Verskil tüsken versys van "Gotiek"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Arch (Oaverleg | bydragen)
Kattegerie:Bouwkunde --> Kattegerie:Bouwstiel
Regel 32: Regel 32:


[[Ofbeelding:Marienburg 2004 Panorama.jpg|thumb|left|600px|[[Malbork]]]]
[[Ofbeelding:Marienburg 2004 Panorama.jpg|thumb|left|600px|[[Malbork]]]]
[[Kattegerie:Bouwkunde]]
[[Kattegerie:Bouwstiel]]
[[Kattegerie:Kultuur]]
[[Kattegerie:Kultuur]]
[[Kattegerie:Architektuur]]
[[Kattegerie:Architektuur]]

Versy up 10:50, 17 aug 2008

goties altoar in Krakau

Den gotiek is den name veur den laatmiddeleeuwsen stielvörm van rundumme 1140 - 1500 in den beeldenden kunsten en den architectuur. Veural belangriek in veul karkgebouwen.


Ploatsing

Et wödt ezeen as den eersten echt verni-jende stiel vanof de valle van et Romiensen Riek. Den beneuming hef neet nen eenduudigen betekkenis; doar waren groten regionoalen verskillen en doar is vanof et untstoan ok nen duudeleken untwekkening deur den tied hen te zeen. Undanks dizze verskillen bunt doar ok wal nen tröppe gemeenschappeleken kenmarken te beneumen. Den belangrijeksten eigenschop van den gotiek is den drang noar verticoaliteit. Ok verlangden zie noar lecht, zie ploatsten vanof ton ok den grootsten roosvensters in den karken. Gebouwen wödden steeds hoger en doardeur schienboar smaller, in den beeldhouwkunst en skilderkunst kuj langgerekten veurwarpen en umhoogrankenden plaantenfiguren zeen.

Den gotiek won et al rap van zien veurgänger, den romaansen stiel, hier en doar verschenen wealdsen neet karkeleken en karkeleken gebouwen in dizze stiel, talrieke belforten en kathedroalen greujden noar den heamel. Geweunlek was dizzen stiel, Pro Deo, ter ere van God, en bleaven alle mensen, architecten en leu unbekand.

Kenmarken

Et veulvuldig gebruuk van spitsbogen, langen geweaden, spitsen schoonen, puntige hooden, baldakienen, roosvensters en gebraandskilderden ramen en verstarkten dizzen verticaoliteit. Aandere kenmarken bunt nen hoge moate van deurzichtigheid en leavensholding dee van den woarneamboaren warkeliekheid uutgeet. In den 14den, 15den en 16den eeuwe ging den gotiek oaver in den Renaissance, veur et eerste zon betjen dreks in Italië, woar den gotiek nooit echt gewild wierd. In Noord-Europa was den oavergäng veul heaniger kuj völ oavergängsvörmen zeen. In Nederlaand wöd den gotiesen vörmentoal nog tot in den 17den eeuwe gebruukt, mit noame veur karken.

Binnenwark gothiesen karke

De beneuming gotiek

Et weurd 'gotiek' is ofkumstig van et Germoansen volk den Goten, howal den gotiek doarmet niks te maken hef. Pas in den 16den eeuwe wöd dizze beneuming deur den verstaandeleken ebruukt as spotname veur nen bouwstiel dee zie volkommen smoakeloos en barboars vunden. Den beneuming veur den kunststreuming dee wie noo gotiek neumen wöd veur et eerst ebruukt deur den Italiaonsen architect Giorgio Vasari. Toon hi-j in opdracht van den Hartogge van Farnese in 1546 nen oaverzicht maakt van alle bekanden kunstenoars sinds olde tieden, ebruukte hi-j in dit (gans invloodrieken) book dizze naom veur alle laatmiddeleeuwsen kunst woarin den hang noar verticoaliteit trög te vinden is. Den (renaissance)architect Vasari vond den streuming nen primiteeven Noord Europesen dwaling, dee van den deur den renaissancekunstenoars zo bewunderden Romiensen vörmentoal ofleidden. Den name is dus as scheldweurd bedoold; den Goten golden in dee tied as den vereurzoakers van den valle van et Romiensen Riek.

Indealing gotiek

Oaver et algemeen hanteert zie veur den gotiek den volgende indealing noar tied, moar doar bunt ok aandere underverdealingen (dit kump umdat et bouwen van nen karke lange duurt en doar dus verskillenden stielen in nen karke künt wean):

Den tied van den Internationoalen en de Laten Gotiek vült deels soamen, umdat de ene veural in den skilder- en beeldhouwkunst wödt ebruukt, en den anderen in den architectuur.

Wieter bunt doar nog nen tröppe regionoalen soorten: Perpendicularstiel en Tudorstiel in Engelaand, Mudéjar-stiel in Spanje, Manuelliensen stiel in Portugal, Zuidelieken gotiek in Zuud-Frankriek en Noord-Italië, Baksteengotiek in Noord-Duutslaand en lengs den Oostzeekunste, Rienlaandsen gotiek in et westen van Duutslaand en midden en oosten van Nederlaand, Scheldegotiek, Braobantsen gotiek, Maasgotiek in den Zuudeleken Nederlaanden en Romanogotiek in den Freesen gewesten.

Zee ok

Uutgaonde verwiezingen

Malbork