Germanen

De Germoanen bunt nen Indo-Europesen bevolkingsgröppe dee van eursprong wonden in den Noord-Duutsen Leagvlakte en Zuud-Scandinoavië.

Verspreiding Germoansen kultuur Iezertied, rundumme 500 - 60 v.Chr.

Vöggelvlögt

Under de Germoansen volker hebt nen grootn dele van de mensen blauwe euge en blond hoar. Volgens nen clichè is dit nen kenmarkende germoansen trek moar under veural der westsloaven en oostsloaven bunt ok nen groten dele blonde leu. Rundumme 2000 joar geleden bestoanden den Germoanen uut nen grootn tröppe stammen. Vandage leaft hun drekse noakommelingen, de groten meerderheid van de bewonners van den Europesen stoaten mit nen Germaoansen toal, nog altied in datzelfden gebieed, moar hebt zie zich ok in groten antallen vestigd op den Britsen Eilaanden, Ieslaand en in veurmoaligen oaverzee kolonien van dizze West-Europesen stoaten, zoas in Noord-Amerika, Australië en Zuud-Afrika. Et bekandst bunt dee Germoanen (Angelen, Saksen) as den bezetters van et West-Romiensen Riek tiedens en noa den Groten volksverhuuzing in den 5den eeuwe. Den soamensmelting van dee Romiens-Grieksen en Germoansen kulturen was den anvang van den ni-jen westersen kultuur.

Beskrieving

Onze kennis van den Germoanse volker en stammen veur den Volksverhuuzing is veur et groosten dele egroand op dat wat deur Grieksen en Romiensen skrievers oaver hen is eskreaven. Jammer genög maken dizzen neet stelselmoatig underscheid tussen Germoansen en Keltischen stammen. Onze belangrirksten bronne uut den tied veur den 4den eeuwe is "Den Germoania" van den geskiedskriever P. Cornelius Tacitus. Wi-j doot doar good an den beneuming 'Germoanen' uutsluutend as nen toalkündig begrip te bekieken. Germoanen bunt in dat geval spreakers van nen Germoansen toal.

Doar bestoanden eigenlek neet iets as 'dé Germoanen' of 'dé Kelten'. Dit bunt moar verzoamelnaomen veur min of meer los van mekaar leavende stammen of etnischen gröppen dee den streken in et midden en et noorden van Europa bevolkten, moar dee veurnaomelek deur den toonmoaligen Romienen zo wödden geneumd. Teggenwoordig wödt den beneuming Germoanen mangs deur mekaar ehaal deur de benueming van Duutsers. Dit hef dan veural wier zien eurzoak in et Engelsen weurd veur Duutslaand, Germany. Hierdeur hebt zi-j et in et teggenwoordigen sproakgebruuk neet rap oaver Germoanen, moar ovver spreakers van nen Germoansen toal. Dit letsten is nog altied nen belangrieken oaverenkomste tussen den verskillenden volken van Germoansen afkomst. Den heufdindealing van den Germoansen toalen in Noord-Germoans, West-Germoans en Oost-Germoans kump oaveren mit den historischen-geografischen indealing van den Germoanen.

Zee veur nen volleadigen riege van den Germoansen stammen den sjabloon under dit artikel.

