dr nit bie te wordn ezat, terwiel at t wál zo ezegd kan wordn. As n bepoald dialekt gin spesjaal woard hef vuur dit soort beskriewings, kan t wál direkt ummezat wordn.

Um n good beeld te geewn van de völziedigheaid, is dezelfde indelige an eheuldn as op t [[Nedersaksisch woordenboek|Neersassiese Wöardebook]], dus ne vaste riege van de Neersassiese variaantn met öare versie van t Hollaandse begrip det boawn an steet:

*[[Neerlaands]]:
*[[Achterhooks]]:
*[[Drèents]]:
*[[Grönnegs]]:
*[[Sallaands]]:
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
*[[Veluws]]:

==Emotionele gesteeldheaid==

===Jankerd===
*[[Nederlaands]]: ''jankerd'', ''huilebalk''
*[[Achterhooks]]:
**''hangelippe'', ''hangebek''
**''bleerbek''
*[[Drèents]]:
**''domperd'' ([[ZWZ]])
**''hoelbalk'', ''hoele-'', ''hule-'', ''hoelbek''
**''joelebalk'' ([[ZWZ]]), ''joelbek'' ([[ZOZ]], [[ZWZ]])
**''lieperd'' ([[Zuudoost-Veen-Drèents|ZOV]], [[ZWN]], [[ZWZ]]), ''lipperd'' ([[ZWN]]), ''liepenbek''
**''rèerbek'' ([[ZWZ]])
**''siepdeuze''
**''toetmusse'' ([[ZWZ]], letterlijk een heufddeksel mit een toete of tip)
*[[Grönnegs]]: 
**''blèrderd''
**''blèrtoet/-de''
**''lieperd''
*[[Sallaans]]:
**''siepdeuze''
**''Siep(erd)''
**''joel(erd)''
*[[Tweants]]:
**''titte'', ''titje''
**''göllippe''
*[[Veluws]]:
**''bleerbek''
**''bruullippe'' (Elspeet)
**''reerbek''

===Zeurpiet=== 
*[[Nederlaands]]: ''zeurpiet''
*[[Achterhooks]]:
*[[Drèents]]:
*[[Grönnegs]]: 
**''jeuzel(kont)''
**''zemel''
**''zoegerd'' (kloagend)
*[[Sallaans]]: 
**''kloagerd''
**''drammerd'', ''dramtitte''
*Hardens
**Aart Schuchard
*[[Stellingwarfs]]: ...
*[[Tweants]]:
**''drammerd'', ''dramtitte''
**''zemmel''
*[[Urkers]]: ...
*[[Veluws]]: ...

==Klookigheaid==

===Onnozele===
*[[Neerlaands]]: ''onnozele''

*[[Achterhooks]]:
**''halven''
**''onwiezen'' 
**''kuuken'' (of zunnekuuken (letterlijk lieveheersbeestje), den lacht r völle bi-j)
**''stommen hond''
**''achterlek schoap''
**''slimmen''
**''dollen''
*[[Drèents]]:
**''daozerd'' (Zuudwest-Drenthe, [[Ni'jlusen]])<ref>[http://www.drentswoordenboek.nl/ Woordenboek van de Drentse dialecten]</ref><ref name="Schoemaker">Schoemaker-Ytsma, A.C.M. (2009), ''"Zo zegge wi'j det" van A tot Z! (aanvulling) Woorden en gezegdes in het dialect van Nieuwleusen'', Ni'jlusen: The Readshop J. Hilbrink</ref>
**''dom kuken''
**''driekwarter'', ''halve'' (iene die as niet 100% is; eheurd op [[Ni'jlusen]])
*[[Grönnegs]]:
**''kloun''
**''kou''
**''gekke Gerret''
*[[Sallaands]]: 
**''koezn''
**''onwiesn''
**''kuukn''
**''sloaperd''
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
**''koezn''
**''dom deer''
**''kuukn''
**''halven''
**''(dokter) döl'', ''dölligen''
**''kuuläj''
**''sloaperd''
**''sloaptablette''
**''(jan)doedel''
**''(jan) hoondekloot''
**''gannef''
*[[Veluws]]:
**''doedel'' ([[Nunspeet]])
**''(dom) kuken''
**''slaperd''

==Persoonlike/hoesheuldelike verzörging==
===Dik/mollig meisje===
*[[Achterhooks]]: ...
*[[Drèents]]: ...
**''dikke proppe''
*[[Grönnegs]]:
**''orke'' 
**''tön(-netje)''
*[[Sallaans]]: 
**''zeuge''
**''motte''
** Uutsproak: ''peuh, wat 'n batteri-je'' (met 'n dikke konte)
*[[Stellingwarfs]]: ...
*[[Tweants]]:
**''tonne''
**''todn'' (as t meakn ook onverzorgd is)
**''triene'' (ook n betn dom)
**''proppe''
*[[Urkers]]: ...
*[[Veluws]]: kiek bie: ''Dikke vrouw''

