Verskil tüsken versys van "Achterhooks"
K < |
|||
| Regel 3: | Regel 3: | ||
't '''Achterhooks''' is een [[Nedersaksisch]] [[dialekt]] dat epraot wordt in de [[Achterhook]] ([[Gelderlaand]], ten oosten van den Iessel). |
't '''Achterhooks''' is een [[Nedersaksisch]] [[dialekt]] dat epraot wordt in de [[Achterhook]] ([[Gelderlaand]], ten oosten van den Iessel). |
||
In disse streektaal (of sproake) bunt völ varianten. In 't noorden en oosten liekt 't Achterhooks stark op 't [[Tweants|Twents]] of [[Sallaands]]. Ne officiële spelling is der neet, moar meestal gebroekt men wal dezelfde schriefwieze. De beschreven weurde bunt fonetisch eschreven. <br> |
In disse streektaal (of sproake) bunt völ varianten. In 't noorden en oosten liekt 't Achterhooks stark op 't [[Tweants|Twents]] of [[Sallaands]]. Ne officiële spelling is der neet, moar meestal gebroekt men wal dezelfde schriefwieze. De beschreven weurde bunt fonetisch eschreven. <br /> |
||
Zie ook: [[Achterhoeks woordenboek]] |
Zie ook: [[Achterhoeks woordenboek]] |
||
Versy up 23:19, 13 sep 2008
't Achterhooks is een Nedersaksisch dialekt dat epraot wordt in de Achterhook (Gelderlaand, ten oosten van den Iessel).
In disse streektaal (of sproake) bunt völ varianten. In 't noorden en oosten liekt 't Achterhooks stark op 't Twents of Sallaands. Ne officiële spelling is der neet, moar meestal gebroekt men wal dezelfde schriefwieze. De beschreven weurde bunt fonetisch eschreven.
Zie ook: Achterhoeks woordenboek
Grammatica
Tegenwoordige tied
Lopen
enkelvoud:
- ik lope
- i'j loopt (Wenterswiek: dou löpste)
- hee löp
meervoud:
- wi'j loopt (W'wiek: lopet)
- i'j loopt (W'wiek: lopet)
- zee loopt (W'wiek: lopet)
Wean (zun)
enkelvoud:
- ik bun(ne)
- i'j bunt (Wenters: dou buste)
- hee (hi-j, hie) is
meervoud:
- wi'j(luu) bunt (zint)
- i'jluu bunt (zint)
- zee (zie) bunt (zint)
Vleden tied
Lopen
- ik leepe
- i'j leepen (W'wiek: dou leepste)
- hee leep
- wi'j leepen
- i'j leepen
- zee leepen
Wean (zun)
- ik wasse (ware)
- i-j wassen (W'wiek: dou waste)
- hee was
- wi'j wassen (waren)
- i'j wassen (waren)
- zee wassen (waren)
't Voltooid deelwoord krig 't veurvoegsel e- (bev. elopen, ewest).
Umlaut
'n Ander kenmark is de umlaut bi'j verkleinwoorden en meervoudsvormen (vergeliekbaar met 't Duuts):
- hond - höndjen - hönde (Wenters(wiek): hond - hundeken - hunde)
- hand - händjen - hende (Wenters: hand - händeken - hande)
- moes - muusken - muuze
- man - männeken - mansleu
En de 3e/4e naomval is mangs te heuren:
- 1e naomval (onderwarp) 'De man / de vrouwe steet veur 't huus'.
- 3e en 4e naomval 'Den breef is veur d'n man / de vrouwe'. (Den is hier een anwiezend veurnaamwoord (Die brief in 't Hollands)(In Wenters en andere dele van den Oost-Ächterhook is den/d'n gewon 't lidwoord veur 't mannelik geslacht in àlle naamvalle)
Meziek
De Achterhook kent völle bends, de meest bekenden bunt, Normaal, Boh foi toch, Jovink en de Voederbietels, de Spitfires, en Old ni-js (met spöllers wie't bi-j Normaal of Boh foi toch espöld hebt)
Unzenvader
(Winterswiek)
- Unzen Vader in de hemelen,
- laot dienen name eheilegd worden;
- laot dien könninkriek kommen;
- laot dienen wille gebeuren
- op de eerde zo as in den hemel.
- Gef uns noo uns dageleks brood
- en vergef uns unze scholden
- zo as ok wi-j vergeft
- wee bi-j uns in de schold staot;
- en breng uns neet in verzeuking,
- maor maak uns vri-j van 't kwaod.
- Want van Di-j is het könninkriek
- en de krach en de glorie
- noo en alle dage.
- Amen.