Eursprong

Op toalkundigen en kulturele groanden geetgoat zie doar teggenwoordig van uut dat den Germoanen nauw verwant bunt an den Kelten, Sloaven, Latienen, Grieken en andere Indo-Europesen volker. Den umskrieving as nen ofzunderleken gröppe hef zich vermeudelek an et end van et tweeden millennium veur Christus of wat later argens in den vlakten van Oost-Europa voltrokken. Oaver den vrögsten geskiedenis van den Germoansen volken wet men weinig meer dan dat zie rundumme den 6e eeuw v.Chr. in Scandinoavië en rundumme den Oostzee leafden. Hier verdreaven zie miskien den eerder an-ekommen Saami en Baltischen stammen, moar woarschienleker is dat zie zich doar deels met vermengden. Dat dee Germoanen toon nog nret arg talriek waren blik uut et gegeaven dat nen anzeenlek antal weurden in den Germoansen 'oertoal' oaver-enommen is van den vröggeren neet-Indo-Europesen bevolking van rundumme den Oostzee (zee wieter et artikel oaver den Germoansen understroatverunderstelling). Hun oaverwicht bestoand eerder uut beatere woapens zoas den striedwagen dan uut groteren antallen kriegers. Ok bruukten den Germoansen kriegers woarschienlek al vrög iezeren woapens dee steaviger waren dan den bronzen woapens van den eursprönkeleken bewonners. Noa verlöp van eeuwn ontstoand doar in dizze streken men zeakeren oaverbevolking en völlen verhuusden steeds wieter noar et zuuden (et Duutslaand van vandage), um zich van doaruut heanig an noar et oostn, zuuden en 't westen te verspreiden. Doar ontstoanden op dee wieze völle verskillenden volksstammen, dee op verskillenden tiedstippen en ploatsen mit andere noamen wödden geneumd zoas de Friezen, Toxandriërs en Kaninefoaten. Hierdeur wödt et zwoar hun juuste beweagingen in et biezunder noa te goan. Den geskiedskriever Tacitus verdeelt zie in dree gröppen: den Ingvaeones, Herminiones en Istvaeones. Dizze verdealing was egraond op den mythischen ofstamming van den Germoanen van de dree zunnen van den oervoader Mannus. Plinius den Olderen mekt in book IV van zien Naturalis Historia nen verdealing in 5 gröppen: 1. den Vandili, woartoo volgens him den Burgodiones, Varinnae, Charini en Gutones beheurden, 2. den Inguaeones, woartoo den Cimbri, den Teutoni en dee volken der Chauci beheurden, 3. den Istuaeones dee et dichtst bi-j den Rijn woonden, 4. den Hermiones, woartoo den Suebi, Hermunduri, Chatti en Cherusci beheurden en 5. den Peucini Basternae, an de grenze mit Dacië. Meer praktisch nut hef vermeudelek den deur toalkundigen ebruukten indealing in Noord-, West-, en Oostgermoansen toalen. Wi-j wet dat umstreaks den viefden eeuwe de belangrieksten volken dee Saksen, Franken, Juten, Angelen, Goten (zowal Ostrogoten as Visigoten), Bourgondiërs en Vandoalen waren.

Leavenswieze en kultuur

Leaven en kultuur van al dizze volken verskilden onderling neet zo veul umstreaks den tied dat den Romienen hun machte oaver Europa uutbreidden. Den westelieken volksstammen bestoanden veurnoamelek uut boern, den oosteleken veurnaomelek uut schoapherders en veeholders. De Germoanen waren arg gesteld op hun unofhänkelekheid en hadden geen starkem stamverbaanden. In tieden van nood wöd doar deur anzeenleke kearls nen leider ekozzen moar dizze mös altied de belangen van den 'keezers' in de kieker holden. Wal waren doar joarleks bi-jeenkomsten van den stamheufden onderling.

Jernalderhus – Noa-ebouwden langhuus uut den iezertied rundumme 400 in et Moesgaard-Museum bi-j Århus (Denemarken)

Nydamskip uut den 4den eeuwe

Den Germoansen moatschoppi-je had zich gröppeerd rundumme sibben, families en geslachten mit nen gemeenschoppelekne legendarischen veurvader. Den stammen wödden geregierd deur edelleu. Wieter is doar sproake van vri-jen, 'liten' (half-vri-jen) en sloaven. Dee vri-je kearls mochten et weurd vuuren in den volksvergaodering. Veur zowiet könningen nen rolle spölden waren dit veurnoamelek 'gewaskönningen', dee den vrögboarheid van et gewas en den oaverwinning in den stried mössen verzeakeren.

