Tweantsen taalwiezer

Wark in üütvoring An dit artikel wördt de kummende tyd druk ewarked. As jy et artikel verbeateren künnen, do dat dan gerüst!

Dit is n Tweants weurdnbook Tweants-Nederlands. Hier komt zaakn in te stoan as grammatika, weurde, zegswiezn en plaatsnaamn.

Zeet ok t artikel Tweants

Info in t vuurtn

t Tweants is n dialekt van t Neersassies. Tweants wördt zoowat in heel Tweante sprökn. In de meest westelike plaatsn doot ze meer Sallaands. Van ne Tweantse standaardtaal mag gen sproake wean, hoast ieder dörpken hef zienn eign slag.

Klaanknlear

Um n dudelik oawerzich te gevn, make vie oonderskeaid tusken kleenkers en metkleenkers. t Geet hier um de oetsproake. Den kan nog wal s ofwiekn van eskreewn vörm.

Vlakke kleenkers

• [a] - wördt oet esprökn as in t Duutse Mann. Zooas in t Tweantse hadn.
• [aa] - wördt oet-esprökn as in t Hollaandse Laat, allene iets länger en mear vuurin in n moond. Zooas in vake.
  • As der ne [n] achter steet, wördt de [aa] oet-esprökn as in t Fraanske trente. Doarumme riemt "Trente" op t Tweantse kraante.
• [æ] - Zoo um en noabiej as in t Engelse* back, mear dan met n moond wat meender wied lös, woerduur e vake as [e] wördt an-eheurd. Tweants: ètn.
• [e] - as in t Hollaandse pet. Tweants: pette.
• [ee] - as in t Duutse geben. Nen kleenker zoonder verglieding. Tweants: Breef.
• [ea] - as in t Engelse air. Tweants: leavn.
• [oa] - as in t Hollaandse Roze. Tweants: noa.
• [o] - as in t engelse lock, Ned. bol. Tweants: kop.
  • [ó] - as in t fraanske bon, Ned. vol. Tweants: bok, hok, vol, .
• [oo] - as in t Duutse boot. Tweants: koo.
• [oe] - as in t Hollaandse boek. Tweants: oe.
  • [oe] - as in t Hollaandse boer. Ne wat längere oe. Tweants: koele.
• [ö] - as in t Duutse Köln, Ned. löss. Tweants: lös, köppe.
• [öa] - as in t Engelse turn. Tweants: köant, dröa.
• [eu] - as in t Hollaandse deur. Tweants: beume.
  • [eur] - as in t Hollaandse deur. Tweants: heurn.
• [u] - as in t Hollaandse hut. Tweants: luk.
• [uu] - as in t Hollaandse fuut. Tweants: kuukn.
  • [uu] - as in t Hollaandse uur, allene wat länger; Tweants; uur, buul.
• [i] - as in t Hollaandse dit. Tweants: lippe.
• [ie] - as in t Hollaandse wie. Tweants: gries.
• [ie] - as in t Engelse wee. Wat längern klaank. Tweants griezn.

Buugnde kleenkers

Meesttieds wördt an t eande van n woord noa nen langn klaank de [r] neet oet-esprökn, mear in plaatse doarvan wördt der nen dreei emaakt noar de [ə] of [à]/[ø]:

• • "Hier" wördt oet-esprökn as [hi jə]
  • "Uur" wördt oet-esprökn as [uu wə]
  • "Beer" wördt oet-esprökn as [beejə]
  • "Bear" wördt oet-esprökn as [bèhjà] (zeflde as in t Engels)
  • "Hoar" wördt oet-esprökn as [hoawà]
  • "Oor" wördt oet-esprökn as [oo wà]
  • "öar" wördt oet-esprökn as [öa wà]

• [eeə] - disn klaank wördt oet-esprökn duur nen klaank te maakn as in t Duutse geben, mear an t eande der ne "jöh" an too te doon. Ofwieknde dialektn zooas t Riesns en t Eanters doot dit völle, mear t Vjens steet der um bekeand det t zelfs allene den "jöh" oetsprekt, mear dan as "jèh"; Tweants breef blif in t Riesns: "breef" of "breeəf" , wördt in t Eanters "breeəf/brieəf" en in t Vjens "brjèf".

