Verskil tüsken versys van "Agnostisisme"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Roerdinkholder (Oaverleg | bydragen)
K Vertåling noch beasig
Roerdinkholder (Oaverleg | bydragen)
Åvereset van de konseptpagina
Regel 1: Regel 1:
[[Bestaand:ThomasHenryHuxley.jpg|duum|Thomas Henry Huxley sette et begrip agnostisisme beslissend uutaen.]]
[[Bestaand:ThomasHenryHuxley.jpg|duum|Thomas Henry Huxley sette et begrip agnostisisme beslissend uutaen.]]
'''Agnostisisme''' (e[[Latien|latinisaerde]] vörm van et gryksken ἀγνωστικισμός, a-gnōstikismós van oldgryksk ἀγνῶσις, ''a-gnō̂sis'' sünder weaten, sünder kennis) is et f[[Filesefie|ilosofiske]] standpunt, dat annamen – in et bysünder teologiske, dy et bestån ov neet bestån van ne hougere instantsy, byvöärbeald van nen [[God|Go]]<nowiki/>d, betrevt – ünverklårt ov neet verklårbar bünt.<ref>William L. Rowe: [http://books.google.ca/books?id=-MWK96fFN4UC&pg=PA17 ''Agnosticism'']. </ref> Anhangers van et agnostisisme wördt ''agnostici ''enöömd.
'''Agnostisisme''' (e[[Latien|latinisaerde]] vörm van et gryksken ἀγνωστικισμός, a-gnōstikismós van oldgryksk ἀγνῶσις, ''a-gnō̂sis'' sünder weaten, sünder kennis) is et f[[Filesefie|ilosofiske]] standpunt, dat annamen – in et bysünder teologiske, dy et bestån ov neet bestån van ne hougere instantsy, byvöärbeald van nen [[God|Go]]<nowiki/>d, betrevt – ünverklårt ov neet verklårbar bünt.<ref>William L. Rowe: [http://books.google.ca/books?id=-MWK96fFN4UC&pg=PA17 ''Agnosticism'']. </ref> Anhangers van et agnostisisme wördt ''agnostici ''enöömd.

== Geskydenis ==
Et begrip agnostisisme wyr in disse vörm döär Thomas Henry Huxley (1825–1895) bedacht. Skonwal et geyt üm nen noch jungen uutdrükking, is de dårachter skülende upvatting düdelik older en wördt onder andere in Rigveda, by Laozi (sjineske filosoof in den 6en eeuw v. Chr.) as ok by sofisten en aenige andere grykske vorsokråten.

Al in den 5en eeuw v. Chr. verklåren Protagoras, aen van de vorsokratisken sofistiske filosofen van de grykske oldheyd, synen agnostisken standpunt med de wöärden:

Nen – minder erinnerden – agnostisken grundslag skynt in den vroggen ro[[Romeinse Riek|meinsken keyser]]<nowiki/>tyd (parallel med et begin van et vrogge [[Vrogge Kristendom|christen]]<nowiki/>dom) in dealen van et volk verbreid ewest too wean; so leyt de skryver Petronius in synen satirisken roman ''Satyricon'' (in de scene van et ''gastmål van Trimalchio'') den protagonist ''Ganymedes'' disse wöärden in den mond:

In den 18en en 19en eeuw leggen de filosofen David Hume, Immanuel Kant en [[Søren Kierkegaard]] kritiske teagenpositsys van de verskydene godsbewysen an den dag, wårin sy öäre twyvel gaven ov et nen definitiv, ünumstoatelik bewys vöär ov teagen et bestån van god geaven kön. De amerikånske redenår Robert G. Ingersoll wörd up grund van syne waleformulaerde tekste åver dit tema ok as ''„the Great Agnostic“'', „de groute agnosticus“, anedüüd.

In den 20en eeuw gealdt [[Bertrand Russell|Bertrand Russells]] religykritiske proovskrivt ''Wårum ik gin christen bün'' (1927) as nen klassisk dokument van et agnostisisme. Nen låter skrivt van densölven auteur heat ''Am I an Atheist or an Agnostic?'' („Bün ik ateist ov agnosticus?“).

== Varianten van et agnostisisme ==

; Agnostisk ateisme
: Agnostiske ateisten bünt ateistisk, ümdat sy neet gelööven in aen ov meerdere goden en agnostisk, ümdat sy neet bewearen too weaten dat der gin god besteyt.
; Agnostisk teisme
: Agnostiske teisten bewearen neet too weaten van et bestån van nen Existenz gid; dan noch gelöövt sy in aene (ov meerdere).
; Apateisme (ok „apatisk“ ov „pragmatisk agnostisisme“)
: De meaning dat de vråge når et bestån ov neet bestån van god üninteressant en beteakenisloos wart. Sölvs as aen ov meerdere goden bestån, hev öär bestån feytelik gin groute beteakenis vöär et leaven van de mensheyd.Et apateisme basaert sich up meaningen van den gryksken filosoof Epikuros.
; Ignostisisme
: De meaning dat de vråge når et bestån ov neet bestån van „god“ beteakenisloos is, so lang as et ginne kohärente definitsy van et begrip „god“ gev. Nen ignosticus segt: „Ik weat neet wat y med et woord ‚god‘ bedoolt en dårüm ginne uutspråke åver dit bestån ov neet bestån doon.“ De benåming ignostisisme wyr döär rabbi Sherwin Wine (1928–2007) bedacht, den oprichter van et geselskap vöär humanistisk jöädendom. Vöärloper bünt skonwal al in de låte oldheyd too vinden.