===Dikke man===
*[[Achterhooks]]:
**''dikken''
**''vetten''
**''speknekke''
*[[Drèents]]:
**''dikke padde''
**''dikke proppe''
**''speknekke''
*[[Grönnegs]]: 
**''kloede''
**''speknek''
*[[Sallaans]]
**''dikke padde''
**''kloetn''
*[[Tweants]]:
**''vetn'', ''vetn bear'', ''vetboarg'', ''vetnekke''
**''spekharsens''
**''pafferigen''
**''boln''
**''stewigen'' (nog wal beskaafd)
**Oetroop: ''Wat ne (dikke) hoed!''
*[[Veluws]]:
**''dikke beer/bere''
**''dikzak''
**''dikbalg'' ([[Oldebroek]], [[Wezep]], [[Waopenvelde]])
**''dikbas'' ([[Oldebroek]], [[Wezep]])
**''{{small()|dikke}} pakzak{{small()|ke}}''
**''dikke parre'' ([[Vaossen]])
**''{{small()|dikke}} poemel''
**''dikkop'' ([[Loen]])
**''vetzak''
**''vetpens{{small()|e}}'' ([[Une]], [[Garder]])
**''vette beer'' ([[Vaossen]])
**''papkeel'' ([[Hoevelaken]])
**''op-eblaozen keel/man'' ([[Nunspeet]], [[Epe]], [[Attem]])
**''op-ezette keel'' ([[Garder]], [[Lieren]])
**''pafferig dikke keel'' ([[Epe]])
**''opdruusderig persoon'' ([[Une]])
**''flinkerd'' ([[Lieren]])
**''braojer''{{Info|Dik en lui}} ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
**''podde'' ([[Wenum Wiesel]])
**''wolfenbundel'' (Noordwest-Veluwe)

===Dikke vrouw===
*[[Nederlaands]]: ''dikke vrouw''

*[[Achterhooks]]:
**''motte''
**''pogge''
**''smoltvarken''
*[[Drèents]]:
**''dikke proppe''
**''foemel'', ''fommel'', ''fommelkont'', ''fumme''
**''poemel''
**''taorte'' (slome, dikke vrouwe ([[ZWN]])
*[[Grönnegs]]:
**''kloede''
**''speknek''
*[[Sallaands]]:
**''kloetn''
*[[Tweants]]:
**''motte''
**''vetn'', ''vetboarg''
**''dikn''
**''mokkel''
**''moeke''
**''(dikke) tonne''
**''proppe'' (mear kort en dik)
**''poas-äj'' (leu met n dik, roond gezichte)
**Oetsproake:''zonn zo'j vuur de ploge zetn'', ''n kabinet van n wief!'', ''ne bokse vol vleais!''
*[[Veluws]]:
**''dikke tante/meuje''
**''dikzak'' ([[Heerde]])
**''{{small()|dikke}} pakzak{{small()|e}}''
**''dikke proppe'' ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
**''dikke tonne/tönne/todde''
**''{{small()|dikke}} poemel''
**''dikongt'' ([[Bunsjoten]])
**''vies dik mins'' ([[Hoevelaken]])
**''vet wief'' ([[Speuld]], [[Vaossen]])
**''vet varken'' ([[Nunspeet]])
**''vetlappe van een wief'' ([[Ugchelen]])
**''vetpens{{small()|e}}'' ([[Une]], [[Garder]])
**''best wief'' ([[Lieren]])
**''pafferig dik wief'' ([[Deelen]])
**''pafferig dikke vrouwe'' ([[Doospiek]])
**''opdruusderig persoon'' ([[Une]])
**''meiemokkel'' ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
**''meulepeerd'' ([[Nunspeet]], [[Niekark]])
**''podde'' ([[Wenum Wiesel]])
**''sneeg wief'' ([[Nunspeet]])
**''stevige tante'' ([[Putten]])
**''klein knarregie{{small()|n}}'' ([[Emst]])
**''dikke donder'' ([[Wezep]])
**''puddingbukse'' ([[Wezep]])

===Dunne man===
*[[Nederlaands]]: ''dunne man''

*[[Achterhooks]]:
*[[Drèents]]:
*[[Grönnegs]]:
*[[Sallands]]:
**''pannlatte''
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
**''skiw''
**''steekn''
**''zak met butte''
**''(mager) skram''
*[[Urkers]]:
*[[Veluws]]{{Info|Waor de punten staon kömp man/keerl te staon}}:
**''magere/mägere/maogere ...'' 
**''dunne ...''
**''schraoie/schraole/schriele ...''
**''schriepse/sjriepse ...''
**''skramme ...''
**''iele/ielige ...''
**''panlatte'' ([[Epe]])
**''skilatte'' ([[Attem]])
**''maogere girm'' ([[Bunsjoten]])
**''schraoie hering''
**''skraotjämmer'' ([[Attem]])
**''slamiere'' ([[Heerde]], [[Waopenvelde]], [[Elburg]], [[Epe]])
**''mager klapholt'' ([[Wezep]])
**''mager schram'' ([[Oldebroek]], [[Wezep]])
**''lange liere'' ([[Waopenvelde]])
**''lange liereboom'' ([[Bunsjoten]])
**''lange slaodood'' ([[Attem]])
**''bonenstaak'' ([[Epe]], [[Putten]], [[Appel]])
**''brook met botten'' ([[Twelle]])
**''ram'' ([[Terwolde]])
**''botten Aolt'' ([[Nunspeet]])
**''gresnekke'' (dun persoon met lange nek)

