Bron bekyken van Letsk

[[File:Latvian_as_primary_language_at_home_by_municipalities_and_cities_(2011).svg|thumb|Letsk as moderspråke per gemeynde en stad (2011)]]
[[File:Bielenstein_Atlas_Karte_I.jpg|thumb|Letske språkgebeed 1884, August Bielenstein. Disse kaarte wördden gebrüked üm de ståtsgrensen van et unafhangelike Letland vaste te leagen.]]
{{Interwiki|kode=lt}}
Et '''letsk''' (''latviešu'' in de språke selv) is een [[Indo-Uropese taolen|indo-europeeske språke]] dee tot de [[Baltiske språken|baltiske]] språkgrup behöyrt. Et is de officiele språke van [[Letlaand|Letland]] en hevt um en nåby 2 miljoon spreakers.

De letske språke is nauw verwand an et [[litausk]]. Beiden hebben söäven naamvallen: [[Nominatief|nominativ]], [[Genitief|genitiv]], [[dativ]], [[akkusativ]], [[instrumentalis]], [[lokativ]] en [[vokativ]]. Wel hevt et letsk sik in verskillende upsichten döäruntwikkeld. Under invlööd van nåbürige [[finugriske spåken]] ligt in et letsk de [[klemtoon]] steads up de eyrste [[lettergreape]]. De [[dualis]] (tweyvold) is in et letsk verlöären egån, lykas et unsydige [[Grammatika|grammatikale]] geslacht (de språke maakt wel underskeid tüsken mannelike en vrouwelike woorden).

Upvallend is de afweasigheid van [[Lidwoord|lidwoorden]] in et letsk, in plaatse dårvan wördt der gebrüük emaked van bepålde en unbepålde formen van et [[eigenskapswoord]] (byvooglik naamwoord) üm et an te geaven, bv. 'lielā pilsēta' (de groute stad) en 'liela pilsēta (een groute stad)'.

De oldste letske tekst is een [[Rooms-Katholieke Karke|katolike]] [[katechismus]] en stamt üüt [[1585]]. Een jår later wördden et evolgd döär een [[Lutheranisme|lutherske]] catechismus.

Upmarkelike elementen in et letske skrivt binnen de [[makron]]s (liggende streapjes) boaven de [[Klinker|klinkers]], dee längde of intonaty angeaven. Dårnåst hevt et letsk de [[cedille]]: de Ģ, Ķ, Ļ en Ņ wörden hyrdöär epalataliseerd en wörden üütespröäken mid een lichte j-klank derachteran, respektivelik as [ɟ], [c], [ʎ] en [ɲ]. De [[hake]] (of: ''hatsjek'' (háček)) verandert een alveoläre frikativ in een postalveolär, dit wil seagen dat de üütspråke van C, S en Z verandert van [ts], [s] en [z] sunder hake nå [tʃ], [ʃ] en [ʒ] mid hake. De letters Q, W, X en Y maken geen underdeyl üüt van de et letske alfabet.

As eyn van de weinige indo-europeeske språken is et letsk een [[aksentspråke]]: de beklemtoonde lettergreape in een woord kan een andere intonaty krygen, wårdöär beteykenisverskil untsteyt.

== Naamvallen ==
{| class="wikitable"
! 
!funkty
|-
|nominativ
|'''underwarp, predikaat '''
|-
|genitiv
|'''besitter (van), bepåling nå bepålde vöärsetsels in et enkelvold '''
|-
|dativ
|'''meadwarkend vöärwarp, bepåling nå bepålde vöärsetsels in et enkelvold en elk vöärsetsel in et meyrvold  '''
|-
|akkusativ
|'''lydend vöärwarp, bepåling van tydsdüür, bepåling nå bepålde vöärsetsels in et enkelvold'''
|-
|vokativ
|'''anspreaking '''
|-
|lokativ
|'''bepåling van plaatse en tydstip'''
|-
|instrumentalis
|'''bepåling van middel'''
|}
'''upmarkingen'''

1. Et is een twistpunt of de instrumentalis wel of neet besteyt in et letsk. De instrumentalis is ümmers in feite et vöärsetsel "ar"(met), dat in et enkelvold de akkusativ gebrüükt en in et meyrvold de dativ. Ümdat dit vöärsetsel weg en were vordelöäten wördt, seen een bült lüde dit toch as een amparte naamval.

2. De dativ kan by bepålde warkwoorden ouk de funkty lydend vöärwerp hebben. Enkele vöärbealden van warkwoorden wårby de dativ gebrüked wörden binnen klausīt (gehöyrsamen), palīdzēt (helpen) en ticēt (gelöyven).

Suns klausa '''manam tēvam'''.   ''De hund gehöyrsaamt myn vader.''
Mēs '''jums''' palīdzēsim.       ''Wy süllen jülen helpen.''

By party warkwoorden wördt vöär et underwarp een dativ gebrüked. Et lydend vöärwarp is dan nominativ.

'''Mums''' ir divi kaķi.           ''Wy hebben 2 katten.''
'''Lindai''' negaršo tomāti.      ''Linda lüst geen tomaten.''

{{Dialekt|wvel||Nysassiske Skryvwyse}}

[[Kategorie:Taol]]
[[Kategorie:Letlaand]]