• [ooə] - disn klaank wörd oet-esprökn duur nen klaank te maakn as in t Duutse Boot, mear an t eande doarvan ne "wöh" an too te voogn.
• [ui] wördt oet-esprökn as [öj], zooas in kuiern.
  • In Riesn en Eanter is hier nog nen langn variaant op: [öai], zo as in gröain. Dit is nen langn [öa] zo as in öar, mear dan met nen buuging noar ne [i].

Metkleenkers

• [b] - Standaard West-Germaansn stemhebnden kleenker.
  
• [p] - Krig wat mear loch as n standaard Hollaandsn [p], en is doarumme n kleain betjen met de Engelse [p] te vergeliekn.
  
• [d] - Standaard West-Germaans. Veraandert duur assimilasie mangs in ne [t], meesttieds as e noa ne [s] of ne [t] keump: Wastettan? (Wat is det dan?).
  
• [t] - Ne "dikke" [t]. Krig iets nen sis-klaank met, woerduur at e wal wat weg hef van de Duutse [z]. t Tweantse tonge wördt zoowat t zelfde oet-esprökn as t Duutse Zunge. As de [t] an t eande van n woord steet, en t volgnde woord begeent met nen kleenker, dan kan e vuur t gemak as ne [d] oet-esprökn wördn: oedesprökn (oet-esprökn).
  
• [f] - Standaard West-Germaans. As e an t eande van n woord(deel) steet, en t volgnde woord(deel) begeent met nen kleenker, dan kan e vuur t gemak as ne [v] oet-esprökn wördn: ovveköjerd (of-ekuierd). Ook as e vuur nen stemhebnden kleenker keump, kan e as ne [v] oet-esprökn wordn: ovbrekn (ofbrekn)
  
• [v] - Standaard West-Germaans. In völle Tweantse variaantn wördt de [v] aait as ne [f] oet-esprökn, mear in t West-Tweants is der n dudelik oonderskeaid tusken ne [f] en ne [v], behalvn as ze liek noa mekoar komt: offoorn (ofvoorn), of noa nen stemmeloozn metkleenker: hek fedaage nif föll ann doan ((doar) Heb ik vandage nit völle an edoan).
  
• [s] - Standaard West-Germaans. Wördt met roonde lipn oet-esprökn. Doarduur wördt e mangs duur boetnlaanders as ne Engelse -sh- verstoan.
  
• [z] - Standaard West-Germaans, met roonde lipn. In völle Tweantse variaantn wörd de [z] aait as ne [s] oet-esprökn, dus as seekers (zekers), mear in t West-Tweants is der n dudelik oonderskeaid tusken ne [s] en ne [z], behalvn as ze direkt noa mekoar komt: 's söandaagns. ('s zöandaagns), of noa nen stemmeloozn metkleenker: wasseukie? (wat zeuk ie?).
  
• [k] - Krig wat mear loch as ne standaard Hollaandse [k]. A'j det geluudjen alleen zoln oetsprekn was t ne zachte (Achterhookse) [g].
  