===Dunne vrouw===
*[[Nederlaands]]: ''dunne vrouw''

*[[Achterhooks]]:
*[[Drèents]]:
*[[Grönnegs]]:
*[[Sallands]]:
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
*''skiw''
*''latte''
*''zak met butte''
*''Sidonia'' (oet [[Suske en Wiske]])
*''gröatepakhoes''
*[[Urkers]]:
*[[Veluws]]{{Info|Waor de punten staon kömp vrouw/deerne te staon}}:
**''magere/mägere/maogere ...'' 
**''dunne ...''
**''schraoie/schraole/schriele ...''
**''schriepse/sjriepse ...''
**''skramme ...''
**''iele/ielige ...''
**''panlatte'' ([[Epe]])
**''skilatte'' ([[Attem]])
**''maogere girm'' ([[Bunsjoten]])
**''schraoie hering''
**''skraotjämmer'' ([[Attem]])
**''magere sliere'' ([[Elburg]])
**''lange lies/lijs'' ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]], [[Vaossen]])
**''lankhakke'' ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
**''planke'' ([[Wezep]])
**''striekplanke'' ([[Wezep]])
**''sliepplanke'' ([[Heerde]], [[Waopenvelde]])
**''lampeglas'' ([[Waopenvelde]])
**''lempe'' ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
**''slanke denne'' ([[Emst]])
**''sprikke'' ([[Nunspeet]], [[Elspeet]], [[Hattem]], [[Epe]])
**''schraotjämmer'' ([[Heerde]], [[Waopenvelde]])
**''gresnekke'' (dun persoon met lange nek)

===Iemand die altijd overal bovenuit schettert===
*[[Nederlaands]]: 

*[[Achterhooks]]:
*[[Drèents]]:
*[[Grönnegs]]:
*[[Sallands]]:
**''sketterbek''
**''reerbek''
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
**''sketterbek''
**''reerbek''
**''prokureur''
*[[Urkers]]:
*[[Veluws]]: 
**''scherebek'' ([[Nunspeet]])

===Onverzorgd persoon===

*[[Nederlaands]]: ''onverzorgd persoon'', ''sloddervos''

*[[Achterhooks]]:
**''poetje''
**''viezen, smearigen ònzel''
*[[Drèents]]:
**''gasterd''
**''todde''
**''tonte''
**''ulk'' ([[ZWN]], [[ZWZ]])
**''viesderd'', ''viestert'', ''viezerd''
**''zwienoegel'' ([[ZOZ]], [[Zuudoost-Veen-Drèents|ZOV]])
*[[Grönnegs]]:
**''swienhond'' (aigelks NL: ''viezerik'')
**''swienepuut'' 
**''Törk'' (niet veul meer broekt om rassistische rezens)
*[[Sallaands]]:
**''gasterd''
**''smiesterd''
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
**''poesterigen'', ''poesterdieks'', ''-jannoa''
**''todderigen'', ''todn''
**''smearigen''
**''smeardeer'', ''-dodn'', ''-fosn'' ''-törk/turk''
**''smiesterd''
**''viezn''
*[[Veluws]]: 
**''schuddegavel'' ([[Nunspeet]])
**''smeerdeken, smeerzak'' ([[Nunspeet]])
**''slorhak'' ([[Putten]])
**''sloddervos'', ''slorde{{small()|r}}vos'', ''slorrevos''
**''slodderfodse'' ([[Wezep]], [[Attem]])
**''slodderfokse'' ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
**''slodderfoekse'' ([[Attem]])
**''slorkoent'' ([[Niekark]])
**''flodderhokse'', ''slodderhokse'' ([[Epe]])
**''foekse'' ([[Attem]], [[Heerde]], [[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]], [[Epe]])
**''sjoekse'' ([[Attem]], [[Nunspeet]], [[Vaossen]])
**''smoekse'' ([[Oldebroek]], [[Wezep]])
**''slaterbokse'' ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
**''slons{{small()|e}}''
**''flotse'' ([[Oldebroek]], [[Wezep]])
**''roebuis'' ([[Une]])
**''tos'' ([[Bunsjoten]])

===Slordige vrouw===
*[[Neerlaands]]: ''slordige vrouw''

*[[Achterhooks]]:
*[[Drèents]]:
**''todde''
**''tonte''
**''voel wiefien'' (veur een slonterig vrouwgien)
*[[Grönnegs]]:
**''bèlle''
*[[Sallaands]]:
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]: 
**''doaje'', ''doajakke''
**''torre''
**''slemiere''
**''sloffe''
**''hoaznfosker'' (letterlik ne vrouwe den at de sökke neet netjes opvoolt)
*[[Veluws]]:
**''roelokke'', ''roebokke'' ([[Nunspeet]])

===Verwijfde man===
*[[Neerlaands]]: 