Dee Germoanen waren woarschienlek altied in kleinen kriegskes betrokken woarbi-j vermeudelek et aantal doden en gewonden deur algemeen an-enommen 'kriegsregels' neet uut de hand löp.. In den Engelstoaligen literatuur wödt dit beneumd mit den uutsproak endemic warfare (kiek veur wieteren infomasie bi-j den Engelsen wiki under dee beneuming). Bi-j dizzen endemic warfare vuuren veural den kriegsheern en hun dreksen anhang (den comitatus) wal. Woarschienlek konden de jongen kriegers in dizzen kriegskens loaten zeen dat zi-j kearlswarem zodat zi-j op-enommen konden wödden in den weald van echte kerals en was dit, noast mededingers oaver den grenze van et territorium, ene van den belangrieksten redenen um gereageld de krachten te meaten. Bi-j dee weinige volken dee vandage nog in stamverband leaven is dit nen belangrieken reden um den onderlingen mededingers van buurstammen in staand te holden.

De Germoanen bedreaven laandbouw veural deur stukken woosten groand plat te braanden en et zoad in den asse te streujen. Doarnoast wödden ok kleinen akkers, Eschen, veurtdeurend bebouwd en bemest.
Nen vri-j kearl verweerf oaverigens völ meer anzeen deur vechten en plunderen dan deur akkerbouw te bedrieven. Alle vri-je kearls vochten met in den stried. Gesloagden anvoerders verzoamelden kriegers um zich hen dee van kriegsvoering hun beroop hadden emaakt. Tacitus neumt nen dergelekne schoare comitatus. Belust op buut was den riekdomme van et Romiensen Riek nen geliefd doolwit van hun strooptochten.

Skrift

Et olderen Futhark, den oldsten Germoansen skrieveri-je

Et skrift was dat van de runes. Runen wödden ebruukt veur skrieveri-je op gedenkploatsen en beskreaven veural grootse doaden. In Bargen is ok runenskrieveri-je veur dageleks gebruuk an-etroffen, de zogeneumden Bryggen skrieveri-je. Doarbi-j geet et um noamen, gebeden (mamgsmoal in et Latien), persoonleken tiedingen, zoakeleken breeven en uutingen van kameroadschap. Den oldsten skrieveri-je in nen Germoansen toal kump uut den eersten helfte van den 5e eeuw v.Chr.; deze staat op de Negauer Helm dee bewoard wödt in et Kunsthistorisches Museum Wien. Echt völ wöd doar deur den Germoanen neet op-eschreaven, en doar was woarschienlek geen uutgebreiden literatuur. Wal hadden de Germoanen woarschienlek nen rieke mundigen kultuur, woarin veur-edroagen riemsels nen belangrieken rolle spölden. Nen antal Germoansen heldenriemen uut den volksverhuuzingentied bunt ons bekand deurdat zie in den vrögge middeleeuwn op skrift bunt eploatst. Veurbeelden hiervan bunt et Nibelungenlied, den Thidrekssaga, et Hildebrandslied en den Edda's. Et meeste dat wi-j weaten is wier bekeand uut Romiensen bronnen, op-eskreaven mundigen riemen en archeologischen vondsten. Nen wark van unschatboaren historischen weerde oaver den Germoanen is den Germania van Tacitus.

De Germoanen hadden nen rieken kultuur dee völle oaverenkomsten mit den verwanten Keltischen kultuur leet zeen. Den weafkunste was good untwekkeld. Den Romienen sproaken mit bewundering oaver den veulkleurigen wollen kleading dee den Germoansen vrouwen droogen. Ok den anzeenleken mennelekem kriegers besteedden völ andacht an hun uuterleken verzörging. Bewunderd deur den Romienen wöd ok den stark untwekkelden smeedkunste. Tiedens den volksverhuuzingen wödden de Germoansen woapens zelfs better geacht dan dee van de Romienen zelf. Ok den versieringskunst hef mooien, den schoonheid in heur hoogsten vörm of groad vertonenden warkstukken op-eleaverd zoas op-egroaven grofbi-jgiften nog getuugen. Veul Germoanen, as zie et konden betaolen, droogen eavenas de Kelten vakkundig emaakten golden hals- en armbenden: torques. Dee Romienen bruukten in lateren tieden torques dee as kriegsbuut op Kelten en Germoanen veroaverd waren zelfs as gewild underscheidingstekken en betoalmiddel veur verdeensteleken soldoaten.

