Verskil tüsken versys van "Achterhooks"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Droadnaegel (Oaverleg | bydragen)
TXiKiBoT (Oaverleg | bydragen)
K bot derbie: no:Achterhoeksk
Regel 73: Regel 73:
[[li:Achterhooks]]
[[li:Achterhooks]]
[[nl:Achterhoeks]]
[[nl:Achterhoeks]]
[[no:Achterhoeksk]]

Versy up 22:54, 14 dec 2008

Mal:Wb-logo

't Achterhookse taalgebeed

't Achterhooks is een Nedersaksisch dialekt dat epraot wödt in'n Achterhook (Gelderlaand, ten oosten van den Iessel).

In disse streektaal (of sproake) bunt völle varianten. In 't noorden en oosten lik 't Achterhooks stark op 't Twents of Sallaands. Ne officiële spelling is der neet, moar meestal wödt wal dezelfde skriefwieze ebroekt. De beskreven woorden bunt fonetisch eskreven.
Zee ok: Achterhoeks woordenboek

Kenmarken

't Achterhook hef net as meer Nedersaksische sproaken, un eenheid meervold op -t:

Teggenswoardige tied

Lopen

enkelvold:

ik lope
i'j loopt (Wenterswiek: dou löpste)
hee löp

meervoud:

wi'j loopt (W'wiek: lopet)
i'j loopt (W'wiek: lopet)
zee loopt (W'wiek: lopet)

Verleedn tied

In de verleedn tied, hef 't Achterhooks in alle personen 'n oetgang op -en veur zwakke warkwoorden, veur starke warkwoorden wödt veur den eersten en daarden persoon de -en oetgang vort-eloaten: ik warken, ik leep, hi-j leep, zi-j leepen.


Volteuid deelwoard

't Volteuid deelwoord krig 't veurvoegsel e- (bev. elopen, ewest). Veur zwakke warkwoordn is 't achtervoegsel -t: ik heb ewarkt, voor starke warkwoorden meesttiedst -en: elopen


Veur meer oaver dit onderwarp zeet: Achterhoeks_woordenboek

Umlaut

'n Ander kenmark is de umlaut bi'j verkleinwoorden en meervoudsvormen (vergeliekbaar met 't Duuts):

hond - höndjen - hönde (Wenters(wiek): hond - hundeken - hunde)
hand - händjen - hende (Wenters: hand - händeken - hande)
moes - muusken - muuze
man - männeken - mansleu

Meziek

De Achterhook kent völle bends, de meest bekenden bunt, Normaal, Boh foi toch, Jovink en de Voederbietels, de Spitfires, en Old ni-js (met spöllers wie't bi-j Normaal of Boh foi toch espöld hebt)

Veurbeeld: Unzenvader

(Winterswiek)

Unzen Vader in de hemelen,
laot dienen name eheilegd worden;
laot dien könninkriek kommen;
laot dienen wille gebeuren
op de eerde zo as in den hemel.
Gef uns noo uns dageleks brood
en vergef uns unze scholden
zo as ok wi-j vergeft
wee bi-j uns in de schold staot;
en breng uns neet in verzeuking,
maor maak uns vri-j van 't kwaod.
Want van Di-j is het könninkriek
en de krach en de glorie
noo en alle dage.
Amen.