Newton zien wetten

Titelziede van Newton zien Principia, mit wiezigings van de schriever zelf veur de tweede drok

Newton zien wetten bin drie netuurkundige wetten in de klassieke of Newtoniaanse mechanika, eformuleerd deur Isaac Newton. Ze beschrieven de verholding tussen de beweging van een veurwarp en de krachten die daor invloed op uutoefenen.

De drie wetten

De eerste wet: de wet van de traogheid of inertie

Neffens de eerste wet blif een veurwarp ofwel in rust, ofwel rechtliendig bewegen mit aldeur dezelde snelheid, totdat d'r een resulterende kracht (de netto som van alderhaande krachten) van buten invloed op uutoefent.

De tweede wet: kracht veraandert de snelheid

Neffens de tweede wet is de maote waorin de impuls van een veurwarp veraandert recht evenredig mit de resulterende kracht die d'rop uutoefend wodt. De veraandering volgt de rechte liende waorin de kracht warkt. Veur een veurwarp mit onveraanderlike massa geldt dat de resulterende kracht die derop uutoefend wodt geliek is an de massa vermenigvuldigd mit de versnelling.

De darde wet: aktie ↔ reaktie

Neffens de darde wet is et zo dat as et iene veurwarp kracht uutoefent op et aandere, dat aandere veurwarp een kracht van gelieke starkte in teugenestelde richting uutoefent op et eerste veurwarp.

Newton zien gravitatiewet

Ie hebben ok nog Newton zien gravitatiewet, die soms aneduud wodt as Newton zien vierde wet. Neffens disse wet oefent elke puntmassa een kracht uut op elke aandere puntmassa. Disse kracht is ericht langs de liende die de beide punten verbiendt en is evenredig mit et produkt van de massa's, en omgekeerd evenredig mit et kwadraot van de ofstaand tussen de beide massa's.

As allennig de eerste drie wetten bedoeld wodden, wodden die ok wal naoder aneduud as Newton zien bewegingswetten.

Ontwikkeling

Disse drie bewegingswetten, krek as de gravitatiewet, bracht de Engelse wetenschopskerel Isaac Newton veur et eerst bi'j mekaer in zien Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica (De wiskundige begunsels van de netuurfilosofie) uut 1687, kotweg de Principia enuumd. Mit de wetten verklaorde en onderzocht Newton de beweging van vule fysieke veurwarpen en systemen, waormit e de grondslag verschafte veur de klassieke mechanika. De eerste wet is een herformulering van Galileo Galilei zien traogheidswet.

Newton zien wetten bin hiel beste benaoderingen bi'j snelheden var onder de lochtsnelheid en veur systemen op makroskopisch nivo, mor niet veur systemen van elementaire dielties. Veur snelheden vergeliekber mit de lochtsnelheid gaot de relativiteitstheorie op, en veur elementaire dielties de quantummechanika.

Dit stok is eschreven in et Stellingwarfs van de Kop van Overiessel.