Geleuf

Nen priesterkaste mit as toak den geleufs kultuur vasten vörm te geaven en oaver te droagen, zoas bi-j den verwanten Kelten den druïden, was doar neet. Moar doar leafden wal nen eigen Germoansen mythologie op den achtergroand, dee van den ene generoatsie op den anderen in verhoalen bi-j den heerd deur de olderen wöd oaver-eleaverd. Dee verhoalen, den noamen van den goden, den helden en anderen mythischen figuren verskilden mangs wat van den ene stam tot den anderen, moar waren zo'n betjen allemaol op eenzelfden stool ofkumstig. Zo geleufden zi-j in meerderen wealden dee mit mekaar in verbinding stoanden, nen godenweald mit nen oppergod (Wodan of Odin), nen underweald mit slangen, draken en andere mythischen weazens, en doartussen den mensenweald. Al dizze wealden wödden b-ij mekaar eholden deur nen alderbastende leavensboom Yggdrasil, tegeliek den boom van kennis. Veul van dee in den 9den tot den 12den eeuwr in umlöp wezzende verhoalen doaroaver wödden verzaomeld in nen book, den Edda. Dit is et wark van nen Old-Ieslaandsen geleerden dee bedücht was veur et ende van den beroomden dichtkunste van den Germoanen in nen tied van toonememndem kerstening. Et geleuf zol zich vanof Romiensen tieden zunder twiefel wieter untwekkeld wean. Tacitus mek geen tieding van 'kenmarkend Germoansen' goden as Wodan, Donar, Balder of Freya.

Romienen en Germoanen

Germoansen stammen veur den volksverhuuzingstied

Toon de Romienen Gallië binnenveelen, woar zie den Keltischen bewonners versloogen, kwamen zie in et noorden ok (opni-j) in aanraking mit den Germoanen. Dee Romienen hadden namelek al ens kennis emaakt mit nen Germoansen/Keltischen inval van Cimbren en Teutonen in dne 2e eeuw v.Chr.. Den Romiensen veldhere Gaius Marius wist hen toon te versloan (102 v.Chr.). Anvankelek zagen dee Romiensen geskiedskrievers hen gewoon as 'barbaren'. Tacitus echter, dee in den eersten eeuwe leafden, vond den Romienen van zien tied decadent en slap en heeld zien laandgenotten den ruwen moar dapperen Germoanen as veurbeeld van 'echte kearls' veur.

Gezeen den krachtsverholdingen tussen Romienen en Germoanen is et lengen tied den vroag ewest hoo den krieg tussen dizze twee volker in et veurdeel van den Germoanen beslecht kon wödden. An den ene kante vochten immers nen hoogst kundig, good geoefend leager mit nen groten kriegs tradisie, an den anderen kante noar verholding völ minder good bewoapende gröppen Germoanen, zunder al te völle oefening, tucht en kunde. Woarschienlek kump et deurdat, noast toovalsumstandigheden as weersumstandigheden en wal of neet bekwoame veldheern op den verkeerden of gooden tied en ploats, mit den geograofischem en klimatologischem umstandigheden. Mit noame den anweazigheid van venen en woolden is hierbi-j woarschienlek van deurslaggeavend belang ewest. Hier hadden den Germoanen, dee et laand kenden en licht bewoapend waren, nen groot veurdeel op de Romienen, dee gewend waren an et inzetten van zwoare woapens en geschut en dammen en dieken mössen anleggen um in et geheel te künnen deurgaon.

