Verskil tüsken versys van "Blauwe bosbeze"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
JackieBot (Oaverleg | bydragen)
Legobot (Oaverleg | bydragen)
K Bot: Migrating 60 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q5413585 (translate me)
Regel 33: Regel 33:
[[Kategorie:Plaante]]
[[Kategorie:Plaante]]
[[Kategorie:Vruch]]
[[Kategorie:Vruch]]

[[ar:عنبية آسية]]
[[az:Qaragilə]]
[[be:Чарніцы]]
[[be-x-old:Чарніцы]]
[[bg:Синя боровинка]]
[[bxr:Хара нэрhэн]]
[[ca:Nabiu]]
[[cs:Brusnice borůvka]]
[[csb:Czôrnô jagòda]]
[[cv:Хура çырла]]
[[cy:Llus]]
[[da:Almindelig blåbær]]
[[de:Heidelbeere]]
[[dsb:Carnica]]
[[el:Μύρτιλο]]
[[en:Vaccinium myrtillus]]
[[eo:Mirtelo]]
[[es:Vaccinium myrtillus]]
[[et:Harilik mustikas]]
[[fa:واکسینیوم میرتیلوس]]
[[fi:Mustikka]]
[[fiu-vro:Mustik]]
[[fo:Bláber]]
[[fr:Vaccinium myrtillus]]
[[ga:Fraochán]]
[[gl:Arandeira]]
[[hr:Borovnica]]
[[hsb:Holanska jahodka]]
[[hu:Fekete áfonya]]
[[io:Mirtelo]]
[[it:Vaccinium myrtillus]]
[[ja:セイヨウスノキ]]
[[krc:Къара шкилди]]
[[kv:Чӧд]]
[[lmo:Vaccinium myrtillus]]
[[lt:Mėlynė]]
[[lv:Mellenes]]
[[nl:Blauwe bosbes]]
[[nn:Blåbær]]
[[no:Blåbær]]
[[os:Саунæмыг]]
[[pcd:Grinbéle]]
[[pl:Borówka czarna]]
[[pms:Vaccinium myrtillus]]
[[pt:Vaccinium myrtillus]]
[[ro:Afin]]
[[ru:Черника]]
[[se:Sarri]]
[[sh:Borovnica]]
[[sk:Brusnica čučoriedková]]
[[sl:Borovnica (grm)]]
[[sq:Boronica]]
[[sr:Боровница]]
[[stq:Bikbäie]]
[[sv:Blåbär]]
[[tr:Yaban mersini]]
[[udm:Кудымульы]]
[[uk:Чорниця]]
[[vi:Việt quất quả đen]]
[[zh:歐洲越橘]]

Versy up 20:30, 2 apr 2013

Blauwe bosbeze
Blauwe bosbeze

De blauwe bosbeze (Latien: Vaccinium myrtillus) is n vaste plaante uut t geslacht van de bosbezen die beheurt tot de heedfamilie (Ericaceae).

t Is n struukjen van vuuftien tot zestig sentimeter hoog (of zelfs wat meer). De plaante döt t niet zo best in kalkrieke grond, mer past zien eigen beter an in n vochtige, zure bojem. De blauwe bosbeze greuit veurnamelik in open bossen (zowel in loofbossen as naoldbossen), op heed en vene in de gemaotigde en subarktiese gebiejen in de wereld (Europa, Noord-Azië, Japan, Noord-Amerika en zelfs lokaal nog in Greunlaand). Disse plaante is in Europa nauw verwant an de rooie bosbeze (Vaccinium vitis-idaea), waormee hybriden evormp kunnen wörden en in Noord-Amerika mit Vaccinium membranaceum en Vaccinium parviflorum.

Beschrieving

De stengels ontspringen uut n wiedverspreiden wortelstelsel mit n wortelstok. De kaantige giespels bin greun.

De blaojen bin lochtgreun, eirond tot bladvormig en hebben n zwak ezaagden raand. Ze bin één tot dree sentimeter lange. De blaojen vallen der laote in de harfst aof. As dat gebeurt wörden ze eerst geelbruun; mer op sommige plekken kunnen ze oranje of rood kleuren (aofhankelik van de voedingsstoffen in de grond).

De kruukvormige bloemen bin raoze en hebben n greune waos. De bloemen bin mit der open einde naor benejen ericht.

De bleuitied is van april tot juni, mit soms n tweede bleui in de harfst. De bestuving gebeurt meestentieds deur hommels, mer oek deur aandere insekten zo as wespen. De blauwe bosbeze kan oek zien eigen bestuven.

Blauwe bosbeze

Kort nao t uutbleuien van de raoze, bolronde bloemen koemen der op de stengels, ouwer as dree jaor, zwartblauwe bezen, bedekt mit n waos. In elke beze kunnen tot veertig zaojen zitten. t Sap is peerskleurig. De bezen ku'j eten. Ze wörden veural gebruukt veur sjem of veur gebak. Oek wörden ze vars egeten, veural vanwegen t hoge gehalte an vitamine C.

Voortplaanting gebeurt meestentieds vegetatief mit nieje scheuten uut de wortelstok. Op disse maniere kan n plaante wel vuventwintig jaor bestaon, allewel nao vuuftig jaor der gien nieje scheuten meer evormp wörden. As t harfst wörden wörden de voedingsstoffen uut de blaojen overebröcht naor de wortelstok, zodat der in de volgende lente weer n krachtige plaante kömp.

De blauwe bosbeze leeft in onderlinge symbiose mit schimmels (oek wel n mykorrhizale mutualistiese symbiose eneumd). Disse schimmels leveren voedingsstoffen uut de bojem, terwiel de plaante vruchtensukers en koolhydraoten an de schimmels levert. Dit gebeurt via t mykorrhiza: talrieke schimmeldraojen (hyfen) die verbunnen bin mit de wortels.

Weetjes

  • t Belgiese plaotsjen Vielsalm neumt zien eigen "la capitale des myrtilles" (de heufdstad van de bosbezen) vanwegen de grote anwezigheid van bosbessen in de bosrieke umgeving, en vanwegen de bosbezefeesten.

Uutgaonde verwiezing

Wikimedia Commons Commons: bosbezen - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.
Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de ANS.