• [g] - Stemhebnde ("zachte") [k]. Was vroger dudeliker as non, mear allene as e wör evolgd duur ne [n] of [ng]. t Tweantse bign wör vroger oet-esprökn as t Engelse big met nen [ng]-klaank der achteran, mear de jongere genneroasies verleest um. Rechtevoort is der bie de meeste leu gin oonderskeaid mear tusken legn (dale legn) en lengn (lengn met water, of iets länger maakn). Wat leu sprekt legn rechtevoort oet as lejn.
• [l] - Wat soortn Tweants maakt oonderskeaid tusken nen zwoarn en nen lechn [l]. De wat euldere soortn hebt allene den lechn [l], den at vuur in n moond met n tip van de tonge teegn de vuurtaandrichel emaakt wörd. Aandere soortn Tweants doot an t begin van n woord/lettergreep nen lechn en an t eande van n lettergreep nen zwoarn, net as in t Hollaands, en wellich is t doarduur ook veraanderd.
• [r] - Van ooldsher is n meest ebroektn [r] in Tweante n tip-[r], den nog t beste te vergeliekn is met ne [d], umdet-e ongevear op dezelfde plaatse en maneere in n moond maakt mut wordn. Det is ook meteen de reedn woerumme at sommige leu bedde skrieft en aandern berre. Sommige soortn Tweants gebroekt n huig-[r], den op dezelfde plaatse in n moond emaakt wörd as n [g]. Dit keump vuural in de plaatsn körter noar de Duutse greanze vuur.

Grammatika

Persoonlike veurnaamweurde

Ik

Doe/dow/iej *

Hee/zee/ze/ut/et/t

Wiej/viej

Iej/iejleu

Zee/ze/zeeleu

In völle plaatsn wörd "hee" ook vuur vrouwleu broekt. t Blik oet de rest van t verhaal wal of t um nen kearl of ne vrouwe geet.

Lidwöarde

t Lidwoard haank of van t geslacht van t woord. Tweants ken dree geslachtn: Mannelik, Vrouwelik en Onziedig.

onbepoalde lidwöarde

Mannelik	Vrouwelik	Onziedig	Meervoald
nen kearl	ne vrouwe	n wich	.-. leu *

bepoalde lidwöarde

Mannelik	Vrouwelik	Onziedig	Meervoald
n kearl	de vrouwe	t wich	de leu

anwieswöarde

Mannelik	Vrouwelik	Onziedig	Meervoald
Den kearl	dee vrouwe	Det/dat wich	Dee leu

Bezittelike veurnaamweurde

	Mannelik	Vrouwelik	Onziedig	Meervoald
ik	mienn/minn	miene/minne	mien/min	miene/minne
doe/dow	dienn	diene	dien	diene
iej	oewn	oewe/oene	oew	oewe
hee/zee/ut/t	zienn/zinn	ziene/zinne	zien/zin	ziene/zinne
Wiej/viej(leu)	oonzn	oonze	oons	oonze
iejleu	oeleu	oeleu	oeleu	oeleu
zee(leu)	öarn/earn/eern	öare/eare/ere	öar/ear/eer	öare/eare/ere

Regelmoatige wearkweurde

persoon	rechtevoortse tied	verledn tied	voleandigde tied
Ik	haal/hale	haaln	(e)haald
Doe	haals	haalns	(e)haald
Iej	haalt (aansum: haal iej)	haaln	(e)haald
Hee	haalt	haaln	(e)haald
Wiej	haalt (aansum: haal/hale wiej)	haaln	(e)haald
Iej(leu)	haalt (aansum: haal iej)	haaln	(e)haald
Zee	haalt	haaln	(e)haald

Hebn

persoon	rechtevoortse tied	verledn tied	voleandigde tied
Ik	heb(be)	had/har	(e)had
Doe	hes	hars
Iej	hebt	hadn/harn	(e)had
Hee	hef	had/har	(e)had
Wiej	hebt	hadn/harn	(e)had
Iej(leu)	hebt	hadn/harn	(e)had
Zee	hebt	hadn/harn	(e)had

Wean

persoon	rechtevoortse tied	verledn tied	voleandigde tied
Ik	bin/zin	was/wazze	(e)wes(t)
Doe	bis/beens/zins	wais	(e)wes(t)
Iej	bint/zeent	warn/wazn	(e)wes(t)
Hee	is	was	(e)wes(t)
Wiej	bint/zeent	warn	(e)wes(t)
Iej(leu)	bint/zeent	warn	(e)wes(t)
Zee	bint/zeent	warn	(e)wes(t)