Oaverigens liekt dit geen volkommen teggenstelling tussen Germoanen en Romienen, want völle stammen leaverden hulptröppen en den Batoaven stoanden zelfs as keurtröppen bekand. Noa den neaderloag in 9 n. Chr. van Varus mit zien legioenen in et Teutoburger Woold brokkelden den umiddeleken Romiensen invlood in Germania Transrhenanum (Germoania oaver den Rijn) echter rap of. Noa den neaderloag van Varus beperkten den Romienen zich tot gebruuk van den Rijn en den Donau as nen natuurleken westeleken en noordeleken verdeadigingsliene. Deur under anderen altied diepgaonde handel namen dee Germoanen toch völ ovver van et noabi-jen Romiensen riek. Noast völ eursprönkeleken Romiensen kulturelen invlood verspreidden zich ok et christendom under den Germoansen stammen buuten et riek, veural in den 4den eeuwe.

Vanof et ende van den 4den eeuwe begonnen Germoanse stammen in steeds groteren antallen et Romiensen Riek binnen te dringen.

Ni-je heersers noord-west Europa

Sarcofoag woarop Germoanen in gevecstried bunt mit Romienen

Dit ging vri-j makkelek umdat inmiddels et Romiensen Riek splitst was in nen West-Romiens en Oost-Romiens deel. Bi-j et westeleken dele verzwakten den verdeadiging anzeenlek. Deur nen toonemmendem drök op de grenze had den West-Romiensen regiering meer soldoaten neudig en dus meer belastingen um hun soldi-j te betoalen. Moar hier res nen groot vroagstuk: doar was nen bevolkingsvermindering onstaon deur woarschienlek ene of anderen epidemie. Rome had dus nen tekort an belastingbetoalers.

In 430 mösten den Romienen zelfs den hulp van den Hunnen inroopen um et Bourgondischen könninkriek bi-j den stad Civitas Vangionum (noo Worms) te versloan. In 436 wöd dat riek verneetigd. Dizzen stried wöd oaverigens den groandslag veur den middeleeuwsen sage van den nibelungen.

Noa den valle van et West-Romiensen riek wödden dee ens zo mispreazen Germoansen volken de ni-jen meisters van West-Europa. Den Visigoten heersten oaver nen groot deel van Spanje, den Franken wödden de meisters van Frankriek, bi-jnoa heel België, Nederlaand en et Rijnlaand, den Ostrogoten (Oost-Goten) vestigden op hun beurte hun machte in Italië en in nen uutgestrekt gebeed ten noordelek en oostelek doarvan. Dee könninkrirken wödden de karnen van den Europesen stoaten van vandage.

Et Romiensen Riek in 476.
As in tussentied et Oost-Romeiensen Riek vri-j ongeschonden den volksverhuuzing is deur-ekommen is et West-Romiensen Riek vri-jwal vort egaon. Et veurmoaligen groandgebeed wöd in-enommen deur Germoansen stammen, dee in opvatting wal den Oost-Romiensen keizer erkennen as opperhere, moar in den uutvoering d'n eigen gang goat.

Gemoansen stammen

Zoas in den vöggelvlögt angegeaven was et neet eenvoldig um den verskillenden stammen good te underscheiden. Völ stammen waren op verskillenden tieden under verskillenden noamen bekand. Ok kwam et gereageld veur dat nen stam zich ofscheidden van den heufdstam en ok nen ni-jen noam ging draogen. En ok gingen stammen mangs wier op in nen groteren verbaand: bieveurbeeld der Franken bestoanden errsprönkelek uut nen grootn antal verskllendem stammen dee heanig soamensmolten. Dit verschiensel van opsplitsen en wier soamengoan van verskillenden Germoansen stammen was in den eeuwn rundumme den joartelling nog vri-j makkelek umdat dee Germoanen under mekaar verstoanboare toalen sproaken. Ok hun stamkulturen en gebruuken waren van deezelfden eerd en uutstroaling.