*[[Achterhooks]]: ''kwenne'' (letterlijk hermafrodiet, ok gebroekt veur ne umgeboudn transseksueel)
*[[Grönnegs]]: ''kirrelwief'' (al sègd as aine laank hoar het; LET OP: nait t zulfde as ''manwijf'')
*[[Tweants]]: 
**''kwenne'' (zelfde as Achterhooks, mear ook vuur manlike vrouwleu)
**''miegerd''
**''drillerd'' (oold [[Riesns]])
**''fatje(n)''
*[[Veluws]]
**''net n wief''

===Drankgebruik===
*[[Neerlaands]]: drankorgel 

*[[Achterhooks]]: 
**''zoepoge''
**''zoeperd''
*[[Drèents]]:
**''zoeperd''
**''zoeplappe''
*[[Grönnegs]]:
**''zoeplappe'' (VEK)
**''zoepsteern''
**''draankörgel''
*[[Sallaands]]:
**''zoeperd''
**''zoeplappe''
**''draankörgel''
**''sloalippe''
**''zoeptorre''
**''dikkn''
**''sloaarme''
*[[Tweants]]:
**''zoeperd''
**''zoepzak''
**''zoeptorre''
**''zoepskute''
**''nathaals'', ''natnek''
**''draankörgel''
**''tullepeter'' (ook jeunkns dee at noa öarn 10de nog op n doem doot)
**''innemmer''
**''sloekerd''
**''plässe''
**Oetsproake: "Den spiejt nich in t glas".
*[[Urkers]]: 
**''zeuplap''
**''barrel''
**''de spot van de naosie''
*[[Veluws]]: 
**''zuper{{small()|d}}'', ''zoeperd''
**''zeuper'' ([[Doospiek]])
**''zuuplap{{small()|pe}}'', ''zoeplappe''
**''lap'', ''zeuplap''
**''zoepschute'' ([[Wezep]])
**''zuupschute'', ''zoeptodde'' ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
**''zuuptod{{small()|de}}'' ([[Epe]], [[Niekark]])
**''zoeptorre'' ([[Heerde]], [[Une]], [[Deelen]], [[Attem]], [[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
**''zatlap{{small()|pe}}'' ([[Ugchelen]], [[Klanenbeek]])
**''dronkelap'' ([[Garder]])
**''drankorgel'' ([[Harderwiek]], [[Armelo]], [[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
**''drinkebreur'' ([[Armelo]], [[Niekark]])
**''drinker'' ([[Epe]])
**''alkeholist''
**''innemer'' ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
**''preuver'' ([[Garder]], [[Niekark]])
**''pruverd'' ([[Attem]], [[Epe]])
**''vrèterd'' ([[Terwolde]])
**''dronken kenonne'' ([[Wezep]])
**''dronken oele'' ([[Wezep]])
**''zoeplippe'' ([[Wezep]])
**''berry'' ([[Wezep]])

===Niet-lenig persoon===
*[[Nederlands]]: ''stijve hark''

*[[Grönnegs]]: 
**''stieve bukken''
*[[Veluws]]:
**''(stieve) hark{{small()|e}}''

==Riekdom==

===Arm persoon===
*[[Nederlaands]]: ''arm persoon'', ''pauper''

*[[Grönnegs]]:
**''törfsteker''
*[[Oostfreisk]]:
**''lattenhanger''
*[[Tweants]]:
**''birre-/biddeman'' (letterlik noar t Hollaands: ''bedelman'')

===Rijk persoon===
*[[Nederlaands]]: ''rijk persoon'', ''rijke stinkerd''

*[[Drèents]]:
**bi'jvoeglijk naamwoord ''dik'', beveurbield: ''een dikke boer'' (een rieke boer)
**Rieke kerels wördt wal op typische menieren beskreven, beveurbield: ''Daor leup hi'j now, een segaar in 't heufd.'' De segaar gef materiële welstand an.
*[[Grönnegs]]:
**''maanze''
**''diknek''
**''potjekakker''
*[[Oostfreisk]]:
**''potjekakker'' 
**''potjeschieter''
**''töntjeschieter''
***Woorden kommen van vrouger, dou heil Oostfreisland aarm was, oube Emden neit deur de koopluu dij doar woonde. Allein dij koopluu scheten in tönnen in stee van n gemak of n hoeske.

==Ummegaank met aandere leu==

===Achterbaks persoon===
*[[Neerlaands]]: ''geniepigerd''