Goan

persoon	rechtevoortse tied	verledn tied	voleandigde tied
Ik	goa	gung	(e)goan(e)*
Doe	gees	gungs	(e)goan(e)
Iej	goat	gungn	(e)goan(e)
Hee	geet	gung	(e)goan(e)
Wiej	goat	gungn	(e)goan(e)
Iej(leu)	goat	gungn	(e)goan(e)
Zee	goat	gungn	(e)goan(e)

Doon

persoon	rechtevoortse tied	verledn tied	voleandigde tied
Ik	doo	deu/döa/dee	(e)doan(e)
Doe	dös	deus/döas	(e)doan(e)
Iej	doot	deudn/döadn/deedn	(e)doan(e)
Hee	döt/dut	deu/döa/dee	(e)doan(e)
Wiej	doot	deudn/döadn/deedn	(e)doan(e)
Iej(leu)	doot	deudn/döadn/deedn	(e)doan(e)
Zee	doot	deudn/döadn/deedn	(e)doan(e)

Loopn

persoon	rechtevoortse tied	verledn tied	voleandigde tied
Ik	loop/lope	leup	elop/loopn
Doe	löps	leups	elop/loopn
Iej	loopt (aansum: loop iej)	leupn	elop/loopn
Hee	löp	leup	elop/loopn
Wiej	loopt (aansum: lope/loop wiej)	leupn	elop/loopn
Iej(leu)	loopt (aansum: loop iej)	leupn	elop/loopn
Zee	loopt	leupn	elop/loopn

Sk-/Sch-

In wat deeln van Tweante wördt de sch- op zin Hollaands oet-esprökn, in aandere deeln wördt e nog as sk- oet-esprökn. Dit hef der woarskienlik met te maakn dèt de oolde leu oet Tweante öare wichter Hollaands prebeern te learn en de wichter verbèttern as zee in t Hollaands van skuur vuur schuur deudn. De wichter gungn disn regel dus ok in t Tweants gebroekn.
Dèt is de reden woerum o'j hier mangs weurde met sch- zeet, en mangs ook met sk-.

-ing/-ige

Wat woarkweurde köant (net as in t Hollaands) veraanderd wordn in zelfstandige naamweurde duur der -ing of -ige (oetsproak -ege) achter te plakn. Dee leste meugelikheaid is alleen wat eulderwètser. Rechtevoort wördt -ing mear gebroekt, mear -ige keump in Riesn ook nog wal völle vuur. Doarumme kö'j hier beaide teegnkomn. Vuurbeeldn:

• verbeelding - verbeeldige
• bedoling - bedolige
• verkering - verkerige

Sassies hebn

Duur euldere sprekkers van t Tweants wördt mangs nog t hulpwoarkwoord hebn in plaatse van wean gebroekt. Dèt geet op de zelfde wieze as in t Engels:

• Engels: Where have you been?
• Tweants Woer heb iej ewest? of Woar he'j west?

Rechtevoort geet t, duur t oawerheersnde Hollaands, op t gebroek van wean in dee stean op an:

• Hollaands: Waar ben jij geweest?
• Tweants: Woer bin iej ewest? of Woar bi'j wes?.

Sassies doon

Tukkers gebroekt heel vake doon as hulpwarkwoord um ne haandeling te beskriewn. A'j det noar t Hollaands vertaalt, kleenkt t wat keenderlik in de oorn, mear feailik is t heel normaal.

• Wat doo'j?
• Ik doo leazn.

• Wat dee'j?
• Ik dee leazn.

• Wat he'j (e)doan?
• Ik hebbe leazn (e)doan.

• Woerumme steun Jan bekeand?
• Den dee aait völle leazn/Umdet hee aait völle leazn dee.

