Verskil tüsken versys van "Bretanie"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Droadnaegel (Oaverleg | bydragen)
interwikies deroet, staot no op wikidata
Mal:Laandtabel-twd is an epast
Regel 1: Regel 1:
{{Laandtabel-twd
{{Laandtabel-twd
| naaminlaandssproak = Bretagne, ''Brezhoneg'', ''Bertaèyn''
| naaminlaandssproak = Bretagne, ''Brezhoneg'', ''Bertaèyn''
| vlagge = [[Ofbeelding:Gwenn ha du.svg|150px]]
| vlagge = Gwenn ha du.svg
| woapn = [[Ofbeelding:COA fr BRE.svg|100px]]
| woapn = COA fr BRE.svg
| lokasie = Bretagne.svg
| lokasie = Bretagne.svg
| breedtegroad = 48///N | lengtegroad = 3///W | region = FR-E
| breedtegroad = 48///N | lengtegroad = 3///W | region = FR-E

Versy up 11:57, 23 dec 2013

Bretagne, Brezhoneg, Bertaèyn
Vlagge van Bretanie
Vlagge van Bretanie
Woapn van Bretanie
Woapn van Bretanie
Kaarte van Bretanie
Kaarte van Bretanie
Informasie
Heufdstad Rennes
Geleuf Reums-Katholiek
Laand en inwonners
Oppervlakte 34,023 km²
Inwonners
- Dichtheid
4,365,500
128.3 inw./km²
Koordinaten 48° 0′ N, 3° 0′ W

Koördinaoten: 48° N, 3° W

Oaverig
Volksleed Bro Gozh ma Zadoù
Munteenheid Euro (EUR)
Tiedzone UTC+1/UTC+2
Web | Kode | Tel. . | |

Bretanie (Bretonsk: Breizh, Gallo: Bertaèyn, Fraansk: Bretagne) is n kultureal en administratief gebeed en skiereilaand in Fraankriek, tussen t Knoal in t noordn en n Gölf van Bieskaaje in t zuudn. t Wordt ok wal Kleain Brittanie eneumd, as t teagnoawer-estelde van Groot-Brittanie. t Steet bekaant as ean van de Keltiese laandn.

t Is n groot skiereilaand van 34,023 km² gröt. De proveensie is önnerverdeild in vief departementn: Penn-ar-Bed öf Finistère, Aodoù-an-Arvor öf Côte-d'Armor, Il-ha-Gwilen öf Ille-et-Vilaine, Loire-Atlantique öf Liger-Atlantel en Mor-Bihan öf Morbihan. Loire-Atlantique is t eanige gebeed woar t Bretonsk, de plaatslike sproake, nich offisjeal is.

In jannuwoari 2007 wördn t antal inwönners öp önnevear 4,365,500 teld, woarvan 71% in de Bretanie-regio woont, en 29% in t departement Loire-Atlantique in Pays de la Loire. De grötste steadn zeent Nantes, Rennes en Brest.

Skiednisse

Historiese regio's van Bretanie.

t Skiereilaand Bretanie was in de Neolithiese tied n sentrum van megalithiese bouwwarkn, woarvan t as de kern van alle latere megalithiese bouwsels bekaant steet. Later was t t gebeed van verskilnde Keltiese stämme, woarvan n machtigsten de Veneti was. Noadet Ceasar t heale Gallie oawernömn har, wördn t gebeed bekaant as Armorica, baseard öp t Keltiese woard veur "kustgebeed". Pas later in de Romeainse tied wördn t gebeed t Bretanie van non, noadet ne Romeains-Britse neaderzettige bouwd wördn. De skiednisse aachter disse beurtenisse is nich aait good duudlik, moar Bretonske en Kumriese skiednissen uut de Middeleewn zegt det t deur n man kump dee Conan Meriadoc hetn. Dee skiednisse zegt det hee met n Romeainse Magnus Maximus met Britse troopn öp Armorica an gung öm zik t laand too te eaignn. Öf disse skiednisse non woar is öf nich maakt nich zoo völle uut öm in elk eval te könn zegn det de neaderzettige zik uutbreaid hef oawer t heale skiereilaand noa de Britse invasie in t 5e joarhönnerd. Verskilnde leu dee't dr verstaand van hebt zegt de't woarskienlik is det de Britn inzaggen det n onofhaanklik Bretanie better zol wean, en hef dös ok de sproake good leawn inbloazn. Deur de tied köm de Britse kolonie in verval en wördn t n antal onofhaanklike könnigkriekn, dee in 840 saamngungn um good teagn de Fraankn te könn striedn.

In n 9en joarhönnerd harn zee meardre oawerwinnigen teagnoawer de Fraankn, woardeur t nieje Hertoognlaand van Bretanie in de tied kump. In de Heuge Middeljoarhönnerdn was t Hertoognlaand mangs met Englaand in saamnwarkige, moar ok wal met Fraankriek. In 1364 was t pro-Angelsaksiese better as zee winn van de Fraankn, moar t nasjonöale leager wördn in 1488 deur de Fraankn oet mekoar hakt. Hierdeur kömn dr n dynastiesen unie met Fraankriek noadet Anne van Bretanie met twea Fraanske könnigen traawd was. In 1532 wördn Bretanie biej Fraankriek indoan.

In n 17en en 18en joarhönnerd warn twea öpstandigen teagn de Fraanske oawerhearsige, moar dee döadn nich völle van t goode.

In n 19en joarhönnerd döa de Keltiese herleawige t öntstoan van n Bretonske Regionoale Partie en loater dee gliek an Ierske, Kumriese en Skotske onofhaanklikheaidspartiejn moakn, en t vangn ok an me't Pan-Keltisisme met te doon. In n 20en joarhönnerd was ne kultureale herleawige, moar de saamnwarkige van Bretonske Nasjonoale Partie me'n Nazi-Partie döa de herleawige wear öp önner an doon. Bretanie wördn wear nen Fraansken regioo in 1956, moar de hertoognlaandheufdstad Nantes wördn wegdoan. In disse tied gung de Bretonske sproake vlöks aachteroet. Keender majn nich de sproake in skool kuiern, en as zee det wal döadn kreagn zee straffe van de leröare. t Is bekaant det de böarde in de skool "t Is nich toostoan öm Bretonsk te kuiern en öm öp n groond te spuuwn" ("Il est interdit de parler Breton et de cracher par terre"). Doardeur gung ne generoasie sprekkers skoamn veur de sproake en döadn zee't nich an öare keender learnen. Moar ok noe is t Bretonsk de regionoale sproake, en is dr nen grötten vörm van nasjonoalisme.

Mal:Link FA