Verskil tüsken versys van "Hoogelaandsters"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versy up 14:55, 22 sep 2013

Hoogelaandsters
Noam	Hoogelaandsters
Andere noamen	Noordgrunnegs
Nederlaandse noam	Hogelandsters
Proat in	Nederlaand
Toalgebied	t Ommelaand Hunzego; Fivelgo te noorden van t Damsterdaip
Aantel sprekers	55.000
Dialekten	gain
Toalklassifikoatie	Indo-Europees Germoans West-Germoans Leegduuts Leegsaksisch Grunnegs Hoogelaandsters
Schrift	Latainse alfabet
Toalstoates	t Hoogelaandsters wordt zain as n dialekt van t Grunnegs
Toalkode ISO 639-1	n.v.t.
Toalkode ISO 639-2	n.v.t.
Toalkode ISO 639-3/DIS	n.v.t.

t Hoogelaandsters (ook: Noordgrunnegs) is n Nedersaksisch dialekt dat proat wordt opt Hoogelaand, t noordelke dail van t provìnzie Grunnen. t Toalgebied van t Hoogelaandsters wordt begrènzt deur stad Grunnen ien t zuden, t Rietdaip ien t zuudwesten, t Lauwersmeer ien t noordwesten, t Wad ien t noorden, de Ems ien t noordoosten en t Damsterdaip ien t zuudoosten. De steden Delfziel en t Daam, dij t aan t noordelke zied van t Damsterdaip liggen (opt Hoogelaand dus), heuren toalkundeg bie t Oldambtster dialektgebied.

t Hoogelaandsters wordt tegenswoordeg proat deur om en bie 55.000 minsken en is ain van dialekten die bie een bult minsken leeft van Grunnen. Doch minsen die het proaten wordt stoaregaan minder, omreden dat maisten oet oldern bestait.

t "Beste" Grunnegs

t Hoogelaandsters wordt over t algemain zain as t maist karakteristieke dialekt van Grunnen, dat der ien zien beste vörm proat wordt. Dat komt middelkerwies deurdat ien t Hoogelaands de typisch Grunnegse twaiklanken "ai" en "ou" hail veul veurkommen, bieveurbeeld ien "kouk" en "stain". Woorden dij ien t Veenkelonioals nait zo bruukt worden, worden dit ien t Hoogelaandsters voak wel. Bieveurbeeld Veenkelonioalse woorden "eeuw", "vieren" en "moe" binnen ien t Hoogelaandsters "aiw", "vaaiern" of "vijern" en "mou(der)". Bie n enquête oet 1991 wuir deur maisten van ondervroagden t Hoogelaandsters aanwezen as t "beste" Grunnegs.

Toalaigenschoppen

t Hogelaandsters het n aantel aigenschoppen dij aander dialekten nait hebben. Zo as:

t vertoalgedrag van t Hoogelaandsters groter as bieveurbeeld t Veenkelonioals. Ien de Veenkelonies zègt man 'eeuw' en 'beest', op t Hoogelaand zègt man 'aiw' en 'baist'.
De oe wordt meer bruukt.
De t wordt voaker n d as ien aander dialekten. Zo zègt man bieveurbeeld 'loader' en 'bodder'/'budder' woar aander dialekten 'loater' en 'botter' hebben,
Aal -in wordt -ien. Nait allend t woord "in", môr ook n hail ìnde konstruksies mit -in, zoas 'kinder' (HGL: kiender) en 'binden' (HGL: bienden)
De ì-klaank dij veuraal ien Oost Grunnen broekt wordt, is ien t Hoogelaandsters è. Dus nait 'mìnsk' en 'wìnsk', môr 'mènsk' en 'wènsk'.

Deurdat veul Hoogelaandster boeren zok rieker vuilden as de rest van de bevôlken, wollen zai bepoalde klanken "verzachten". t Gaait hier veuraal om de ai en oe klaank. Summege Hoogelaandsters zèggen doardeur bieveurbeeld "ik heb gijn hoes", ien tieds dat de maiste Hoogelaandsters "ik heb gain hoes" zèggen zollen. Dit is nait oorspronkelk ienhaims, môr het tou moaken mit t fait dat dizze luu of heur veurollers besloten om dizze "zachtere" klanken te bruuken.

