Bron bekyken van Geskiedenis van den Achterhook

{{Portaol|Portaol:Achterhook|Portaol Achterhook}}
Een oaverzicht van de '''geskiednis van den Achterhook''':

==Prehistorie==
Et landschap van den [[Achterhook]] in de prehistorie was n woost en moeilek toogankelek gebeed, bestoand oet [[dekzaandrug]]gen, uutlopers van n [[Pleistoceen|diluvioal]] heugtevlak an Duutse kante. Völle [[Bekke|bekken]] streumt van oost noar west en voodt nen laeger elaegen strook van brookwoold en [[vaene]] an de westkante van den Achterhook, den nen moeilek te nemmen mure vormden veur toogang vanoet et westen. Op de hoger elaegen groanden kwamen [[bos]] en [[heed (vegetasie)|heide]] veur. Dizze heide is doar ontstoan deur menseleke bemeujenis, deur et loaten begröazen deur [[Domesticatie|domesticeerd]] vee.

Op völle plaetse in den Achterhook bunt sporen an-etroffen van naederzettingen uut de [[prehistorie]]. Et is ondudelek of verskillende plaetse in de löp van de [[Millennium|millennia]] vast bewond ewest bunt, of dat der sproake is ewest van ingriepende volksverhuzingen en/ of vi-jandigheden. Namen van volken, woarvan an-enommen wödt dat zie den Achterhook bewond hebt, bunt op de riege in tied: [[Bructeren]] en [[Chamoaven]] ([[Germoanen|Germaanse stammen]], later erekkend tot de [[Franken]]), en noa de [[grote volksverhuzing]] de [[Saksen (volk)|Saksen]].

[[Ofbeelding:Liudger.jpg|thumb|220px|[[Liudger]] geneest [[Bernlef]]]]

==Steentied==
''Disse infermasie is nog neet beschikbaor''

==[[Bronstied]] - [[iezertied]]==
''Disse infermasie is nog neet beschikbaor''

==Romeinse tied== 
===Kerstening===
Den Achterhook kump in geskriften veur vanof de tied van ziene [[kerstening]], in-ezat in et leste decennium van de [[8e eeuw|8de eeuwe]].  Et westeleke deel, toon [[Hamaland]] eneumd, veel under et [[Eertsbisdom Utrecht|bisdom Utrecht]], den oosteleken Achterhook under et [[bisdom Münster]]. [[Deutekem]] wödt in [[838]] veur et eerst eneumd.

Noadat [[Karel de Grote]] den Saksiesen hartog [[Widukind]] veur altied had versloagen, eisten hi-j van um en zien underdoanen de bekering tot et [[christendom]]. Zo kreg missionoaris [[Liudger]] den taak um onder andere dee heidense Saksen in den Achterhook te bekeren. Hi-j hef [[Parochie (kark)|parochies]] sticht in [[Grolle]], [[Wichmond]], [[Wenterswiek]] en [[Zelhem]]. Liudger wodden later den eersten [[Bisdom Münster|biskop van Münster]].

==9de en 10de eeuwe==
Et gebeed wat wi-j vandage kent as den Achterhook, was in dizze tied et noordeleke dael van veurmoalige [[gouw (Germoans)|gouw]] Hamaland, noa de ofsplitsing van et zudeleke dael. In Noordelek Hamaland was Godschalk al veur [[1046]] leengraaf van 'den Board' toon könning [[Hendrik III van et Heilige Roomse Riek|Hendrik III]] et groafschap noá de ofzetting van Godfried 'met den Board' an den Utrechtsen biskop gaf. In de schenkingsacte is de begrenzing van dat noordelek Hamaland umskraeven. Doaruut blek dat et totale Hamaland, in tweeën wodden eknipt woar et op zien smalst was, langs de liene [[Steenderen]]-Leuvenheim-Eerbeek. Deur dee schenking van 1046 wodden den biskop van Utrecht in heer in dat noordeleke Hamaland. Woarnoa wieter in de tied nen eeuwnlangen stried zol anvangen tussen den biskop van Utrecht en den Biskop van Münster oaver et gebeed langs de oostgrenze van vandage.

{{heufdartikel|Hamaland|act}}
 
==11de- tot en met 16dn eeuwe==
Den Achterhook van vandage op zien heugtepunt. An et ende van dizze tied trad den groafschap as nen zelfstandigen stoat too tot de republiek der zeuven veraenigde Nederlanden.

{{heufdartikel|Groafschap Zutfent|act}}

==Republiek der Zeuven Veraenigde Nederlaanden==
Vanof [[1543]] mek Gelderlaand as [[Stoaten van Gelderlaand]] dael uut van de [[Republiek der Zeuven Veraenigde Nederlaanden]]. De Stoaten van Gelderlaand woarunder ok et [[Groafschap Zutfent]] wödden deur nen [[stadholder]] en later deur nen [[raadpensionaris]] verteggenweurdigd bi-j de [[Stoaten-Generoal van de Nederlanden|Stoaten-Generoal]].

{{heufdartikel|Republiek der Zeuven Veraenigde Nederlaanden|act}}

==Batoafse republiek==
De Republiek der Zeuven Veraenigde Nederlaanden wodden in [[1795]] vervongen deur de [[Batoafse Republiek|Bataafse Republeek]]. Et veurmoaligen [[Groafschap Zutfent]] is noo n underdeel van et [[Departement van den Rien]] bestaonde uut de kwarteren Zutfent, Nimwaege en de zuudeleken Veluwe van et [[Hartogdom]] [[Gelre]] et oosteleke deel van de [[Heerlekheid]] Utrecht en n klein stuksken van et Groafschap Hollaand (zo'n betjen den Biesbosch). 

{{heufdartikel|Batoafse Republiek|act}}

== Batoafse Gemenebest==
De Batoafse Republiek wodden in [[1801]] vervangen deur et [[Batoafse Gemenebest]].

==Könninkriek Hollaand==
Den [[Frankriek|Fransen]] keizer [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] beslot in [[1806]] n ende te maken an et [[Batoafse Gemenebest]], umdat hi-j n stark gezag wol in de strategies elaegen Nederlaanden. Hi-j plaatsten doarumme zien jongere breurken [[Lodewiek Napoleon]] op den troon: deur n familielid tot vörst te beneumen kon Napoleon toch invlood uutoefenen. Under [[Könning (titel)|könning]] [[Lodewiek Napoleon]], van [[1806]] tot [[1810]], maken Gelderlaand as [[departement]] (ofdaeling) deel uut van et [[Könninkriek Hollaand]].

==Könninkriek der Nederlaanden==
Vanof [[1814]] is den Achterhook ne straeke van Gelderlaand dee wier as [[previnsie]] deel uut-mek van et [[Könninkriek der Nederlaanden]]. De Previnsiale Stoaten bestuurt de previnsie vanuut et [[Previnsiehuus]] te [[Arnem]], woarbij et dageleks bestuur evormd wödt deur de Deputierde Stoaten under leiding van den [[Commissaris van de Könninginne]]

==Tweeden Waeldkrieg==
''Disse infermasie is nog neet beschikbaor''

[[Kategorie:Achterhooks artikel]]
[[Kategorie:Geskiedenis van den Achterhook|!!]]