Codepraoter

Een codepraoter is iene die een al dan niet kuunstmaotige taal prat die gebruukt wördt um berichten te coderen, te versturen en te ontvangen aover de radio of tillefoon. Zokke lu wördt vake inezet deur 't leger in oorlogstied.

Eerste en Tweede Wereldoorlog

De term wördt vandage de dag veural associeerd mit verscheiden Indiaanse volken die in de Eerste en Tweede Wereldoorlog deur 't Amerikaanse leger inezet wördden um berichten te versturen in heur moedertaal. 't Bekendst bint de Navajo. Heur taal wördden onder meer gebruukt um berichten te versturen tussen Amerikaanse troepen in de Grote Oceaon, zodet de Japanse troepen die niet kunden oflustern. Codepraoters wördden ok al gebruukt in de Eerste Wereldoorlog, toen 't Amerikaanse leger Choctaw-indianen inzette veur communicatie tussen de troepen. Aandere veurbielden van Indiaanse volken waoronder codepraoters eworven wördden bint de Cherokee, Lakota, Meskwakihaki en Comanche.

De Indiaanse talen die epraot wördden deur codepraoters hadden vake gien eschreven vörmen en waren veur butenstaonders slim lastig te leren. Daordeur waren ze geschikt um geheime berichten te versturen die de vijand niet much onderscheppen en ontsleuteln. De Duutse aoverheden, die wussen van de in de Eerste Wereldoorlog inezette codepraoters, stuurden véur uutbraak van de Tweede Wereldoorlog een team van dartig antropologen naor Amerika um Indiaanse talen te leren. Det kwaamp niet terechte, umdet de talen te veule variaties kenden um ze allemaole vluuiend te leren in de betune tied die der was.

Codepraoters was 't leger drokker op as op aandere vörmen van cryptografie, zoas geheimschrift. Indianen wie heur moedertaal as codetaal fungeerde kunden vake veule rapper en nauwkeuriger as de doedertied beschikbere codeermesienes berichten coderen en weer ontciefern. Gedurende de oorlog wördden der geriegels neie termen an de codes toeëvoegd en wördden der speciaole codes ontwikkeld veur specifieke missies, umme de kaans op ontciefering minimaal te maken. Veur begrippen waor de Indiaanse talen gien woorden veur hadden, wördden beschrievende termen uuteprakkezeerd. Zo was een tank in 't Comanche een 'schildpad', veur bommenwarper gebruukten ze 'zwangere veugel', een mitrailleur nuumden ze een 'typemesiene' en Hitler nuumden ze 'gestoorde blaanke man'.

De mieste Indiaanse volken kregen nao de oorlog veureerst gien erkenning veur heur wark. Pas in 1968 wördden ze officieel erkend veur heur diensten. In 1982 kregen de codepraoters 't Certificate of Recognition van president Ronald Reagan, die wieder 14 augustus 1982 uutreup töt Navajo Code Talkers Day.

Kiekt ok bij

Windtalkers

Uutgaonde verwiezings

Dit stok is eschreven in 't Zuudwest-Drèents.

Commons: Codepraoter - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.