Jersey

	Jersey
Vlagge van Jersey	Woapn van Jersey
	; Kaarte van Jersey
	Informasie
Sproaken	Engels, Fraansk
Heufdstad	Sunt-Helier
Geleuf	Protestaants, Rooms-Katholieke Karke
	Laand en inwonners
Oppervlakte	117 km²
Inwonners; - Dichtheid	91.626 (2009) ; 783 inw./km²
Koordinaten	49° 13′ N, 2° 8′ W
	Oaverig
Munteenheid	Poond Sterling (Jerseypoond) (JEP)
Tiedzone	+0
Nasjonalen feestdag	n 9den mei
Web \| Kode \| Tel.	.je \| JEY \| 44-1534

Jersey is n eilaand op 22 kilometer vuur de Fraanske kuste van Normandië in de baai van Mont Sunt-Michel. t Is t grötste eilaand van de Kanaaleilaandn. Dr wont 91.626 leu (teeld in 2009), woervan't 30% in de heuwdstad Sint Helier. t Is net as Guernsey en t eilaand Man gin oonderdeel van t Verenigd Keuninkriek, mer Brits Kroonbezit. t Heurt ook nit bie de Europese Unie bie an. Saamn met de onbewoonde eilaandgroepn Minquiers, Ecréhous, Les Pierres de Leqc en aandere rotsn en rifn t zelfbesteurnde Baljuwskop Jersey. t Verenigd Keuninkriek geet oawer de verdeadiging van Jersey. t Maakt deel oet van de Common Travel Area: n gebeed woer't inwonners van de Ierse Reppubliek, t Verenigd Keuninkriek, Jersey, Guernsey en Man vrie magnt reaizen zoonder völle papierkroam.

Laandbeskriewing

Jersey ligt 22 kilometer oet de Fraanske kuste van Bretanje in de baai van de Mont Saint-Michel, en ongevear 161 kilometer op t zuudn van t Verenigd Keuninkriek. t Is t grötste en meest zudelike eilaand van de Kanaaleilaandn. t Is van oost noar west 16 km laank en van noord noar zuud 10 km. Doarmet hef t ne oppervlakte van 116 km² en ne kustliene van 70 km. t Waterbezit van Jersey is 3 zeemiel en t visgebeed is 12 zeemiel. De belangriekste haawnpleatse zeent Gorey, Sunt Aubin, en Sunt Helier.

t Eilaand is ne plaate wat oplöp van de zaandbaain in t zuudn noar de klifn in t noordn. De plate wörd duurmidln edoan duur daaln dee't van noord noar zuud lignt. t heugste peunt is Les Platons met 143 boawn de zeespegel. Dr is n heanig klimaat met zachte weenters en koele zommers. t Is dr gemiddeld 11,6 groad en t klimaat keump oawereen met det op t zuudn van Engelaand. t Gemiddelde antal uur zunne is 1918 uur.

Geskiedenisse

Woer't n naam Jersey vandan keump weett de leu nit precies. Dr zeent verskeaidene teegnstriedige verkloarings. Wat meant at t oet t Latien keump, aandern meant oet t Ooldnoors of t Gallies. t achterplaksel "-ey" keump woarskeinlik oet t Ooldnoorse "ey", wat eilaand beteeknt. Dit zit ook in n naam van de aandere Kanaaleilaandn.

De Kanaaleilaandn zeent de leste eegndomn wat oawer zeent ebleewn van de Engelse Groafskop Normandië, wat al eeuwenlaank stried hef op eleawerd tusken Engelaand en Fraankriek. Seend de ofskeaiding van de Groafskop Normandië in 1204 hef Jersey zelfbesteur. t Ooldste bewies van inwonning keump oet al oet de Ooldheaid. Jersey heurdn bie t Romeinse Riek, mer dr zeent gin Romeinse oawerbliefsels.

