Slachten

Slachtdailen van n swien

Wôrsten moaken ien Hongoarn op vergelieksboare wieze as ien Grunnen en Oostfraislaand

Mit t woord slachten wordt t kelen van daaier maind veur t eten van t vlais. Dit gebeurde maisttieds op boerderijen, môr tegenswoordeg kommen hier aal meer professionele slachthoezen veur ien stee. Vrouger gebeurde slachten veuraal deur de kop der ôf tou snieden. Tegenswoordeg mag t daaier gain pien meer lieden, en dut man t mit n elektrische schok of n koegel deur de kop woardeur t baist ien ainen dood is.

Slachten vrouger ien Grunnen

Tot aan de twijde hèlft van de 20. aiw tou, zo ongeveer tot even noa Twijde Wereldkraig tou, dou der nog n hail ìnde boerderijen wazzen ien de pervìnzie, dou gebeurde slachten nog voak op boerderij zulf. Nait zomôr, môr op bepoalde tieden ien t joar, woarbie t haile dörp of haile stroat bie nkander kwam. Dit nuimde man vrouger swienverziede of kouverziede, ôfhaankelk wat der slachten wör, môr maisttieds wazzen dit swienen. De manluu gingen mit nkander heur swienen of keien slachten, ien tieds dat de vraauwen t vlees dat al ôfhoald was verwaarken gong in mooie lappen en stokken en dat ien zolt dee. Sumtieds wör der vot al wat van môkt om soavends mit zien alen tou eten. Vlees dat over was wör soamenpakt en ien wôrsten doan, veuraal t met, dat mit wat zolt en kruudnoagel tou de bekende metworst môkt wör, dij doarnoa ophongen wordt om tou dreugen. De van de lever wör leverwôrst môkt en t bloud wör opvongen en doar wor mit meel en spek bloudwôrst of bloudbrood van môkt. Tiedens t slachten wör der veul jenever dronken, ien Duutslaand ook wel schnapps nuimd, en dit zörgde veur n gemoudliekse sveer onder de boeren. Dit gong sumtieds zo wied dat bie elk dail dat der ôf hakt was, der n klokje dronken wör. As aal daaier dij slacht worden zollen, slacht wazzen, den wör t of bewoard, zo as dreugschinken en metwôrsten of t wör verkoft noar vlaiskers tou. Tegenswoordeg worden dij veuraal slachters nuimd, Hollaands: slager, den veuraal ien de grodere dörpen en ien Stad wör t slachten deur de vlaiskers doan en dizze trend verspraaide zok ook op t plattelaand. t Slachtfeest bestaait ien Grunnen noudoags nait meer, môr ien Oostfraislaand wordt dizze traditsie wel deurzet. In t Twìntse Ìnter wordt aal joaren as n soort folklore de slachtviseet eholden.

Op t Hoogelaand wör der ain moal per joar ook n schoap slacht. Dit gebeurde allend aan t ìnde van t koolzoaddörsken.

Tot aan Twijde Wereldkraig wör vlais ook voak noar n Jeudse vlaisker brocht en sumtieds wör t slachten zulf ook deur dij Jeud doan, veuraal ien de Veenkelonies. Dizze slachters zörgden der veur dat de schinken zolten en spaisegd terug kwam veur n gèldbedrag. Veul luu vonden dizze kouster boudel môr vrumd apmoal, môr de schink dij terug kwam vonden de maiste luu lekkerder as heur aigen schinken.

Tegenswoordeg gebeurt slachten veuraal nog ien grote slachthoezen ien grote getoalen. Slachters binnen tegenswoordeg aal meer tuzzenpersoon as verkoper van t vlais dat ellerswoar votkomt. Deurdat der apmoal Uropese moatregels kommen binnen, mag slachten ook nait meer zomôr zo as dat vrouger ging, woardeur t veur boeren ook onaantrekkelker worden is.