Veenkelonie
Een veenkelonie is een nederzetting die ontstaon is deurdat warkvolk naor een gebied trokken waor hoogvene ofgreven wodden veur de produktie van turf.
Mit de anduding Veenkeloniën wodt meerstal de streek in et oosten van Grunningen en Drenthe bedoeld. Hier lag et Boertanger Moor dat vanof omdebi'j 1600 in kultuur brocht wodde.
De ooldste veenkelonieën in dit gebied (Kropswoolde, Wildervank) liggen et dichtst bi'j de stad Grunningen. De grootschaolige vervening in Zuudoost-Drenthe begon pas vanof 1850, naodat de eerste grote kenaolen (Verlengde Hoogeveense Veert en Oranjekenaol vanuut et westen en et Scholtenskenaol vanuut et noorden) greven weren. Et vene in Zuudoost-Drenthe bevatte een dikke bolsterlaoge. Disse wodde veurnaemelik febrieksmaotig verwarkt tot turfstrujjinge.
Veenkeloniën bin ok buten dit gebied te vienen: in Zuud-Drenthe en Noord-Overiessel (Et Hogevene, De Veert) en een twietal in de Peel: Helenevene en Griendtsvene.
De meerste veenkeloniën wodden kenmarkt deur heur langrekte ligging langes een kenaol (lintbebouwing), dat in veul gevallen intussen dempt is. D'r bin liekewel ok veenkeloniën die niet ontstaon binnen langes een kenaol, mar langes een weg. Dat gelt mit naeme veur een antal veenkeloniën in Drenthe zoas bi'jveurbeeld Zuudlaordervene en Bunervene.
Et ontgonnen veengebied rond de Friese Stellingwarven, et Drentse Westerveld en et Grunningse Vredewoold wodden ok wel de Veenkeloniën nuumd. Hierdeur ontstaot d'r vaeke veul verwarring rond de benaeming Veenkeloniën.