Oawer de Middeleewn is nog meender bekeand. Vuur n 11en eeuw wör dr feaitelik niks dale skreewn. Verskeaidene eeuwn laank hebt Engelaand en Fraankriek oorleuge had um Jersey en t bieheurige Normandië. An de kuste van Jersey zeent doarumme völle verdeadigingswoarke te zeen.

Doo't in t 18e joarhoonderd beaide laandn öar koloniale groondbezit begunn oet te breaidn, was dr in Jersey tooverdan oorlogsspanning. Dr wördn duur Engelaand vanof 1778 30 roonde toorns an de Jerseykuste bouwd.

In n 19den eeuw wör Jersey ne belangrieke stean vuur bootnbouw. Dr wördn um dee tied mear as 900 bootn ebouwd op t eilaand. An t eande van n 19den eeuw wördn völle boern rieke an de Jersey-melkkoo en de Jersey-earpel.

Met de Tweede Wearldoorlog gavn Engelaand an at de eilaandn hoaste nit te verdeadigen warn, en haaldn alle troepn terugge van t eilaand, um zo min meugelik stried te hebn. Ze gavn de eilaandn dus feaitelik vort an de Duutsers. Ongevear 8000 eilaandbewonners wördn ook noar Engelaand haald. Jersey har nen dag later bevriedingsdag dan de Duutse oawergawe van 8 mei. n 9den Mei is doarumme n nasjonaaln feestdag.

Vanof de zestiger joarn verdeent Jersey good an geeldzaakn.

Besteur

t Offisjele stoatsheuwd is Keunigin Elizabeth II van t Verenigd Keuninkriek, woervuur at he hef de titel Graaf van Normandië, skoonwal he disn titel nooit gebrok. In woarkelikheaid wörd Jersey eleaidt duur de Stoatn van Jersey, saamn met de regearige.

Stoatn van Jersey

De wetgewing is in haandn van de Stoatn van Jersey. Dr zitt dreejnvieftig ekeuzn leedn en vief nit-ekeuzen leedn dee't gin stemrecht hebt, mer recht van sprekn. Alle hudige Stoatnleedn zeent onofhaankelik ekeuzn. Pollitieke partiejn bestoat feaitelik nit, mer dr zeent wal groepn dee't n zelfde gedachtengood anhangt.

Regearige

t Besteur van Jersey wörd doan duur de regearige, woer't n Eerstn Minister van an t heuwd steet. De regearige besteet oet de Keuniginne van t Verenigd Keuninkriek, n lutenaant-goeverneur, n baljuw, de Stoatn, n Eerstn Minister en zin kabinet (Road van Ministers). Op papier is de keuniginne t stoatsheuwd e de Lutenaant-Goeverneur öaren vervanger.

Gemeentes

Jersey hef twaalf gemeentes (Parochies), dee't allemoal an de zee lignt. Op ene gemeente noa zeent ze allemoal eneumd noar de heiligen woer't de gemeentekoarke an ewiedt is. De gemeenteroad (Parish Assembly; Parochievergoaring) geet oawer lokale zaakn. De road besteet oet belastingbetalers en ekeuzn leedn.

Ekonomie

Vroger gungn vissers van Jersey hen visken bie Ieslaand. Dee viske deedn ze dan verhaandeln in aandere laandn, woernoa't ze wier met aandere zaakn wierumme kömn op Jersey. Rechtevoort mut Jersey t vuural hebn van öare internasjonale deenstverlening bie geeldzaakn. Doarnöast is toerisme nit onbelangriek.

De rest van de inwonners dut vuural boern. De Jersey-melkkoo is internasjonaal bekeand.

De meeste groondstofn en ennergie wordt importeerd vanoet t boetnlaand

Geeld

Op Jersey betaalt ze met Jerseypoond (JEP). Ze nemt dr ook wal Engelse- en Guernseypoondn an. In 2010 was de koers 1 EUR = 0,874910 JEP.

Oonderwies

Op Jersey kö'j noar t leagere en wiedergoande oonderwies, mer heugere skooln hebt ze nit. Iej köant dr wal verskeaidene diplomas kriegn.

Oetgoande koppelings

Commons: Jersey - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.