Frans Roes
Frans Roes (Gaandern, 15 meert 1902 - Hengel, 2 augustus 1974), was nen Achterhooksen skriever, den meesttieds skref onder den skrieversname Herman van Velzen.
Zien dagelekse wark was horlogemaker, moar ziene leefde ging meer oet noar et skrieven van verhalen in et plat, dee-t e wekkeleks skref veur ‘De Graafschapbode’, zon veerteg joor lang. Anvankelek skref e romantiese, Nederlandse verhalen, ok veur ne regionale krante. Den bekendsten figuur oet ziene verhalen is Aornt Peppelenkamp, nen armen bessembinder op de Koolhovense heide.
Tussen 1945 - 1950 skref Roes ok veer streekromans in et Achterhooks: ‘Steaven Volman’ (z.j.), ‘Uut ‘t laeven van olde bekenden’ (1945), ‘Een mens vindt zienen weg (z.j.) en ‘Van Achterhooksche Menschen’ (1950). Feilek bunt dit verhalen, dee um bepaolde personen dreajt. Ok skref e dree toneelstukken in et plat: ‘Um den olden Berenschot’, ‘Uut de modder’ en ‘Riek Geesink’. Ziene verhalen en toneelstukken slotten an bi-j de aktualiteit van dat moment en greujden met de tied met. Roes wus de sfeer van et verandernde platteland good te raken.
In 1955 wier in Reurle zien spel in de boetenloch ‘Um den olden Saksenheerd’ op evoerd. Van ziene verhalen bunt zon 24 bundels oet ebracht, dee-t bunt oet egovven deur Misset-Deutekem, Witkamp-Eanske en Van den Berg-Eanske. In 2002 hebt de Stichting Staring Instituut en de Mr. H.J. Steenbergenstichting den roman ‘Steven Volman’ ovverni-js edrukt. Deur et Staring instuut bunt twee luusterbeuke met verhalen van Frans Roes oetebracht met den name ‘Arie laest Aornt’, deel 1 (2006, oetverkocht) en deel 2 (2007).
Frans Roes mag als den meest populairen skriever van den Achterhook wodden ezene, den veural opvölt deur ne rake tiepering van de leu in ziene umgeaving.
Ovverzicht van zien verzamelde wark
[bewark | bronkode bewarken]- Deel 1. De kennismaking
- Deel 2. Achterhookse metwöskes dl. 2
- Deel 3. 't Uutstapjen
- Deel 4. Un oge zo blauw
- Deel 5. Marie Vatenkamp
- Deel 6. Rooie Gait
- Deel 7. Nozern
- Deel 8. 't Groezelige kealtjen
- Deel 9. Slaopmutsken
- Deel 10. De streuper en de vrouw
- Deel 11. Praotvolk
- Deel 12. 't Arfhuus
- Deel 13. 't Spoek van de biezenkolk
- Deel 14. Landleuper
- Deel 15. En Aornt von'n gat
- Deel 16. Un lopende hond vindt altied wat
- Deel 17. De wasvrouw
- Deel 18. Um 't bezit
- Deel 19. Jan Meezenbrink
- Deel 20. Boerenbloed
- Deel 21, Van un old huus en van mensen
- Deel 22, ’t Spoekt op de koele
- Deel 23, De ni-je buurluu
- Deel 24, Marinus
- Deel 25, Antjen van 't Hargelink
- Deel 26, De Griepman op de Griepert
Bronnen / oetgoande verwiezings
[bewark | bronkode bewarken]- Dialectkring Achterhook en Liemers ovver Frans Roes
- Henk Krosenbrink (2008), 'Streektaalletterkunde in Oost-Gelderland en op de Oost-Veluwe'. In Henk Bloemhoff, Jurjen van der Kooi, Hermann Niebaum en Siemon Reker (red.), Handboek Nedersaksische Taal- en Letterkunde. Assen: Van Gorcum
- Dialectshop ovver Herman van Velzen