Verskil tüsken versys van "Algemene Nedersaksische Schriefwieze"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
NGolds20 (Oaverleg | bydragen)
Regel 2: Regel 2:


==Uutgangspunten==
==Uutgangspunten==
De prinsipes van leerbaorheid en bruukbaorheid vormen in disse spelling, net as in de [[SONT-spelling]], t uutgangspunt, hierbie mut der vanzelf wel op elet wörden dat t allemaole konsistent en konsekwent is. Die konsistensie en konsekwensie mag der vanzelf niet toe liejen da'j in t uterste terechtekoemen van n spelling, die zo nauw luustert naor de klanken as dat ze uutespreuken wörden. n Fonetiese spelling is niet allinnig meuilik leesbaor mer oek niet arg zinvol a'j n breed publiek bereiken willen. t Is allinnig zinvol veur utingen in de taalkunde waorbie klankverschillen an-egeven mutten wörden, mer daorveur ku'j mooi t naor sekure [[Internasjonaal Klaankenskrift|Internasionale Klankeschrift]] (IPA) gebruken. Daornaost hef disse spelling, in tegenstelling tot de SONT-spelling, as uutgangspunt um wat meer bie t Duuts-Nedersaksies an te sluten, en um zaken die in t Nederlaands verouwerd bin wat moederner en makkeliker te maken.
De prinsipes van leesbaorheid en bruukbaorheid vormen in disse spelling, net as in de [[SONT-spelling]], t uutgangspunt, hierbie mut der vanzelf wel op elet wörden dat t allemaole konsistent en konsekwent is. Die konsistensie en konsekwensie mag der vanzelf niet toe liejen da'j in t uterste terechtekoemen van n spelling, die zo nauw luustert naor de klanken as dat ze uutespreuken wörden. n Fonetiese spelling is niet allinnig meuilik leesbaor mer oek niet arg zinvol a'j n breed publiek bereiken willen. t Is allinnig zinvol veur utingen in de taalkunde waorbie klankverschillen an-egeven mutten wörden, mer daorveur ku'j mooi t naor sekure [[Internasjonaal Klaankenskrift|Internasionale Klankeschrift]] (IPA) gebruken. Daornaost hef disse spelling, in tegenstelling tot de SONT-spelling, as uutgangspunt um wat meer bie t Duuts-Nedersaksies an te sluten, en um zaken die in t Nederlaands verouwerd bin wat moederner en makkeliker te maken.


==Vereenvoudigingen==
==Vereenvoudigingen==

Versy up 11:19, 6 mei 2016

De Algemene Nedersaksiese Schriefwieze (aofekort: ANS) is in 2011 ontwikkeld deur de Nedersaksiese gemeenschap van Wikipedie en is bedoeld as spellingsveurschrift veur t hele Nedersaksiese taalgebied in Nederlaand. De SONT-spelling is hierbie as baosis gebruukt en van daoruut bin der verschillende wiezigingen in an-ebröcht.

Uutgangspunten

De prinsipes van leesbaorheid en bruukbaorheid vormen in disse spelling, net as in de SONT-spelling, t uutgangspunt, hierbie mut der vanzelf wel op elet wörden dat t allemaole konsistent en konsekwent is. Die konsistensie en konsekwensie mag der vanzelf niet toe liejen da'j in t uterste terechtekoemen van n spelling, die zo nauw luustert naor de klanken as dat ze uutespreuken wörden. n Fonetiese spelling is niet allinnig meuilik leesbaor mer oek niet arg zinvol a'j n breed publiek bereiken willen. t Is allinnig zinvol veur utingen in de taalkunde waorbie klankverschillen an-egeven mutten wörden, mer daorveur ku'j mooi t naor sekure Internasionale Klankeschrift (IPA) gebruken. Daornaost hef disse spelling, in tegenstelling tot de SONT-spelling, as uutgangspunt um wat meer bie t Duuts-Nedersaksies an te sluten, en um zaken die in t Nederlaands verouwerd bin wat moederner en makkeliker te maken.

Vereenvoudigingen

Eén van de vereenvoudigingen is t schrieven van de uutgang -lijk as -lik. Hier is veur ekeuzen umdat -lijk niet overenekömp mit de uutspraak, en umdat -lik n histories ezien juustere weergave is; vergeliek mit t Oudsaksiese -līk en t Middelnederduutse -li(c)k / -ly(c)k. Schriefwiezes as -lek en -luk zollen té foneties wörden. De schriefwieze -lik slöt oek beter an bie de aandere Germaanse talen (vergeliek: -lich, -lik, -lig, -ligur/-legur en -ly).

Oek bin de uutgangen -isch en -tie vereenvoudigd naor -ies en -tsie/-sie. Veur de uutgang -ies is ekeuzen umdat t al sinds eeuwen zo uutespreuken wördt. t Kömp van de Oergermaanse en Oudsaksiese uutgang -isk, die in t Hoogduuts -isch (-iesj) is ewörden, en via t Hoogduuts in de schrieftaal van t Middelnederlaands, Middelnedersaksies en de aandere Nederlaandse streektalen terechtekeumen is. Veur de uutgang -tsie/-sie is ekeuzen umdat t n betere weergave gif van de uutspraak en en um n eventuele verwarring mit de uutspraak -tie te veurkoemen.

Um an te sluten bie t Platduuts (t Nedersaksies van Duutslaand) is derveur ekeuzen um de letter c te schrieven as /k/ en /s/. n Uutzundering is bie t gebruuk van uutheemse woorden waorvan nog dudelik te heuren/zien is dat t n butenlaands woord is. Bieveurbeeld: t Italiaanse woord cappuccino, mer t woord computer is dusdaonig in-eburgerd in de taal dat t as komputer eschreven wördt.

In t Nedersaksies wörden lidwoorden vake aofekort eschreven, dit wördden vake mit n aofkappingsteken (') edaon, mer deurda'j zo n onrustig beeld kriegen is derveur ekeuzen um t daor vort te laoten, t wördt wel gebruukt in woorden as zo'n en programma's.

Belangriekste punten

Veur n groot deel kömp t overene mit de SONT-spelling en hef nog wat elementen uut de aandere Nedersaksiese spellingssystemen overeneumen, en as bepaolde punten niet aanders vastesteld bin, dan geldt de Nederlaandse spelling. De Algemene Nedersaksiese Schriefwieze maakt, zo as de SONT-spelling oek veurzichtig angif, n onderscheid tussen de ao (deur de SONT umschreven as n heldere vokaal, en klinkt as: [ɔː] of [ɒː]) en oa (deur de SONT umschreven as n donkere vokaal, en klinkt as: [ʊː] of [oː]). In t Twents wördt der oa eschreven, hoewel der n heldere vokaal bedoeld wördt, dit vanwegen de lange spellingstradisie dervan. De ae steet veur n lang-erekten è-klank ([ɛː]), de ea geldt as alternatief veur t Twents. De ää is op-eneumen in de schriefwieze en is n klank die tussen de aa en ae in ligt (klinkt as: [æː]). Kiek op op de ANS-overzichtszied veur n overzicht van alle letterkombinasies en de uutspraak dervan.