Verskil tüsken versys van "Grunnen (stad)"

Geskydenisse interaktiv döärsöken

← vöärige wysiging volgende wysiging →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versy up 13:57, 22 sep 2013

De olle grieze Martinitoern in t zèntrum

De Stad Grunnen (ook: Stad Grönnen of gewoon Stad, Nederlaands: Groningen, Frais: Grins) is de heufdstad van de provìnzie Grunnen. De stad geldt as metropool van t noorden. De stad het 190.000 inwoner (2011). t Is n stad mitn bult haandel en industrie. Grunnen is ook n studentenstad. De Rieksakademie Grunnen en de Haanzehogeschool Grunnen hebben soamen sikkom 50.000 studenten. Grunnen wordt den ook de 'jonkste' stad van Nederlaand nuimd. De stad is as woonstee in trek bie studenten en jonge hoesholdns mit kiender.

De binnenstad van Grunnen is in 2005 tot beste binnenstad van Nederlaand verkozen. Dit blef e tot noa 2007.

Ien pervinsie neumt elkenain Grunnen "Stad". In de bus letst dien strippenkoart zain en zègst: "Stad" en chauffeur wait woarst doe hén most . Grunnegers zèggen: "Der is moar ain stad en dat is Stad". Zulf nuimen zai zok "Stadjer" of "Stadjeder".

Stadjers nuimen Grunnen ook wel laifkozend: "Groot Loug", omdat de sfeer net is as in n "Groot Dörp".

Zulf hebben de Stadjeders as bienoam: mollebonen.

Historie

Grunnen is begunt op 't end van Hondsrug. De oldst bekende vermelden dateert oet 1040. Dat joar wordt aanholden as begundoatem. Stad Har al gauw stadsrechten en is doarmit de 3e oldste stad van Nederlaand as t goat om stadsrechten (Nimweeg en Deventer goan der nog veur). t Aiglieks Drentse esloug wuir in de middelaiwen n belaankrieke handelsploats. Om te loaten zain wel boas was, baauwden stadjers in 13e aiw op aaigens gezag n omwallen. Stad wer in dij tied ook lid van de Hanze. Invloud van Stad op Ommelanden wer so groot dat doardeur toal van Frais veraanderde in SaksischeGrunnegs.

Invloud van  Stad op  provìnzie zagst doe op op bult menaaiern. In summege gevaaln, bieveurbeeld in Westerwolde, funksjoneerde de Stad rechtstreeks as laandsheer, in andere gevallen was  Stad enkeld aanwezeg as grondbezitter, in weer andere gevallen as vervener, bieveurbeeld deur t aanleggen van t Stadsknoal of as inpolderoar bieveurbeeld in  Stadspolder. Grunnen was tot wied in de 20e aiw noa t riek dei mainste grond har in Nederlaand.

Grunnen kreeg in 1614 heur akademie en loater in zeuventiende aiw n nije omwallen, ontworpen deur vestenbaauwer Menno van Coehoorn. Dij nije vesten wuir in t rampjaar 1672 belegerd deur bisschop van Munster, Berend van Goalen. Elk joar op 28 augustus vaaiert Stad dat ze boas binnen bleevm op Bommen Berend (zai Grunnegs Ontzet).

In 1772 wer der n Vrijmezzelderslozie oprichten doan, L' Union Provinciale nuimd. Dizze lozie het ondermeer biedroagen wilt an t keren van de stried tuzzen Stad en Ommelanden ien de tied van heur oprichtens, vandoar ook de betaikenis van de noam: "Pervinsjoale Ainhaid". Tegenswoardeg het Stad 5 Vrijmezzelderslozies.

Zainsweerdegheden

Belaankrieke zainsweerdegheden in t zèntrum binnen:

Martinitoern (ook wel d'Olle Grieze nuimd in t Stadjeders)
bieheurende Martinikèrke (Groningen)
Grood Maarkt
t provìnziehoes
Der Aa-kerk
Hoogkerk
t Goldkentoor
t Grunneger Museum
station en t peerd van Ome Loeks
Bult winkelstroatken om en bie Viskmaarkt
t daip Hoge der A mit zien pakhuzen
Korenbeurs
Prinsentoen
Prinsenhof
t Stadhuus
veule gasthuzen

Geboren in Grunnen

Diederik Samsom, polietieker veur PvdA

Leegsaksisch

Achterhooks: Grönningen, Groningen
Tweants: Groningn, Grönningn
Drèents: Grunning(en), Groning(en)