*[[Achterhooks]]: 
**''smiegt'' 
*[[Drèents]]:
**''lillijkerd''
**''loesoor'' ([[Midden-Drèents|MD]], [[Veenkelonioals|VK]], [[ZOZ]], [[Zuudoost-Veen-Drèents|ZOV]], [[ZWZ]])
**''pienhond'' (eheurd op [[Ni'jlusen]])
**''(minne) poesterd/poetzak'' ([[Ni'jlusen]])<ref name="Schoemaker">Schoemaker-Ytsma, A.C.M. (2009), ''"Zo zegge wi'j det" van A tot Z! (aanvulling) Woorden en gezegdes in het dialect van Nieuwleusen'', Ni'jlusen: The Readshop J. Hilbrink</ref>
**''smeerlap'', ''smèerlap'', ''smeerlappe''
**''smaigel'' (ZOV)
**''smeigel''
**''smeigelaar'' (MD, ZOZ, ZOV, ZWZ)
**''smiegel'' (MD, VK, [[ZWN]])
**''smiegelkont'' (VK)
**''smiegemerd''
**''voele'', ''voelerd''
*[[Grönnegs]]:
**''loezebos''
*[[Sallaands]]:
**''smiegt''
**''gloeperd''
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
**''viezn''
**''smearlap''
**''smiesterd''
**''sleiferd''
**''gliere''
*[[Veluws]]:
**''(minne) poesterd'' ([[Nunspeet]], slecht persoon/slechte kerel)
**''braaierd'' ([[Nunspeet]], slechte kerel)

===Bijdehante persoon===
*[[Neerlaands]]:

*[[Drèents]]:
**''snaore''
*[[Veluws]]:
**''wiesneuze''
**''biehaand ventjen/biedehaande deerne''

===Conflictzoeker, stoker===
*[[Neerlaands]]: ''conflictzoeker'', ''stoker''
*[[Achterhooks]]
**''prewwel''
*[[Drèents]]
**''droktemaker'', ''-maoker'' ([[Midden-Drèents|MD]], [[Veenkeloniaols|VK]], [[Noordenvelds|KVD]]), ''-maeker'' ([[ZWN]])
**''herrieschopper'', ''herrieschupper'', ''harriemaker''
**''stiekelkont''
**''vuurtienstoker''
*[[Tweants]]:
**''droktemaker''
**''stokkebaas''
**''stangerd''
*[[Veluws]]: 
**''droktemaker''
**''harrieschopper''

===Dwarsligger===
*[[Nederlands]]: ''dwarsligger''

*[[Achterhooks]]: 
*[[Drèents]]:
*[[Grönnegs]]:
*[[Sallaands]]:
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
**''krange(n) kearl/vrouwe''
**''eagngedreaidn''
**''droadneagel''
**''[[Eanter#Oard_en_Sproake|Eantersen]]''
**Oetsproake: "Iej konn wal oet Eanter komn!"
*[[Veluws]]:
**''krangore'' ([[Nunspeet]])
**''draodnegel'' ([[Nunspeet]])

===Gierigaard===
*[[Neerlaands]]: ''gierigaard'', ''vrek''

*[[Achterhooks]]: 
**''knieperd''
*[[Drèents]]:
**''knieperd''
**''pienekeutel'' ([[Ni'jlusen]])
**''pienhond'' ([[Ni'jlusen]])
*[[Grönnegs]]:
*''aarmhaart''
*''knieperd''
*[[Sallaands]]:
**''knieperd'', ''kniepköttel''
**''skroaper''
*[[Stellingwarfs]]:
*''knieperd''
*[[Tweants]]:
**''pinnaffel''
**''knieperd'', ''kniepköttel''
**''kruidenier''
**''skraper(d)''
**''skrobber''
*[[Veluws]]:
**''sentedrieter'' ([[Putten]], [[Nunspeet]])
**''knieperd'' ([[Putten]], [[Nunspeet]])

===Inhalig persoon===
*[[Neerlaands]]: 
*[[Achterhooks]]:
**''inhaaligen sloekerd, sloekhals''
*[[Drèents]]:
**''graoperd''
**''schraoperd'', ''skraoperd''
*[[Grönnegs]]:
**''groapted''
**''streuper''
*[[Stellingwarfs]]:
**''graoperd''
**''schraoperd'' (uutspraoke: ''skraoperd'')
*[[Sallaands]]:
**''groaperd''
*[[Tweants]]:
**''groaperd'' (''gröaperke'')
*[[Veluws]]:
**''gliehals'' ([[Nunspeet]])

===Kwajongen===
*[[Drèents]]:
**''ba(a)ndrek(k)el'' ([[Zuudwest-Drèents|ZWD]])
**''(lillijke) lèmpe'' ([[Ni'jlusen]])<ref name="Schoemaker">Schoemaker-Ytsma, A.C.M. (2009), ''"Zo zegge wi'j det" van A tot Z! (aanvulling) Woorden en gezegdes in het dialect van Nieuwleusen'', Ni'jlusen: The Readshop J. Hilbrink</ref>
**''rotjong'' (meervold ''rotjongen'')
*[[Grönnegs]]:
**''rötjong''
**''snötneus/-ze'' (ook zègd van aine dij jong is, mòr ien n hoge positie, bv. "Mien boas is nog mòr 26 joar old en dij snötneuze mout mie zeker vertèllen wat ik doun mout".)
*[[Tweants]]:
**''rekkel''
**''(lelliken) aap''
**''börstel'' (sprek oet: /{{IPA|'bɜsl}}/, kan ook positief bedoold wordn)
**''rotjong''
**''drietjeunkn'' (ene met nen te grootn moond vuur zinne leaftied)
**''driet(e)buul''
*[[Veluws]]:
**''rotjong''
**''snotjong''
**''drietbuul''

