Vraogendervaen

Gevoarlek gebeed en neet vri-j toogaängkelek

Et Vraogenderveane is n bescharmd veanegebeed noabi-j Vroagender in de gemeente Oost Gelre. Et gebeed wöd onderholden deur Stichting Marke Vragender Veen.

Ontstoan

Rundumme 13.000 joar eleden, in et saalien, is mit et trögtrekken van et landies ne komme ontstoan. In dee komme is et water blieven stoan en kon zich sphagnum ontwekkelen. Sphagnum is ne eenpolige pleante dee alleneg an de boavenkante greujt en an de onderkaante ofstarft. Et ofestorven materiaal heupt zich op en vormt op den duur turf. Den opbouw van turf is ne trage veurtgäng, et greujt per joar rundumme 2 millimeter an. Boern in Vroagender ontdekken dat turf in gedreugden vorm ne zeer gooden brendstof was. Elken boer den n stuksken vean had begon mit et ofveanen. Later zol et gebeed wödden uuteveand woardeur grote putten ontstoonden dee völ water lepen. Sinds de tweede helfte van de 20ste eeuwe is et n bescharmd brookgebeed.

De Stichting Marke Vragender Veen is ontstoan noadat Natuurmonumenten et gebeed wol toovoegen an et angrenzende Kollenbargervene, woarmet et laandskoppelek éne geheel vormt. De boern hebt zich doarteggen mit haand en taand verzet. Zi-j hadden et gebeed hard neudeg veur de heide, holt en turf. De Akte is epassierd op 22 mei 1956 in Grolle en zo wierd et veane uut de hende van natuurmonumenten eholden. De stichting hef et onderhold van et Vroagenderveane en ok et "grote goor" noabi-j de slingeplas te Breevoort

Turf steaken was vrögger wal et belangriekste werk, veuraf wierd n stuk diek lieke emaakt um doar later den turf op te kunnen dreugen. Et steaken gebeurden in putten van 4 bi-j 4 meter woarbi-j de boavenste loage wierd vortedoane umdat doar onverteerd materiaal in zat. De loage doarunder weerd estokken in plegge van 20 bi-j 20 centimeter dee dan op den diek wierden elegd, eerst vlak, zodat z-j konden andreugen, dan wierden zi-j estapeld an muren mit lochtgeate dertussen.

Modden en Ringelen

Hoo deper zee kwamen hoo lösser den turf (modde), dizzen turf wierd mit de aleskuppe deruut ehaald en wödden verspreid totdat dizzen ne dikte had van rundumme 7 a 8 centimeter, noa enige tied wierden doar "strepen" op etrokken en deur wietere dreuging braken de turven op dee plaetse, dit neumden zi-j "modden". daornoa gingen zee "ringelen", dat wil zeggen, stapelen in ne runden toorn mit lochtgeate tot ne meter hoge zodat et aardeg op ne biejenkorf lek.

Ofbeeldingen

Enkele ofbeeldingen
Verroadelek brook
Eenarig wollegrüs
Venebeze (bescharmde soorte)
Langwarpigen zünnedaauw (bescharmde soorte)

Uutgoande verwiezingen

vragenderveen.nl