Bron bekyken van Antwaarp (provìnzie)

{{TabProvBelg
| noam = Antwaarp
| ofbeelding vlage = [[Bestaand:Flag of Antwerp.svg|125px|border|Vlagge van Antwaarp]]
| ofbeelding woapen = [[Bestaand:Wapen van de provincie Antwerpen.svg|125px|Woapen van Antwaarp]]
| kortnoam = Antwaarp
| heufdstad = [[Antwerpen (stad)|Antwaarp]]
| opp = 2.876
| inwoner = 1.910.952
| doatum = 1 jannewoari 2023
| bevolkensdichtte = 664
| breedtegroad = 51/12//N
| lengtegroad  =  4/39//E
| region = BE-VAN
| ofbeelding =  [[Bestaand:BelgiumAntwerp.png|260px|Lokatie van Antwaarp in Belgie]]
| gouverneur = [[Cathy Berx]]
| Webstee = [https://www.provincieantwerpen.be/ www.provincieantwerpen.be]
}}
[[Bestaand:Locator map of Bezirk Antwerpen 2019.png|275px|thumb|Kaorte van de provìnzie Antwaarp (Bezirk = arrondisemìnt)]]

De '''provìnzie Antwaarp''' ([[Nederlaands]]: ''Antwerpen'', [[Frans]]: ''Anvers'') is ain van de vief [[Floandern|Floamse]] provìnzies en ain van de tiene van [[Belgie]]. De provìnzie telt sikkom 1.911.000 ienwoner (2023). Antwaarp grenst in t westen aan [[Oostfloandern]], in t oosten aan [[Limbörg (Belgie)|Belgisch Limbörg]], in t zuden aan [[Floams Broabant]] en in t noorden aan [[Noordbroabant]] en [[Zeelaand]]. De heufdstad is de lieknoamege stad [[Antwerpen (stad)|Antwaarp]].

In Antwaarp wordt t [[Antwaarps]] proat, n typisch dialekt binnen t [[Braobaans|Broabants]].

== Geschiedenis ==
De provìnzie Antwaarp vindt zien oorsprong in de vrouge middelaiwen. t Oale [[Romeinse Riek|Reumse]] gebied [[Toxandrie]] wuir deur t Karolische keunengshoes opsplits in meerdere goen* (ook pagus nuimd). Zo ontstond ook t go ''[[Renensium]]'' dat ongeveer t gebied omvatte dat man nau kent as de provìnzie Antwaarp. 

<small>* ''uutsproken as go-en''</small>

De belaankriekste Karolingische vorst, [[Karel de Grote|Koarel de Grode]], verainde onder zien scepter n riek dat zoch oetrekde van de [[Atlantische oceaan|Atlantische Ozeoan]] en de [[Noordzee]] tot de [[Elbe]], de Midden-[[Donau]], Midden-[[Itoalie]] en de [[Ebro]]. Noa zien dood wuir t gebied in drij dailen verdaild (Verdun, 843): 
* Westfranzie, ten westen van de [[Schelde|Schelle]] 
* Lerraaine, tussen Schelle en [[Rijn|Rhain]] 
* Oostfranzie, ten oosten van de Rain 
Oostfranzie en Lerraaine verainden zoch in 925 en wuiren dou t [[Hailege Reumse Riek]] nuimd.  

Renensium lag op n strategisch stee: aan de Schelle, tuzzen Westfranzie en t Duutse riek in. Doarom wuir t stadke Antwaarp verstaarkt mit n kestail. Dit ook omdat de [[graof|geven]] van Floandern aal machteger wuiren. Hierdeur wuir Antwaarp n [[markgraafschap|maarkgeveskop]], mit de maarkgeve as heufd. t Maarkgeveskop beston dou allend mor oet de stad [[Antwerpen (stad)|Antwaarp]] en n lutje gebied der om hìn. 

In 1106 kwam Renensiumm bie Leuven te heuren, dij zoch vanof t midden van de [[12e aiw]] Broabant nuimden. Binnen t heertogdom Broabant bleef t maarkgeveskop n ofzönderlk gebied. t Har n aigens stee in de zèntroaliseerde administroatise. Dizze wuir "Stoatenvergoadern" nuimd.

In de [[15e aiw]] veranderde t politiek klimoat. Deur aarfnissen en oorlogen kwamen grode dailen, van wat nau Nederlaand en Belgie is, onder de heerskop van Boergondiers. Heur beleid kenmaarkte zoch deur zentralisoatsie. Dit bracht as biegevolg mit zoch mit, dat t regionoal bewustwezen ook aanwakkerd wuir. Dit bracht [[Maria van Boergonde]] tot de beslissen dat de Stoaten-Generoal nije privileges kreeg.

Vanof 1482 gong t bewind over op de [[Habsburg|Habsbörgers]]. Onder heur gezag wuir de funksie gouverneur invouerd. In 1549 voardegde kaizer Koarel V de Sanksie oet, woarin t maarkgeveschop Antwaarp veur t eerst as ain van de 17 provìnzies vermeld wuir. Antwaarp bleef vertegenswoordegd in de Stoaten van Broabant en vanof 1565 wuir ook n "Permanente Deputoatsie" in t leven roupen. Dizze instellen was verantwoordelk veur t doagelks beleid, veural op finansjeel en fiskoal vlak. 

De Spoanse Furie en de val van Antwaarp (1585) harren de feitelke schaaiden tuzzen de Zudelke en Noordelke Nederlanden as gevolg. Antwaarp verveul tot n regionoal zentrum. Pas in 1713 muik de Vrede van Oetrecht n ìnde aan de Spoanse Aarfnisoorlog. Koarel VI wuir de eerste Oosterriekse vorst van de Zudelke Nederlanden. Even as de Spanjolen, waren de Oosterriekers absolutisten dij gain raiken mit de lokoale instellens heulen. Zai bestuurden de gebieden vanoet [[Wienen]]. 