===Lomperik===
*[[Drèents]]:
**''knalpitte'' (eheurd op Ni'jlusen)
**''plenter'' (vake mit bi'jvoeglijk naamwoord: ''leelke/ruge/gemene plenter'', of as ''een plenter van een kerel/wief'')
*[[Tweants]]:
**''onbenul(ligen)''
**''onbesoesden''
**''onwiezn''
**''dolbotter'' (in vuurtbeweagn,  ook vuur weelde keender)
**''(bear)osn''
*[[Veluws]]:
**''hultebuis''

===Nieuwsgierig persoon===
*[[Nederlands]]: ''nieuwsgierig persoon''

*[[Achterhooks]]: 
*[[Drèents]]: ''neijschier''
*[[Grönnegs]]:
*[[Sallaands]]:
**''vernemstig(n)''
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
*[[Veluws]]:
**''gaperd''

===Nors figuur===
*[[Nederlands]]: ''chagrijn''

*[[Achterhooks]]: 
*[[Drèents]]:
**''steur'' ([[Zuudoost-Veen-Drèents|ZOV]])
**''stiemerd'', ''stoemerd'', (ZOV)
**''stoersmoel'' ([[Noordenvelds|KVD]], [[Midden-Drèents|MD]], [[ZOZ]])
**''storkop''
*[[Grönnegs]]:
**''sik(ke)''
**''sikkeneur''
*[[Sallaands]]:
**''zoern''
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
**''knarre'', ''knarn''
**''snarn''
**''nosterigen'', ''nosterpeter''
**''zoern''
**''Eantersen''
*[[Veluws]]:
**''nosterpot, nosterkonte'' ([[Nunspeet]])
**''grienebieter'' ([[Elspeet]])

===Opschepper===
*[[Neerlaands]]: ''opschepper'', ''opsnijder'', ''pocher''

*[[Drèents]]:
**''banjer(d)'' ([[ZWN]], [[ZWZ]])
**''blaospiep'' ([[ZOZ]]), ''blaospiepe'' ([[ZWZ]])
**''boekspreker'' ([[Midden-Drèents|MD]], [[ZOZ]])
**''braoskeboksem''
**''broeseerder'' (MD)
**''droester(d)'' (MD, [[Zuud-Drèents]])
**''gresmieger'' ([[Zuudoost-Veen-Drèents|ZOV]])
**''hoester'' ([[ZWZ]])
**''kakkerd''
**''opsnieder''
**''parademaker''
**''pochhans'', ''pochehans'', ''pocherd''
**''proesterd'' (MD)
**''schroetebroek'', ''schroetebreur'' ([[ZWZ]])
**''schroeter(d)'' ([[ZWN]], [[ZWZ]])
**''snakker(d)''
**''snoever(d)''
**''windboks'', ''windbuul'', ''windmaker'', ''windmieger'', ''windmus'', ''windzak''
*[[Grönnegs]]:
**''ploas/-ze''
**''snakkerd''
*[[Tweants]]:
**''pocherd'', ''pochebaas''
**''bloazerd'', ''bloasbalg''
**''opsnieder''
**''opgewer''
**''bralbek'' (Meestal vuur leu dee't völle met seantn proonkt)
**''skreeuwerd''
**''Hengeler weend''
*[[Veluws]]:
**''blaoskaak''

===(Oude) bazige vrouw===
*[[Neerlaands]]: ''tang''

*[[Achterhooks]]: 
**''olde beaze''
**''olde meuje''
**''olde toeke''
*[[Drèents]]:
**''baanholder'', ''baonholder''
**''olde hekse''
**''prauwel'' ([[ZWZ]])
*[[Grönnegs]]:
**''tantie'' (ook broekt bie lutje wichter)
*[[Tweants]]:
**''pinne''
**''hekse''
**''snippe''
**''meuje'' (in t oolde Tweante beteeknt dit ''tante'')
**''(zoer)proeme''
**''zearn'', ''zoern''
**''kreng''
**''hapskeare''
**''jepse''
**toeke
*[[Veluws]]:
**''tuke''
**''hekse''

=== Praatjesmaker ===
*[[Neerlaands]]: ''praatjesmaker''

*[[Achterhooks]]: 
**''nöälebartje''
**''preakebuul / preakepeter''
**''reerbek''  (meer te freg (nl:brutaal) as te völle proaten)
*[[Drèents]]:
**''doelenkop'' ([[Noordenvelds|KVD]])
**''fatsenmaker'' ([[ZWZ]])
**''kletser(d)''
**''kruudkremer'' ([[ZOZ]], [[ZWN]], ZWZ)
**''menister'', ''minister''
**''pikverkoper'' (ZWZ)
**''praotjeboksem'' ([[Veenkelonioals|VK]])
**''prootiesmaker'' (KVD, VK)
**''prootbuul'', ''-majoor'', ''-vaar'', ''-zak'' ([[Midden-Drèents|MD]], [[Zuudwest-Drèents|ZWD]])
**''preekva''
**''rabbelbek'', ''rabbelduize'', ''rebbelkont'' (wie anienen deur prat)
**''smous'' (KVD, vanolds een scheldwoord veur een Judde)
*[[Grunnegs]]:
**''kwakkert'', ''kwakdeuze'' (aine dij dingen vertelt dij nait woar binnen of minder as dat er sèggen dut)
**''poestert'' (aine dij dingen vertelt dij beter lieken as dat ze waarkelk binnen)
*[[Sallaans]]
**''preekva''
*[[Tweants]]:
**''bloazerd'', ''bloasbalg''
**''preakebuul'', ''-baas''
**''nöalekloas'', ''-peter''
**''skreewerd'' 
**''prokureur''
*[[Veluws]]:
**''praotjesmaker'', ''präötiesmäker''
**''kwebbelkonte''
**''kletskonte''