; Stark agnostisisme (ok „hard“, „esloaten“, „streng“ ov „permanent agnostisisme“)

De meaning dat et bestån ov neet bestån van goden in de båsis ünherkennbår is, vöär alle mensen en vöär alle tyden.

; Swak agnostisisme (ok „week“, „oapen“, „empirisk“ ov „temporeel agnostisisme“)
: De meaning dat et bestån ov neet bestån van goden vöär de oapenbårders sölv en töt et moment van de oapenbåring ünbekennt wart.







Versy up 16:37, 28 sep 2018

Thomas Henry Huxley sette et begrip agnostisisme beslissend uutaen.

Agnostisisme (elatinisaerde vörm van et gryksken ἀγνωστικισμός, a-gnōstikismós van oldgryksk ἀγνῶσις, a-gnō̂sis sünder weaten, sünder kennis) is et filosofiske standpunt, dat annamen – in et bysünder teologiske, dy et bestån ov neet bestån van ne hougere instantsy, byvöärbeald van nen God, betrevt – ünverklårt ov neet verklårbar bünt.[1] Anhangers van et agnostisisme wördt agnostici enöömd.

Geskydenis

Et begrip agnostisisme wyr in disse vörm döär Thomas Henry Huxley (1825–1895) bedacht. Skonwal et geyt üm nen noch jungen uutdrükking, is de dårachter skülende upvatting düdelik older en wördt onder andere in Rigveda, by Laozi (sjineske filosoof in den 6en eeuw v. Chr.) as ok by sofisten en aenige andere grykske vorsokråten.

Al in den 5en eeuw v. Chr. verklåren Protagoras, aen van de vorsokratisken sofistiske filosofen van de grykske oldheyd, synen agnostisken standpunt med de wöärden:

Nen – minder erinnerden – agnostisken grundslag skynt in den vroggen romeinsken keysertyd (parallel med et begin van et vrogge christendom) in dealen van et volk verbreid ewest too wean; so leyt de skryver Petronius in synen satirisken roman Satyricon (in de scene van et gastmål van Trimalchio) den protagonist Ganymedes disse wöärden in den mond:

In den 18en en 19en eeuw leggen de filosofen David Hume, Immanuel Kant en Søren Kierkegaard kritiske teagenpositsys van de verskydene godsbewysen an den dag, wårin sy öäre twyvel gaven ov et nen definitiv, ünumstoatelik bewys vöär ov teagen et bestån van god geaven kön. De amerikånske redenår Robert G. Ingersoll wörd up grund van syne waleformulaerde tekste åver dit tema ok as „the Great Agnostic“, „de groute agnosticus“, anedüüd.

In den 20en eeuw gealdt Bertrand Russells religykritiske proovskrivt Wårum ik gin christen bün (1927) as nen klassisk dokument van et agnostisisme. Nen låter skrivt van densölven auteur heat Am I an Atheist or an Agnostic? („Bün ik ateist ov agnosticus?“).

Varianten van et agnostisisme

Agnostisk ateisme
Agnostiske ateisten bünt ateistisk, ümdat sy neet gelööven in aen ov meerdere goden en agnostisk, ümdat sy neet bewearen too weaten dat der gin god besteyt.
Agnostisk teisme
Agnostiske teisten bewearen neet too weaten van et bestån van nen Existenz gid; dan noch gelöövt sy in aene (ov meerdere).
Apateisme (ok „apatisk“ ov „pragmatisk agnostisisme“)
De meaning dat de vråge når et bestån ov neet bestån van god üninteressant en beteakenisloos wart. Sölvs as aen ov meerdere goden bestån, hev öär bestån feytelik gin groute beteakenis vöär et leaven van de mensheyd.Et apateisme basaert sich up meaningen van den gryksken filosoof Epikuros.
Ignostisisme
De meaning dat de vråge når et bestån ov neet bestån van „god“ beteakenisloos is, so lang as et ginne kohärente definitsy van et begrip „god“ gev. Nen ignosticus segt: „Ik weat neet wat y med et woord ‚god‘ bedoolt en dårüm ginne uutspråke åver dit bestån ov neet bestån doon.“ De benåming ignostisisme wyr döär rabbi Sherwin Wine (1928–2007) bedacht, den oprichter van et geselskap vöär humanistisk jöädendom. Vöärloper bünt skonwal al in de låte oldheyd too vinden.
Stark agnostisisme (ok „hard“, „esloaten“, „streng“ ov „permanent agnostisisme“)

De meaning dat et bestån ov neet bestån van goden in de båsis ünherkennbår is, vöär alle mensen en vöär alle tyden.

Swak agnostisisme (ok „week“, „oapen“, „empirisk“ ov „temporeel agnostisisme“)
De meaning dat et bestån ov neet bestån van goden vöär de oapenbårders sölv en töt et moment van de oapenbåring ünbekennt wart.



Referentsys

  1. William L. Rowe: Agnosticism.