@@ Regel 3: / Regel 3: @@
 [[Bestaand:Groningen_Der_Aa-kerk_april04.jpg|250px|right|thumb|Der Aa-Kerk in Stad]]
 [[Bestaand:A kerk Groningen.jpg|right|250px|thumb|Der Aa-Kerk van ander kaant]]
-De '''Stad Grunnen''' (ook: ''Stad Grönnen'' of gewoon ''Stad'', [[Nederlaands]]: ''Groningen'', [[Frais]]: ''Grins'') is de [[heufdstad]] van de [[Grunnen (provìnzie)|provìnzie Grunnen]]. De stad geldt as metropool van t noorden. De stad het 190.000 inwoner (2011). t Is n stad mit veul varieerde [[handel (economie)|haandel]] en [[industrie]]. Grunnen is ook n studentenstad. De [[Rieksakademie Grunnen]] en de [[Haanzehogeschool Grunnen]] hebben soamen sikkom 50.000 studenten. Grunnen wordt den ook de 'jonkste' stad van [[Nederlaand]] nuimd. De stad is as woonstee in trek bie studenten en jonge, kinderrieke gezinnen.
+De '''Stad Grunnen''' (ook: ''Stad Grönnen'' of gewoon ''Stad'', [[Nederlaands]]: ''Groningen'', [[Frais]]: ''Grins'') is de [[heufdstad]] van de [[Grunnen (provìnzie)|provìnzie Grunnen]]. De stad geldt as metropool van t noorden. De stad het 190.000 inwoner (2011). t Is n stad mitn bult  [[handel (economie)|haandel]] en [[industrie]]. Grunnen is ook n studentenstad. De [[Rieksakademie Grunnen]] en de [[Haanzehogeschool Grunnen]] hebben soamen sikkom 50.000 studenten. Grunnen wordt den ook de 'jonkste' stad van [[Nederlaand]] nuimd. De stad is as woonstee in trek bie studenten en jonge hoesholdns mit kiender.
 De binnenstad van Grunnen is in 2005 tot beste binnenstad van [[Nederlaand]] verkozen. Dit blef e tot noa 2007.
-Tot wied in de omtrek wordt Grunnen "''Stad''" nuimd. In de bus letst dien strippenkoart zain en zègst: "Stad" en de chauffeur stempelt oaf tot Grunnen. Of zo as de Grunnegers zèggen: "Der is moar ain stad en dat is Stad". Zulf nuimen zai zok "Stadjer" of "Stadjeder".
+Ien pervinsie neumt elkenain Grunnen "''Stad''". In de bus letst dien strippenkoart zain en zègst: "Stad" en chauffeur wait woarst doe hén most . Grunnegers zèggen: "Der is moar ain stad en dat is Stad". Zulf nuimen zai zok "Stadjer" of "Stadjeder".
 [[Stadjer]]s nuimen Grunnen ook wel laifkozend: "Groot [[Loug]]", omdat de sfeer net is as in n "Groot Dörp".
@@ Regel 14: / Regel 14: @@
 == Historie ==
-Grunnen ontstond op t noordelkste oetloper van de [[Hondsrug]]. De oldst bekende vermelden dateert oet 1040. Dat joar wordt aanholden as ontstoansdoatem. t Har al vlot [[stadsrechten]] en is doarmit de 3e oldste stad van Nederlaand as t goat om stadsrechten (''[[Nimweeg]] en [[Deventer]] goan der nog veur''). t Aiglieks Drentse [[Esdorp|esloug]] wuir in de [[middelaiwen]] n belaankrieke handelsploats. Om heur gezag te tonen baauwden de [[stadjers]] in de [[13e eeuw|13e aiw]] op aaigens gezag n omwallen. De Stad trad in dij periode ook tou tot de [[Hanze]]. De invloud van de Stad op de [[Ommelanden]] was dusdoaneg groot dat doar de omgangstoal van [[Frais]] veraanderde in t Saksische [[Grunnegs]].
+Grunnen is begunt op 't end van  [[Hondsrug]]. De oldst bekende vermelden dateert oet 1040. Dat joar wordt aanholden as begundoatem. Stad Har al gauw [[stadsrechten]] en is doarmit de 3e oldste stad van Nederlaand as t goat om stadsrechten (''[[Nimweeg]] en [[Deventer]] goan der nog veur''). t Aiglieks Drentse [[Esdorp|esloug]] wuir in de [[middelaiwen]] n belaankrieke handelsploats. Om te loaten zain wel boas was, baauwden  [[stadjers]] in  [[13e eeuw|13e aiw]] op aaigens gezag n omwallen.  Stad wer in dij tied ook lid van de [[Hanze]].  Invloud van  Stad op  [[Ommelanden]] wer so groot dat doardeur  toal van [[Frais]] veraanderde in Saksische[[Grunnegs]].