===Raar mens===
*[[Nederlaands]]: ''raar mens''

*[[Achterhooks]]:
*[[Drèents]]:
*[[Grönnegs]]:
*[[Sallands]]:
**''vrömdn''
**''appatn'', ''ampattn''
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
**''amparten''
**''grappigen''
*[[Urkers]]:
*[[Veluws]]: 
**''(raor) bestrieksel'' ([[Nunspeet]])

===Roddelkont===
*[[Nederlands]]: ''roddelkont''

*[[Achterhooks]]: 
*[[Drèents]]:
*[[Grönnegs]]:
*[[Sallaands]]:
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
*[[Veluws]]:
**''klapeekster''

=== Slijmbal ===
*[[Neerlaands]]: ''slijmbal''
*[[Achterhooks]]: 
**''smeigelkonte''

===Stiekemerd===
*[[Neerlaands]]: ''stiekemerd''
*[[Achterhooks]]:
*[[Drèents]]:
*[[Grönnegs]]:
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]: gliere
*[[Veluws]]:
**''gluperd'' ([[Nunspeet]])

=== Tuig ===
*[[Neerlaands]]: ''tuig''

*[[Achterhooks]]: 
**''ploddenvolk''
*[[Drèents]]:
**''naotsie'' ([[Noordenvelds|KVD]])
**''rapallie'', ''repallie'', ''rapalje'', ''repalje''
**''schorem'', ''schaorem''
**''tuig'', ''tuug''
*[[Grönnegs]]:
**''schorriemorrie''
**''rapollie'', ''rapolje''
**''aso's''
*[[Tweants]]:
**''hutnvolk''
**''petn~''
**''plakplaatn~''
*[[Veluws]]:
**''tuig, tuug''

===Verwaande vrouw===
*[[Nederlaands]]: ''verwaande vrouw'' (scheldwoord: ''trut'', ''teef'')

*[[Achterhooks]]:
*[[Drèents]]:
*[[Grönnegs]]:
*[[Sallands]]:
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
*[[Urkers]]:
*[[Veluws]]: 
**''trotte, grose, tuke''

=== Watje, softie ===
*[[Neerlaands]]: ''watje, softie''

*[[Achterhooks]]: 
**''zeute(n)''
**''drietebuul''
**''angsthaze''
*[[Grönnegs]]:
**''schieterd'' (aigelks NL: ''bangerik'')
**''schietdeus/ze''
*[[Drèents]]
**''drieter(d)''
**''pieper(d)''
**''schieter(d)''
*[[Tweants]]:
**''zöadje(n)''
**''titje(n)''
**''butje(n)''
**''mietje''
**''pieperd'' (met nen langn -iej)
**''dramtitte''
**''nöalerd''
**''drammerd'' (''dramtitte'', ''nöalerd'' en ''drammerd'' beteeknt in t Tweants noast 'zanikerd' ook 'iene dee kleinzerig is')
*[[Veluws]]:
**''eenballer'' ([[Wezep]])
**''angsthaoze''
**''pieperd''

===Zeurpiet===
*[[Nederlands]]: ''zeurpiet''

*[[Achterhooks]]: 
*[[Drèents]]:
*[[Grönnegs]]:
*[[Sallaands]]:
*[[Stellingwarfs]]:
*[[Tweants]]:
*[[Veluws]]:
**''tweneklotse'' ([[Nunspeet]])
**''seibel'' ([[Nunspeet]] - betekent ook: magere, zieke kip)
**''zepezeikerd'' ([[Nunspeet]])

==Vuurkomn/lichamelike kenmoarkn==

===Gedrongen===
*[[Neerlaands]]: 
**[[Stellingwarfs]]: ''kop-en-kont-stokkien''

===Grote oren===
*[[Neerlaands]]: ''flapoor''
*[[Tweants]]:
**''zeailoorn'' 
**''plietsie flapoor'' ([[Riesn]])

===Groot kakement===
*[[Drèents]]:
**''peerdemuul''
*[[Tweants]]:
**''(pearde)gaffel''
**''gevret''
*[[Veluws]]:
**''peerdebek''
**''peerdemuul'' 
**''peerdekop''

===Iel persoon===
*[[Drèents]]:
**''snaore''
*[[Tweants]]:
**''butje''
**''skröamke''
**''schram'', ''skrabn''

===Lilliputter=== 
*[[Nederlaands]]: ''lilliputter'' 