Lokoatsie van t Hoogelaandsters ien Nederlaand

@@ Regel 50: / Regel 50: @@
 |}
-t '''Hoogelaandsters''' (ook: Noordgrunnegs) is n [[Nedersaksisch]] dialekt dat proat wordt ien t zogenoamde [[Hoogelaand]], t noordelke dail van t provìnzie [[Grunnen (provìnzie)|Grunnen]]. t Toalgebied van t Hoogelaandsters wordt begrènzt deur t stad [[Grunnen (stad)|Grunnen]] ien t zuden, t [[Rietdaip]] ien t zuudwesten, t [[Lauwersmeer]] ien t noordwesten, [[Waddenzee|t Wad]] ien t noorden, de [[Ems (revier)|Ems]] ien t noordoosten en t [[Damsterdaip]] ien t zuudoosten. De steden [[Delfziel]] en t [[Daam]], dij t aan t noordelke zied van t [[Damsterdaip]] liggen (ien t [[Hoogelaand]] dus), heuren toalkundeg bie t [[Oldamtsters|Oldambtster]] dialektgebied.
+t '''Hoogelaandsters''' (ook: Noordgrunnegs) is n [[Nedersaksisch]] dialekt dat proat wordt opt  [[Hoogelaand]], t noordelke dail van t provìnzie [[Grunnen (provìnzie)|Grunnen]]. t Toalgebied van t Hoogelaandsters wordt begrènzt deur stad [[Grunnen (stad)|Grunnen]] ien t zuden, t [[Rietdaip]] ien t zuudwesten, t [[Lauwersmeer]] ien t noordwesten, [[Waddenzee|t Wad]] ien t noorden, de [[Ems (revier)|Ems]] ien t noordoosten en t [[Damsterdaip]] ien t zuudoosten. De steden [[Delfziel]] en t [[Daam]], dij t aan t noordelke zied van t [[Damsterdaip]] liggen (opt [[Hoogelaand]] dus), heuren toalkundeg bie t [[Oldamtsters|Oldambtster]] dialektgebied.
-t Hoogelaandsters wordt tegenswoordeg proat deur om en bie 55.000 minsken en is ain van de leventegste dialekten van [[Grunnen (provìnzie)|Grunnen]]. Doch nemt t sprekersaantel laankzoamerwies ôf, omreden n vrij groot dail van de spreker oet oldern bestait.
+t Hoogelaandsters wordt tegenswoordeg proat deur om en bie 55.000 minsken en is ain van dialekten die bie een bult minsken leeft van [[Grunnen (provìnzie)|Grunnen]]. Doch minsen die het proaten wordt stoaregaan minder, omreden dat maisten  oet oldern bestait.
 == t "Beste" Grunnegs==
-t Hoogelaandsters wordt over t algemain zain as t maist karakteristieke dialekt van [[Grunnen (provìnzie)|Grunnen]], dat der ien zien goafste vörm proat wordt. Dat komt middelkerwies deurdat ien t Hoogelaands de typisch Grunnegse twaiklanken "ai" en "ou" hail veul veurkommen, bieveurbeeld ien "''kouk''" en "''stain''". Woorden dij ien t Veenkelonioals nait as dusdoaneg broekt worden, worden dit ien t Hoogelaandsters voak wel. Bieveurbeeld de Veenkelonioalse woorden "eeuw", "vieren" en "moe" binnen ien t Hoogelaandsters "aiw", "vaaiern" of "vijern" en "mou(der)". Bie n enquête oet [[1991]] wuir deur de grode meerderhaid van de ondervroagden t Hoogelaandsters aanwezen as t "beste" Grunnegs.
+t Hoogelaandsters wordt over t algemain zain as t maist karakteristieke dialekt van [[Grunnen (provìnzie)|Grunnen]], dat der ien zien beste vörm proat wordt. Dat komt middelkerwies deurdat ien t Hoogelaands de typisch Grunnegse twaiklanken "ai" en "ou" hail veul veurkommen, bieveurbeeld ien "''kouk''" en "''stain''". Woorden dij ien t Veenkelonioals nait zo bruukt worden, worden dit ien t Hoogelaandsters voak wel. Bieveurbeeld Veenkelonioalse woorden "eeuw", "vieren" en "moe" binnen ien t Hoogelaandsters "aiw", "vaaiern" of "vijern" en "mou(der)". Bie n enquête oet [[1991]] wuir deur maisten van ondervroagden t Hoogelaandsters aanwezen as t "beste" Grunnegs.
 == Toalaigenschoppen ==
@@ Regel 63: / Regel 63: @@
 *t vertoalgedrag van t Hoogelaandsters groter as bieveurbeeld t Veenkelonioals. Ien de Veenkelonies zègt man 'eeuw' en 'beest', op t Hoogelaand zègt man 'aiw' en 'baist'.
+*De oe wordt meer bruukt.
-*De oe wordt meer broekt. Zo zègt man 'broeken', woar t Veenkelonioals, Noordvèlds, Stadjeders en Westerkertijers 'bruken' hebben.
 *De t wordt voaker n d as ien aander dialekten. Zo zègt man bieveurbeeld 'loader' en 'bodder'/'budder' woar aander dialekten 'loater' en 'botter' hebben,
 *Aal -in wordt -ien. Nait allend t woord "in", môr ook n hail ìnde konstruksies mit -in, zoas 'kinder' (HGL: kiender) en 'binden' (HGL: bienden)
 *De ì-klaank dij veuraal ien Oost Grunnen broekt wordt, is ien t Hoogelaandsters è. Dus nait 'mìnsk' en 'wìnsk', môr 'mènsk' en 'wènsk'.
-*Deurdat veul Hoogelaandster boeren zok rieker vuilden as de rest van de bevôlken, wollen zai bepoalde klanken "verzachten". t Gaait hier veuraal om de ai en oe klaank. Summege Hoogelaandsters zèggen doardeur bieveurbeeld "ik heb gijn huus", ien tieds dat de maiste Hoogelaandsters "ik heb gain hoes" zèggen zollen. Dit is nait oorspronkelk ienhaims, môr het tou moaken mit t fait dat dizze luu of heur veurollers besloten om dizze "zachtere" klanken te broeken.
+*Deurdat veul Hoogelaandster boeren zok rieker vuilden as de rest van de bevôlken, wollen zai bepoalde klanken "verzachten". t Gaait hier veuraal om de ai en oe klaank. Summege Hoogelaandsters zèggen doardeur bieveurbeeld "ik heb gijn hoes", ien tieds dat de maiste Hoogelaandsters "ik heb gain hoes" zèggen zollen. Dit is nait oorspronkelk ienhaims, môr het tou moaken mit t fait dat dizze luu of heur veurollers besloten om dizze "zachtere" klanken te bruuken.