Umdet völle sprekkers rechtevoort ook völle Hollaands doot, meant ze dèt dit keenderlik is, en doarumme neet good. Dee gebroekt doarumme rechtevoort meestntieds n Hollaandsn vorm: Ik leaze.

Saamntrekkings

Tweants steet ook bekeand um de völle saamntrekkings van weurde. Dit gebuurt allene neet op good geluk, mear as t oonderwoarp noa t hulpwoarkwoord keump, zoo as wiln, hebn, wean, doon en woarkweurde dee at op nen kleenker eandigt. Allene as der noadruk op t oonderwoarp keump, wördt dit neet edoan.

Wiln

wi'k - wil ik

wi'j - wil iej

wi'w - wilt wie

Meestieds wördt wiln saamn etrökn tot

wo'k - wol ik

wo'j - wol iej

ezv

Goan

goa'k - goa ik

goa'j - goa iej

goa'w - goa wie

Vuurbeeld met hebn

• He'j um nog ezeen?
• Heb iej um nog ezeen? (met noadruk op iej)

Wöarde

In t Nederlaands	In t Tweants
Aardappel	Eerdappel, earpel, eerpel, tuffel, Vjens: jappel
Altijd	Aait, aalt, aaltied, altied
Azijn	Ettik, azien
Begrafenis	Groov, grove, groof, groav(e), begraffenis
Boerenkool	Moos
Bomen	Beum(e)
Boos, kwaad	Hellig
Boterham	Brugge, snee/vlak stoete
Bretels	Li(e)chtn, zeeln
Broek (kleding)	Boks(e)
Brood (als stof, wit-)	Stoet(e)
Bunzing	Ulk
Deel (Boerderij)	Del(le)
Den (boomsoort)	Dan(ne)
Drempel	Dorpel, zul
Eik (als ding)	Eekn
Eik (als soort)	Eek
Eelt	Zwil
Gierigaard	Knieperd, kniepköttel
Gootsteen	Göttegat, götngat, gottegat
Haagwinde (plant)	Pispötjes
Ham (vlees)	Skeenkn
Huid/lichaam	Hoed
Jas(je), colbert	böais
Kerk	Keark(e), kaark(e), koarke, kark(e)
Kleding	Kleer, klere, klear(e),
Koe	Koo, meervoald beest(e)
Kreuken	Knöttern
Kwikstaart (vogelsoort)	Bouwmeaisterke
Merel (vogelsoort)	Geenteling, Geetlink
Mier	Miegeamp
Modder	Drek, modde
Mol	Weul(e), wreut, vroot, vrote
Morsen (werkwoord)	Sopn, smearn, smiestern, knooin, slatern
Muur (kruid)	Miere
Onkruid	Roed, onkroed, rood
Ontzettend	Onmeundig, machtig
Ooievaar (vogelsoort)	Stoark, meervoald stöark(e), kikkervretter, klepper-Deark
Opscheplepel	Sleef
Pinda's	Aapnnötjes
Prullenbak	Askenemmer
Punt/uiteinde	Tip
Reu (hond)	Rekkel
Ruzie	Verskel, drokte, houweriej(e), kif, stichelderiej(e), gedoo
Schaap	Schoap
Schort	Scholdook, scholk, skelk, schoeterd, sloch(t), sluj, sopsleui.
Schuim	Broes, schoem
Sperwer	Klemmerd
Stier	Bol(le), boln
Stoel	Stool
Stoeien	Balgen, dawweln
Taal	Sproak(e), taal
Toilet	Huuske, driethoes, tonne, pot
Totaal, helemaal	kats, kèts
Tuin	Hof, goardn
Ui	Siepel
Uil	Oel(e)
Vijver	Viever
Visite	Kuiervolk, visiet, viseet, visite, viziet, visietnleu
Vogelverschrikker	Skiw*
Voorhoofd	Plètte, plät(te)
Zak (in kleding)	Tuk
Zak (plastic/papieren)	Toetn, tute, buul
Zeef	Ziej(e)