Veural [[Jozef II]] drukde zien stempel op de Oosterrijkse Nederlanden deur t gebied te verdailen in negen kraitsen. De kraits Antwaarp omvatte, noast t maarkgeveskop, ook de [[Heerlijkheid Mechelen|heerlekhaid Mechelen]], dij tot dan tou n ofzönderlke enkloave vörmd har. De Stoaten bleven wel bestoan, mor de Deputoatsies wuiren ofschaft. Dizze indailen har anders gain laank leven kregen, den twij moanden loater, wuir t kaizerliek edikt opheven. 

In 1794 veroverden de [[Frankriek|Franse]] revolutsjonaire legers - dij n ìnde stelden aan t ''Régime Ancien'' - de Nederlanden. t Laand wuir verdaild in negen [[departement]]en. De tegenswoordege provìnzie antwaarp kreeg de noam ''Departement van de Twee Neten''. Van de oale instellens en veurrechten bleef dou niks over. In t noajoar van 1798 kwam t tot oetbarsten van woapend verzet, dij vernuimd wuir as ''de Boerenkrijg''. t Departement van de Twij Neten was t zentrum van dizze körtstondige verzetsaksies. 

Noa de instörten van t Franse kaizerriek (1814) wuiren de Noordelke en Zudelke Nederlanden veraind tot t [[Veraind Keunenkriek der Nederlanden]]. Dit was de eerste moal dat t tegenswoordege gebied Antwaarp de noam Antwaarp kreeg, de grenzen van de departementen bleven grotendails beholden. De provìnzies kregen de bevougdhaid heur aigense affeers te regeln via de [[Provinciaole Staoten|Provìnzioale Stoaten]]. Ook t doagelks bestuur, de [[Deputeerde Staoten|Deputeerde Stoaten]], wuir in ere hersteld. 

Vanof 1827 gruide t verzet tegen [[Keuneng]] [[Willem I van de Nederlanen|Willem I]]. Noa n woapende opstand ruip t Veurlopege Bewind in 1830 de onofhankelkhaid van t [[België|Keunenkriek Belgie]] oet. In 1831 wuir de grondwet ofkondegd, woarin de provìnzies as organisatorische en territorioale autoriteiten bevestigd wuiren.

== Arrondisemìnten ==
De provìnzie bestait oet drij arrondisemìnten: 
* [[Arrondisemìnt Antwaarp]]
* [[Arrondisemìnt Mechelen]]
* [[Arrondisemìnt Turnholt]]

== Gemaintes ==
Gemainten mit n stadstitel hebben ''(stad)'' aachter heur noam stoan.

{| class = "wikitable"
|-
| [[Bestaand:Municipalities Antwerp Belgium Map - Number.svg|right|500px]]
|}
{| class = "wikitable"
|
# [[Aartselaar]]
# [[Antwerpen]] ''(stad)''
# [[Arendonk]]
# [[Baarle-Hertog]]
# [[Balen]]
# [[Beerse]]
# [[Berlaar]]
# [[Boechout]]
# [[Bonheiden]]
# [[Boom (stad)|Boom]]
# [[Bornem]]
# [[Borsbeek]]
# [[Brasschaat]]
# [[Brecht]]
# [[Dessel]]
# [[Duffel]]
# [[Edegem]]
# [[Essen (België)|Essen]]
# [[Geel (stad)|Geel]] ''(stad)''
# [[Grobbendonk]]
# [[Heist-op-den-Berg]]
# [[Hemiksem]]
# [[Herentals]] ''(stad)''
|
<ol start=24>
<li> [[Herenthout]]
<li> [[Herselt]]
<li> [[Hoogstraten]] ''(stad)''
<li> [[Hove]]
<li> [[Hulshout]]
<li> [[Kalmthout]]
<li> [[Kapellen]]
<li> [[Kasterlee]]
<li> [[Kontich]]
<li> [[Laakdal]]
<li> [[Lier]] ''(stad)''
<li> [[Lille (België)|Lille]]
<li> [[Lint]]
<li> [[Malle]]
<li> [[Mechelen]] ''(stad)''
<li> [[Meerhout]]
<li> [[Merksplas]]
<li> [[Mol]]
<li> [[Mortsel]] ''(stad)''
<li> [[Niel (België)|Niel]]
<li> [[Nijlen]]
<li> [[Olen]]
<li> [[Oud-Turnhout]]</ol>
|
<ol start=47>
<li> [[Putte (Belgische gemainte)|Putte]]
<li> [[Puurs-Sint-Amands]]
<li> [[Ranst]]
<li> [[Ravels]]
<li> [[Retie]]
<li> [[Rijkevorsel]]
<li> [[Rumst]]
<li> [[Schelle (België)|Schelle]]
<li> [[Schilde]]
<li> [[Schoten]]
<li> [[Sint-Katelijne-Waver]]
<li> [[Stabroek]]
<li> [[Turnhout]] ''(stad)''
<li> [[Vorselaar]]
<li> [[Vosselaar]]
<li> [[Westerlo]]
<li> [[Wijnegem]]
<li> [[Willebroek]]
<li> [[Wommelgem]]
<li> [[Wuustwezel]]
<li> [[Zandhoven]]
<li> [[Zoersel]]
<li> [[Zwijndrecht (België)|Zwijndrecht]]
</ol>
|}

== Boetende hìnwiezen ==
* [https://allecijfers.be/provincie/provincie-antwerpen/ AlleCijfers.be]

{{ProvBelg}}

[[Kategorie:Grunnegs artikel]]
[[Kategorie:Antwaarp| ]]