Evangelie van Tomas

Stuk van t evangelie

't Evangelie van Thomas, Evangelie völgens Thomas of simpelweg Thomas Evangelie bint de namen van 'n oale papyrus wölk stamt uut 't vrogge christendom, 't wörd eplaatst in de gnostiek. De gnostiek is iene, naos 't katholicisme, van de invloedriekse streuming uut 't vrogge christendom ewest, wölk later verketterd, vervolgd en uut-evaagd werd deur de orthodoxie van 'n tied. D'r bint nog völle meer boekies evunnen die uut 't de begöntied van 't christendom stamt, mar dizze hef extra andacht ekregen vanwege zien vrogge datering en vergeliekings met de Biebelse over-eleverde evangelies. 't Hef zölfs de titel ekregen van 't 'viefde evangelie', ok al is 'n karke 't daor nie met iens. Ok gef 't, net as de aandre gnostische geschriften, 'n better beeld van hoe 't allemaole an toe göng in de eerste eeuwen van oons jaortelling.

De vonds

't Evangelie werd evunnen deur twee boeren in Nag Hammadi, wat lig in Egipte, in 'n kruuke. In die kruuke vunnen zi'j naos völle aandre Koptischen geschriften ok 'n vri'jwel prachtig haandschrift van 'n, töt doe toe, onbekend Evangelie. De tekse bestiet uut 'n on-ordende reeks lösse uutspraken van Jezus (de) Kristus. In dit evangelie zölf werd iene Didymus Judas Thomas enuumd as de schriever, die wi'j ok wel kent as iene van de discipelen van Jezus, uut de oons bekende Biebel. Allene wörp dit evangelie 'n totaal aander licht op Jezus as wat de Biebel dut. 't Belang van dizze papyrus wörd inmiddels al deur völle luu erkend, en men sprek dan ok van 't ' viefde evangelie ', Of zölfs van ' de verleuren evangelie '.

Datering

De tekse dat daor evunnen is dateert zi'j uut de vierde eeuwe, en is met al de waorschienlijkheid 'n vevalsing van 'n Grieks geschrift. Dizze tekse zol zien orsprong hebben van 'n older Aramese tekste (d'r bint anwiezings veur die hier op zollen duuden). D'r bint vandage de dag nog altied discussies over wenneer zien onstaone mussen wezen. D'r bint wel starke argumenten dat e is ontstaone rond 'n heel vrog tiedstip, zölfs nog jonger as de Biebelse evangelies, zo rond de jaoren vieftig noa Christus. Hieronder vind ie drie van zölke argumenten:

• De vörme; umdat d'r 'n bulte uutsproaken in stiet maakt 't aorig primitief, in ieder geval 'n stukken primitiever as de viere levensbeschrievings wa-w vind in de Biebelse evangelies.

• Wi'j zult nargens in Thomas 'n uut-ewarkte theologie vinnen, wa-w dus wel vind in de Biebel, en nargens zult wi'j ok gien verwiezing vinnen noa de endtied.

• De verhalen wa-w leest in de Biebel kump wi'j ok tegen in Thomas, mar dan in 'n primitievere vörme.

En dan veural vanuut de tradisjonele christelijken hoeke, de karke, bestiet d'r völle tegenwark, zi'j wilt Thomas nie annemmen as 'n autentiek en vrogge bronne over Jezus. Want 't Thomas Evangelie kek heul aaners naor Jezus, dan wat de karken dut.

De schriever

In 't manuscript wördt Didymus Judas Thomas naor veuren escheuven as schriever. Now was 't in 't vrogge Christendom gwoonte umme dierbare geschriften toe te schrieven an apostelen van Jezus umme zo 't eschrevene meer gezag te geven (Pseudepigrafen). 't Is dus mar zeer de vraoge of Thomas inderdaod de schriever is. Wi'j kent dezölfde situatie bi'j de canonieken evangelies.

Inhold

In 't Thomas Evangelie vinne wi'j 114 uutspraken die bint toe eschreven an Jezus. De indeling in logia (zo wöd de uutspraken enuumd) is nie oorsponkelik, dizze bint later deur vertalers emaakt umme de tekse wat leesbaarder te maken. In Thomas ontmuut wi'j Jezus as 'n spirretwele leraar die de meensen de weg noar 't Koninkriek wol wiezen. Dit koninkriek lig nie, zo as in de Biebel, buuten oons wereld, mar vat meer soamen de warkelikheid waorin wi'j leeft. Zölfkennis is dan ok de sluttel noar dizze aandre wieze van kieken en Jezus beschref op 'n vake poëtische en indringende meniere de opstaokels die wi'j mut nemmen umme töt dizze zölfkennis te kom ('n bekende uutspraak van de gnostische Jezus is dan ok: 'Ken oe zölf'). Jezus treed dan ok op as 'n soort Zenmiester, hi'j sprek in roadsels, stieds terugge wiezend noar de zuuker 'mzölf met vulle noadruk op 't belang van 't 'hier en now'.

Ziet ok

• Evangelie naar Filippus

Dit artikel is eskreaven in et sallandske dialekt van 't Vechtdal, in de ANS.