Zegswiezn

Dit oonderdeel is um te loatn zeen dèt Tweants vake aandere oetdrukkingen hef as t Hollaands. ne letterlike vertaling van de volgnde Hollaandse zinn is wal meugelik en korrekt, mear meesttieds wördt ekeuzn vuur n variaant den't hiereunter in t Tweants te leazn is. Zoo kan t Hollaandse "alles goed?" letterlik vertaald wördn noar "Alns good?", mear echt Tweants gebrok ne zegswieze zooas den hiereunter steet.

In t Nederlaands	In t Tweants
Alles goed?	Good te pas(se)? Nog n betjen goans?
Ja, het gaat goed	(Och), t geet (wal)
Afschaffen/afdanken *	Der achterhen doon
Alles overhoop halen (om te zoeken)	Alns oawer n kop trekn
Aandacht van de andere sekse krijgen	Gesnoef um de dure hebn, geroek um t hoes kriegn
Bekijk het maar!	gedretn, loop hen drietn
Ben je doof?	He'j t met de oorn? He'j zwil in de oorn?
Ben je wel goed bij je hoofd?	Veult der oe s an/vuur
Continue	Tooverdan
Daar geloof ik niets van	Doar wil ik neet an, (det) zal wal, joa dat zal
Daar heb ik geen zin in/daar ben ik niet voor in de stemming	Doar he'k de/n kop neet/nich noar stoan
Daar moet je werk van maken / daar moet je mee naar de dokter	Doar mu'j met gangs
Dan zitten we in hetzelfde schuitje / dan zijn we het daarover eens	Dan kö'w mekaar de haande doon
Dat had je niet gedacht hè?	Oo?
Dat is aangetrouwde familie	Dat is van de koolde kaante
Dat is (geen) zwaar werk	Dèt keump oew (nit) an de butte
Dat kan ik nog wel gebruiken	Dèt kon miej wal pasn
Dat smaakt erg lekker	Dèt kö'j best ètn
Dat staat mij wel aan / dat lust ik wel.	Dèt steet miej wal an, dèt mag ik wal liedn, dèt mag ik wal hebn van n dokter
De wind van voren krijgen	n Schoer duur de bene kriegn, n board der of kriegn
Die verloochent zijn afkomst	Den hef zin hoesnommer vergètn, Den wil heugerder drietn as at e t gat hef zitn, Den hef zienn hoesbreef verleurn
Doe die deur dicht!	Doot dee dure too/an/dichte, doot der de plaanke vuur!
Dronken zijn	Dikke wean, de piepe strak hebn, mooi in n öllie wean, n sputter op hebn, zik bes eweard hebn, zoo dikke as doeznd man wean, hagelsteendikke wean, de hoed/peanze vol hebn
Echt? dat meen je niet!	Joa zeg e! ealke?
Een lage, afzakkende broek aanhebben	De loch lege hebn hangn
Een rondje geven (in een café)	Der ene in doon, der een oetgeavn, der nog ene op de laampe geetn
Een ruwe schatting maken	Skaal 1 op t oge nemn
Eerlijk verdelen	De/te man de helfte
Eet eens een beetje door	der zitt gin spiekers in! Lus iej t nit?
Eigenwijs/chagarijnig/tegendraads zijn	Krang (in de kop) wean
Ergens op bezoek gaan	Oarns anlegn (café), hen kuiern goan, der achterhen kiekn
Fijn/leuk	Mooi
Fijn dat je er bent	Wa'j der wal?
Ga zitten (uitnodigend)	Zet oe, smiet oe daal, smiet oe van de been
Graag gedaan	Doar zö'j t vuur hebn
Heb je me begrepen?	Heur iej?
Het bliksemt	Ut löcht
Het was een kabaal/zooitje ongeregeld	t Gung der of!
Hij heeft zijn krediet bij mij verspeeld	Den hef t verdretn
Hij houdt je voor de gek	(Hee) hef oe biej de bene. Hee hef oe bie n bok edoan.
Hij heeft geen rooie cent	Hee hef (nog) gin neagel um t gat te krabn
Hij is van een koude kermis thuis gekomen	Hee hef der zik bes met in n kul ebètn, hee hef dr zik op verkekn
Hij reed ontzettend hard	Hee jaagn de leu de vooln oet de bokse