Ni-je historici bunt et nog neet ens oaver stammen uut den (Late) Oldheid, doar besteet twiefel of doar in et geheel wal oaver duudeleken stammen kan wödden esproaken. Historici tellen dat in mit uutzunderingen iederene lid kon wödden van nen stam, en dat dee stammen eigenlek niks meer dan uutvindingen van Romiensen skrievers bunt. Romiensen skrievers gaven mangs nen noam an bewonners van nen bepoald gebeed, zoas den 'Goten', moar zie wisten eigenlek neet of daor enige verwantheid tussen dizze bewonners bestoand. In lateren tieden kon iederene dee dat wol zich ansluuten bi-j nen stamme of doar zelfs ene vörmen. Dit was et geval bi-j den Visigoten under Alaric, dizzen stamme bestoand woarschienlek uut nen gröppe 'eursprönkelen' Goten mit doarbi-j an-eslotten gröppen andere Germoanen en ok veule Romienen dee hun kans op buut zagen. Ok den Franken, nen anderem 'stamme', trokken völle Romienen an um Frank te wödden deur et 'uutvinden' van nen gemeenschoppeleken geskiedenis mit den Romienen.

Germoanse vôlken vandage

Duutsen bevôlking en Duuts toalgebeed in centroal Europa, 1910-1930.
Stoatsgrenze zoas op 1 januari 1931.

Onderstoande vôlken worden in et algemeen as nen Germoans vôlk ezeen:

• Denen
• Duutsers; mengsel van oaverweagend Franken, Saksen en Alemannen, mit ok Zwaben, Bajuwaren, andere Germoansen stammen, Kelten en in et oosten Sloaven.
• Engelsen; mengsel van Kelten, Angelen, Juten, Saksen, Friezen en Vikingen (Noord-Germoansen stammen)
• Friezen
• Nederlaanders; mengsel van oaverweagend Franken mit in minderen moate ok Friezen (kuststreken) en Saksen (oost-Nederlaand)
• Noren
• Oostenriekers; bestoande uut veul Germoansen stammen, zoas Bajuwaren en Franken, in den vrögge middeleeuwn germoaniseerden Kelten en Romienen, en later germoaniseerden Sloaven en Hongoaren
• Vloamingen; mengsel van Franken mit Saksen (mit noame West-Vloanderen) en in de richting van Wallonië mit Kelten, ok wal Belgen eneumd.
• Zweden
• Ieslaanders; van eursprong Vikingen uut Noorwegen

Doarnaoast ok den Duutstoaligen inwonners van Zwitserlaand, inwonners van Luxemburg, inwonners van Liechtenstein en van Bozen-Zuud-Tirol.

Trivia

• Den Woodensspanne is nen lengtemaat uut Germoansen tieden.
• Wolf-Dieter Storl hef eskreaven ovver den rolle en betekkenis van plaanten bi-j den Germoanen.

Uutgoande verwiezingen

« Drang nach Osten », l'expansion germanique en Europe centrale et orientale deur Georges Castellan, Professor honoris causa an et Institut national des langues et civilisations orientales.

• Index van Germoansen vôlker volgens Romiensen bronnen

Beuke

• Evans, Stephen S., Lords of battle. Image and reality of the comitatus in dark-age Britain (Woodbridge 1997).
• Mattingly, H (vert.) en S. A. Handfor (vert.), Tacitus. The agricola and the germania (Londen 1970).
• Schlosser, Horst Dieter, Althochdeutsche literature (Neuburg a.d. Donau 2004).
• Wallace-Hadrill, J. M., Early Germanic kingship in England and on the continent (Oxford 1971).
• Thompson, E. A., The early Germans (Oxford 1965).
• Todd, Malcolm, The early Germans (Oxford 1992).

Zee ok

• Germoansen toal
• Et Germoansen scheppingsverhoal
• Germoansen mythologie
• Germani cisrhenani
• Algemeen oaverzichte Germoansen goden
• Comitatus