Bron bekyken van Willem Jan Christiaan van Wijngaarden

'''Willem Jan Christiaan van Wijngaarden''' ([[Riesn]], [[1818]] - [[1882]]) was nen [[Twente|Tweantsen]] skriewer. Hee was boawnmeaister en koster-vuurzanger in de [[Nederlaands Hervormde Karke|Hervörmde Koarke]] in Riesn. Doarnöast was he aait drok met verhaaln oawer Riesn en Tweante, dee at he later op skrif zatn. De wearde van zinne gedichn zit vuural in t geskied-, volks- en sproaknkeundige. Mangs skreef he n heel gedicht of verhaal in t Tweants.

In Riesn is dr ne stroate noar um verneumd.

==Industriële revolusie==
Oet zin woark blik det he zik drok maakn oawer wat komn geet. Oawer honderden joarn was dr neet völle veraanderd, mear duur de Industriële Revolusie zol dr nen hoop n kop goan, of zelfs verdwienn.

==Woark==
Hee skreef met an de bloomleazing ''Van de Schelde tot de Weichsel'' van de [[J. A. Leopold en L. Leopold|breurs Leopold]] oet 1882. Zinn zönne, "Boawnmeaister van Wiengoardn", verzameldn al zinne woarkn, en völle later, in [[1955]] kreeg de Stichting Oudheidkamer Riessen de rechn um nen beundel oet te geewn, oonder n naamn ''Met 'n oaln Màester biej 'n Heerd''.

Hee skreef ook völle brulftegedichtn vuur t jonge volk. Dit is dr ene van:
{| style="width:100%;background-color:#efdfde;border:1px solid #8f8f7f;"
!origineel
!standaard skriefwieze
|-
| 
:Al maket den haarfs de beume schrao,
:Al zee-i-j mèr hier en daor ne sprao,
:Mèr in geen tal mèr zwaeven.
:Toch hevve as-was 't nog vrooë in 't Jaor,
:Op 't Brulftenfees èn riempken klaor:
:(Dad wik ou nou wal gaeven.)
 
:I-j tweë - deé kottes in 't publiek
:Zooë plegtig zi-int e-trouwet,
:I-j reuilet met geen keunnikriek,
 
:Want 'k weët dat 't ou nooiët rouwet.
:Dat kaank ouw be-eide gooëd anzeën,
:In leëf en leëd blief-j aaitied één. -
: 
:Het wief ken hef het kaelken leëf',
:En 't kaelken wier zien vreuwken!
:Zéé trekket spoödig astouwbleef
:Te samen in één keuwken.
:En hoolt er hoes in zonnen traant
:As de gelukkigsten in 't laand.

:Den man is ievrig in zien vak
:En vrouwleëf kokket 't peutjen,
:Al gif dit aaitied geen gemak,
:Zeé blif en aardig dëutjen:
:Al dooët ze waark in aovervloöd
:Zee hoolt konstaant zich, ferm en gooëd.
 
:En zorgt zeé vuur en lëkkermaol,
:Heé waket vuur den wi-inkel.
:Heé weët: ‘nen lui-jen hef het schraôl,
:Nen ievriegen word Si-inkel.
:En kaseweel of bi-j geval
:Word heé dan nog nen Rotschi-ild wal.
 
:Zeé wad ik öw nöw wuunschen wöl
:Is gaauw duur mi-j te scrieven
:Dai aaitied aeven leëf en döl
:Meugt op mekaandren blieven
:Dat moöder 't peutjen nooiët anbraandt
:En heërschop boök hoolt met verstaänd. -
 
:En dan? - Jao daor mankeert nog wat;
:Al zi-j ook leëf al èt i-j zat
:Um met zich twëe te blieven
:Dat geët neët an - dat gif verdreet -
:Heurt daorum wad hier ooek nog steët
:En wak nog mèr wil scrieven.
 
:Daor is en laand - woer of het lig,
:Dat wetet ongetrouwden nig -
:Getrouwden keunt het vi-inden.
:Deé gaot ter hèn - daor steet nen boom
:Zoo dikke as an den aovertoom
:Bi-j eene-twintig li-inden.
  
:Dat laand - dat het de ‘Volewiek’
:Den boom - den zit van ki-indre kiek
:Zoo völ - dat heé meut basten.
:Deé hebben wil - deé grip mêr toô
:Dèr hen-i-j bei-den 'k wuunsche ôw 't goô -
:I-j het mèr tootetasten!
 