Hoe heb je dat nou weer voor elkaar gekregen?	Wo(döanig) he'j dr det met ehad?
Iemand opdrijven	Eenn in n daamp jaagn
Iemand vertelde mij...	Der verteln/verniejn der miej ene, ik wör van ene gewoar...
Iets drinken na het eten	Nen natn der oawerhen smietn
Iets met iemand overleggen	Wat met ene in de negosie hebn
Iets van plan zijn	Wat in t zinne/de musse hebn
Ik bedoel maar/Dat dacht ik ook!	Oh!
Ik ben aangekomen (gewicht)	Ik bin egröaid/greuid
Ik ben doodop	Ik knappe zowat of bie de eankels
Ik ga slapen	Ik legge/strekke mie, ik goa der hen, ik kroep in de val, ik goa daal, ik goa achteroaver stoan
Ik mag hem niet zo	Bestn kearl, mos allene karbiet lustn. doar he'k t neet zoo op zitn.
Ik verloor de controle	t Kuln miej
Ik zal er eens even naar informeren	Ik zal (der) s eawn (noar) goan heurn
Ik regel dat wel	Doar goa ik achteran
Ingespannen zwaar werk doen	worseln, pokkeln, klein, adamn
Je aanwezigheid is niet gewenst	Goat op n pot/t dak zitn
Je bent flink te laat!	Ko'j t veendn? Iej beent mooi op tied
Je niet lekker voelen/een kater hebben	Slecht (te passe) wean, sloerig in n rèkkerd/rakkerd wean, ral in n balg wean, todderig wean*. Ropperig in de hoed wean *
Kijk eens wie we daar hebben!	Hier!
Kom op (we gaan)	Alló, allò
Komt er nog wat van?	Wat ha'j dr van edacht? Vandage nog?
Lachen als een boer met kiespijn	Lachn as nen sik in de braandnetteln
Lol hebben	Wil(le)/schik hebn
Beheers je het apparaat?	Kö'j der met (gewordn)?
Moe zijn	Ut der an hebn, de knoln op hebn, n tank löag hebn, de pinne lös hebn,
Naar huis gaan	Op de kökn op-an goan, t op t hoes an hoaldn
Nu gaan we wat beleven!	Non he'j t skoap an t drietn! Non geet t sköapeskearn an!
Nu gaat het beginnen!	Doar geet t hen. Loat goan!
Ontzettend moeten lachen	Zik van de bene lachen
Opschieten, voort maken	Anmaakn. Loat goan!
Op kraamvisite gaan	Kroamskudn
Pas op!	Waart/woart oe! Boargt/baarget/bargt oe!
Precies!	(Non) Of nit (dan)
Schaften	Schoftn, inkoeln
Schreeuwen, vloeken	Achteroet n haals komn, t angoan, bearn
Schriftelijk maatregelen treffen	In de penne klimn
Te hard werken	Zik boawn/oawer n kop woarkn
Te weinig te drinken/eten krijgen	n Haags betjen kriegn
Telkens/voortdurend	Al, alverdan
Tsjonge!	Kearl non!
Uitglijden/omvallen	Van de bene goan, vuur de groond goan, teegn de vlakte goan
Van nu af aan	Non tooverdan
Vreemd gaan	Oonder n droad hen/duur vretn, nöast n pot pisn
Waarom/hoezo niet?	Wat dan?
Wat denk je nu zelf?	Wat meant n dokter?
Wat een gedoe/rotzooi!	Wat nen kroam!
Wat een toestand	Wat n spul/spil
Wat moet ik betalen? (in een café)	Woovölle/wat he'k der an? Wat krie'j van miej? Wat is de schade? Wat is t oe weard?
Wil je me dat even aangeven?	Wo'j miej det eawn doon? Hier op-an s met den/dee/det [zelf invuln].
Zeker	Vast(e), wis(se), zekers
Zelfs onder ideale omstandigheden kan hij nog klagen	t Manna mut um in n haals reagn
Zet hem op! Succes!	Kalm/heanig an. Loat goan!
Zich douchen	Zik wasken, oonder t ziejke/ströalke/de geate goan, biej de poompe wean
Zich omkleden	Zik aansum antrekn, zik umtrekn, zik aans antrekn
Zwaar graafwerk doen	An de batse goan/stoan
Verkering uit hebben	Ut nus/nös oonder n boom / de beume hebn (lign)
Waar denk jij naar toe te gaan?	Woer zal t hen, woer zal t op-an?