*[[Grönnegs]]: 
**''keudeldoemke'' (aigelks NL: ''kabouter'')
*[[Tweants]]: 
**''pooster'' (leu met korte beenn)
*[[Veluws]]:
**''lilliputter''
**''tuunkabouter''
**''dwarg''

===Snor/baard===
*[[Nederlaands]]:
**''baardman(s)''
**''snorrebaard''
**''snorreman(s)'' 
*[[Drèents]]:
**''baordman(s)''
**''snorrebaord''
**''snorreman(s)''
*[[Grönnegs]]:
**''heer Snorrengoa''
**''heer Boardemoa''
**''sikman(s)''
*[[Stellingwarfs]]:
**''baordman(s)''
**''snorrebaord''
**''snorreman(s)''
*[[Tweants]]:
**''snorre''
**''sik''
*[[Veluws]]:
**''snorremans''

==Woarkhoolding==

===Lui===
*[[Nederlaands]]: ''luiaard'', ''luierik'', ''luiwammes''
*[[Achterhooks]]:
**''voelen bok''
*[[Drèents]]:
**''luibuis''
**''luiwammes''
**''wandelende Jeute'' ([[Ni'jlusen]])<ref name="Schoemaker">Schoemaker-Ytsma, A.C.M. (2009), ''"Zo zegge wi'j det" van A tot Z! (aanvulling) Woorden en gezegdes in het dialect van Nieuwleusen'', Ni'jlusen: The Readshop J. Hilbrink</ref>
*[[Grönnegs]]:
**''luihinderk'' (oetsproak: ''[löjhinnek]'')
**''laauwe loene''
**''lapswans''
*[[Tweants]]:
**''lamlul''
**''loabaant'' (ook vuur eenn den at wat beloawt en t doarnoa neet dut, vgl. n [[Biebel]]sen Loabaant)
**''voeln''
**''löj deer'', ''~ voarkn''
**''lapzwans''
**''lapderk''
**''lamlendigen''
**''lamzak'', ''lamstroal, -straal''
*[[Stellingwarfs]]:
**''slaoperd'' (veur iene die gien acht gef)
*[[Veluws]]:
**''luiwammes''
**''lapzwans''

===Perfectionist===

*[[Nederlaands]]: ''perfectionist'', ''Pietje precies''
*[[Achterhooks]]: ''pieneköttel''
*[[Drèents]]: ''pienekeutel''
*[[Grönnegs]]: ''schietvenien''
*[[Tweants]]: ''veulerd'', ''veulekloas'' (ook vuur besloetloze persoonn)
*[[Veluws]]: ''moggezifter''

===Prutser===
*[[Nederlaands]]: ''prutser''
*[[Achterhooks]]: ''noffel''
*[[Drèents]]: ''knooier(d)'', ''knooiboks'', ''knuier''
*[[Tweants]]: ''knooier(d)'', ''knooidieks''
*[[Veluws]]: ''knooierd'', ''prutser''

===Sloom===
*[[Nederlaands]]: ''slomerik''
*[[Drèents]]:
**''dórrelgat'' ([[Zuud-Drèents]])
**''drokkerd'', ''drukkerd''
**''drukkelkont'' ([[Midden-Drèents|MD]])
**''gaap'' ([[Zuud-Drèents]])
**''laoban'', ''laban'', ''laobaander'' (slome, suffe kerel)
**''luns'' (traoge, slome kerel, [[Zuudoost-Veen-Drèents|ZOV]])
**''taorte'' (slome, dikke vrouwe ([[ZWN]])
**''zompzak'' ([[ZWZ]])
*[[Tweants]]:
**''loabaant'', ''loabaander'', ''loabaanter'' (ook lui)
**''slauw'' (biev. nw.)
**''plöamerig'' (biev. nw. veroolderd)
**''liezem'' (biev. nw. veroolderd)
**Oetdrukking: "den is zo troag as dikke driete (duur n trechter)"

===Treuzelen===
*[[Nederlaands]]: ''treuzelaar''
*[[Achterhooks]]
**''drökkel'' (drökkeln = treuzelen)
*[[Drèents]]:
**''dommel''
**''dórrelgat'' ([[Zuud-Drèents]])
**''drouwerd'', ''drouwelzak'', ''drouwkonte'', ''drouwelkonte'' (ok ''drauw''-)
**''dremmelklaos'' ([[ZOZ]], [[ZWZ]])
**''dreuzelkont'', ''drummelkont''
**''gaap'' ([[Zuud-Drèents]])
**''treuzelaar'', ''treuzelder'', ''treuzel'', ''treuzelgat'', ''treuzelpuut''
**''zeurderd'' (kan naost 'iene die zeurt' ok betieken 'iene die treuzelt', zoas in 'Met dei zeurderd duurt het wel ein joor.')
*[[Veluws]]: ''dreutelen''

== Rifferenties ==
<references />
{{Nedersaksische spraokgidsen}}

[[Kategorie:Nedersaksiese kultuur]]
[[Kategorie:Nedersaksiese woorden en begrippen|Skeeldwöarde]]
[[Kategorie:Lysten]]