-De invloud van de Stad op de provìnzie oette zok op veule menaaiern. In summege gevaaln, bieveurbeeld in [[Westerwolde]], funksjoneerde de Stad rechtstreeks as laandsheer, in andere gevallen was de Stad enkeld aanwezeg as grondbezitter, in weer andere gevallen as vervener, bieveurbeeld deur t aanleggen van t [[Stadsknoal (knoal)|Stadsknoal]] of as inpolderoar bieveurbeeld in de [[Stadspolder]]. Grunnen was tot wied in de [[20e eeuw|20e aiw]] noa t riek de grootste grondbezitter in [[Nederlaand]].
+ Invloud van  Stad op  provìnzie zagst doe op op bult menaaiern. In summege gevaaln, bieveurbeeld in [[Westerwolde]], funksjoneerde de Stad rechtstreeks as laandsheer, in andere gevallen was  Stad enkeld aanwezeg as grondbezitter, in weer andere gevallen as vervener, bieveurbeeld deur t aanleggen van t [[Stadsknoal (knoal)|Stadsknoal]] of as inpolderoar bieveurbeeld in  [[Stadspolder]]. Grunnen was tot wied in de [[20e eeuw|20e aiw]] noa t riek dei mainste grond har in [[Nederlaand]].
-Grunnen kreeg in [[1614]] heur [[Universiteit|akademie]] en loater in de zeuventiende aiw n nije omwallen, ontworpen deur vestenbaauwer [[Menno van Coehoorn]]. Dij nije vesten wuir in t [[rampjaar]] [[1672]] belegerd deur de [[bisschop]] van [[Munster (stad)|Munster]], [[Bernhard von Galen|Berend van Goalen]]. Elk joar op [[28 augustus]] vaaiert de Stad de overwinnen op ''Bommen Berend'' (zai [[Grunnegs Ontzet]]).
+Grunnen kreeg in [[1614]] heur [[Universiteit|akademie]] en loater in  zeuventiende aiw n nije omwallen, ontworpen deur vestenbaauwer [[Menno van Coehoorn]]. Dij nije vesten wuir in t [[rampjaar]] [[1672]] belegerd deur  [[bisschop]] van [[Munster (stad)|Munster]], [[Bernhard von Galen|Berend van Goalen]]. Elk joar op [[28 augustus]] vaaiert  Stad  dat ze boas binnen bleevm op ''Bommen Berend'' (zai [[Grunnegs Ontzet]]).
-In [[1772]] wer der n [[Vrijmezzelderij|Vrijmezzelderslozie]] oprichten doan, [[L' Union Provinciale]] nuimd. Dizze lozie het ondermeer biedroagen wilt an t keren van de stried tuzzen Stad en Ommelanden ien de tied van heur oprichtens, vandoar ook de betaikenis van de noam: "Pervinsjoale Ainhaid". Tegenswoardeg kint de Stad 5 Vrijmezzelderslozies.
+In [[1772]] wer der n [[Vrijmezzelderij|Vrijmezzelderslozie]] oprichten doan, [[L' Union Provinciale]] nuimd. Dizze lozie het ondermeer biedroagen wilt an t keren van de stried tuzzen Stad en Ommelanden ien de tied van heur oprichtens, vandoar ook de betaikenis van de noam: "Pervinsjoale Ainhaid". Tegenswoardeg het Stad 5 Vrijmezzelderslozies.
 == Zainsweerdegheden ==
 Belaankrieke zainsweerdegheden in t zèntrum binnen:
-* de [[Martinitoern]] (ook wel ''d'Olle Grieze'' nuimd in t [[Stadsgrunnegs|Stadjeders]])
+*  [[Martinitoern]] (ook wel ''d'Olle Grieze'' nuimd in t [[Stadsgrunnegs|Stadjeders]])
 * bieheurende [[Martinikèrke (Groningen)]]
-* [[Grode Maarkt (Grunnen)|Grode Maarkt]]
+* [[Grood Maarkt (Grunnen)|Grood Maarkt]]
 * t [[provìnziehuus (Grunnen)|provìnziehoes]]
-* de [[Der Aa-kerk]]
+*  [[Der Aa-kerk]]
-* de [[Hoogkerk]]
+*  [[Hoogkerk]]
 * t [[Goldkentoor]]
 * t [[Grunneger Museum]]
-* t [[Station Grunnen|station]] en t [[peerd van Ome Loeks]]
+*  [[Station Grunnen|station]] en t [[peerd van Ome Loeks]]
-* gezellege winkelstroatken om en bie [[Viskmaarkt]]
+* Bult winkelstroatken om en bie [[Viskmaarkt]]
 * t daip [[Hoge der A]] mit zien pakhuzen
-* de [[Korenbeurs]]
+*  [[Korenbeurs]]
-* de [[Prinsentoen]]
+*  [[Prinsentoen]]
-* de [[Prinsenhof (Grunnen)|Prinsenhof]]
+*  [[Prinsenhof (Grunnen)|Prinsenhof]]
 * t Stadhuus
 * veule gasthuzen
 == Geboren in Grunnen ==
-* [[Diederik Samsom]], polietieker veur de [[PvdA]]
+* [[Diederik Samsom]], polietieker veur  [[PvdA]]
 == Leegsaksisch ==