:Nou geët goleufmi-j jaôr op jaôr!
:Wad kan 't heur bei-ide maken?
:Vuur zukke leu zi-int 't alzooklaor
:Wal zaegenrieke zaken.
:Nöw ees en knegjen nèt as heé
:Dan wier en snuutje nèt as zée.
 
:Nöw meut bi-j alles ooêk en slot.
:Alloo', heurt dan mien leste.
:Gaot in geen honderd jaor kapot;
:En daornaô ö het beste.
:Dat is den Hemmel in 't verscheét -
:Daor gëul i-j of daor kaarm i-j neét.
|
:Al maket n haarfs de beume schroa,
:Al zee'j mear hier en doar ne sproa,
:Mear in gin tal mear zweewn.
:Toch hef he, as was t nog vroo in t joar,
:Op t Brulftenfees n riempken kloar:
:(Det wi'k oe noe wal geewn.)
 
:Iej tweeje - dee kotns in t publiek
:Zoo plegtig zeent etrouwet,
:Iej ruilet met geen könninkriek,
:Want k weet det t oe nooit rouwet.

:Dat kaan'k oew beaide good anzeen,
:In leef en leed bliew-j aaitied één. -
: 
:Het wiefken hef het kearlken leef',
:En t kearlken wier zien vröwken!
:Zee trekket spoodig astouwbleef
:Te samen in één köwken.
:En hoolt dr hoes in zonnen traant
:As de gelukkigsten in t laand.

:Den man is ievrig in zien vak
:En vrouwleef kokket t pötjen,
:Al gif dit aaitied geen gemak,
:Zee blif en aardig dötjen:
:Al doot ze waark in oawervlood
:Zee hoolt konstaant zich, ferm en good.
 
:En zorgt zee vuur en lekkermaol,
:Hee waket vuur den weenkel.
:Hee weet: nen luijen hef t schroal
:Nen ievriegen word Seenkel.
:En kasuweel of biej geval
:Word hee dan nog nen ''Rotschild'' wal.
 
:Zee wat ik oew noew weunschen wol
:Is gaauw duur miej te skriewn
:Da'j aaitied eawen leef en dol
:Meugt op mekaandren bliewn
:Dat mooder t pötjen nooit anbraandt
:En hearschop book hoold met verstaand. -
 
:En dan? - Joa doar mankeert nog wat;
:Al zi'j ook leef, al et iej zat
:Um met zich twee te bliewen
:Det geet neet an - det gif verdreet -
:Heurt doarum wat hier ook nog steet
:En wa'k nog mear wil skriewen.
 
:Doar is n laand - woer of het lig,
:Det wetet ongetrouwden nich -
:Getrouwden köant het veenden.
:Dee goat dr hen - doar steet nen boom
:Zoo dikke as an den Oawertoom
:Biej eene-twintig leenden.
  
:Det laand - det het de ‘Volewiek’
:Den boom - den zit van keendere kiek
:Zoo vol - det hee mut basten.
:Dee hebben wil - dee grip mear too
:Dr hen iej beaiden, k weunsche oew t goo -
:Iej hebt mear too te tasten!
 
:Nou geet, geleuf miej, joar op joar!
:Wat kan t öar beaide maken?
:Vuur zukke leu zeent t, alzoo kloar
:Wal zeagnrieke zaken.
:Noe es en knegjen net as hee
:Dan wier en snuutje net as zee.
 
:Noe mut biej alles ook n slot.
:Alloo', heurt dan mien leste.
:Goat in gin honderd joar kapot;
:En doarnoa ö[?] het beste.
:Det is n Hemmel in t verscheet -
:Daor göl iej, of doar kaarm iej neet.
|} 

:W. van Wijngaarden.
:1882 <ref>http://www.dbnl.org/tekst/ginn001hand01_01/ginn001hand01_01_0005.htm</ref>

==Reffereansies==
*[http://dissertations.ub.rug.nl/FILES/faculties/arts/2003/f.g.h.loewik/wieiswie.pdf F.G.W. Löwik (2003), ''De Twentse Beweging : strijd voor modersproake en eigenheid.'' Grönningn: Rieksuniversiteit Grönningn. 'Wie is wie?'] (pdf)
<references/>

{{DEFAULTSORT:Wijngaarden, Willem Jan Christiaan Van}}
[[Kategorie:Tweants artikel]]
[[Kategorie:Schriever in t Tweants]]
[[Kategorie:Tukker]]