As n Tukker wat te völle dut met noadelige gevolgen, keump dr vuur t woarkwoord n prefix ver-:

• Ik hebbe miej verbuurd (ik hebbe te zwoar ebuurd, dus non he-k ne zeare rugge)
• Ik hebbe miej verjag (Ik bin te vear ejag, en non mu-k n heel stuk wierumme of ik bin te laate komn)
• Ik hebbe miej verhöwn (en non he-k nen zearn doem)

Plaatsnaamn

In t Tweants	In t Nederlaands
Albeargn	Albergen
Almelo	Almelo
Bantum	Bergentheim
Battem	Bathmen
Beantel	Bentelo
Beckum	Beckum
Böaningn	Beuningen
Bokel	Boekelo
Boorn	Borne
Boornerbrook	Bornerbroek
Breklenkaamp	Breklenkamp
Broenehaar	Bruinehaar
Buurse	Buurse
Dealdn	Delden
Dealdnerbrook	Deldenerbroek
Dealdner Es	Deldeneresch
Deankaamp	Denekamp
Deepn	Diepenheim
Doarle	Daarle
Doarseveld	Daarlerveen
Döarningn	Deurningen
Eanske	Enschede
Eanter	Enter
Eul	Oele
Fleringn	Fleringen
Gammelke	Gammelke
Geester	Geesteren
De Glanerbrug	Glanerbrug
Goor	Goor
Haadorp	Adorp
n Haarbrik	Harbrinkhoek
n Ham	Den Ham
Hoksebarge	Haaksbergen
Heldern of Healndoorn	Hellendoorn
Hengel	Hengelo
Hertem	Hertme
De Hoeve	Sint Isidorushoeve
t Langnven	Langeveen
Lattrop	Lattrop
Lönnker	Lonneker
Loster	Losser
De Lut	De Lutte
Mariaparochie	Mariaparochie
Maander	Mander
t Maanderven	Manderveen
Maarkel	Markelo
Nijverdal	Nijverdal
Nötter	Notter
Nutter	Notter
Oagel	Agelo
Oatmörsken	Ootmarsum
Oaverdeenkel	Overdinkel
Oazele	Azelo
Oldnzel	Oldenzaal
Ossel	Usselo
Reutum	Reutum
Riessen	Rijssen
Rooke	Radewijk
Rossum	Rossum
Senoa	Zuna
Soasel	Saasveld
Tilgt	Tilligte
Tubbige	Tubbergen
Twekkel	Twekkelo
Vas	Vasse
t Vjenne	Vriezenveen
De Wieke	Vriezenveensewijk
Vroomshoop	Vroomshoop
Weersel	Weerselo
Westerhaar	Westerhaar-Vriezenveensewijk
Wiern	Wierden
Zeander	Zenderen
De Zoeke	De Zoeke