Verskil tüsken versys van "Mariekolver"
K r2.6.5) (bot derbie: sl:Šoja |
K Bot: Migrating 73 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q25354 (translate me) |
||
Regel 72: | Regel 72: | ||
{{Link GA|ar}} |
{{Link GA|ar}} |
||
[[als:Eichelhäher]] |
|||
[[an:Garrulus glandarius]] |
|||
[[ang:Eurasisc bleohcrāwe]] |
|||
[[ar:قيق أوراسي]] |
|||
[[az:Adi zığ-zığ]] |
|||
[[ba:Бараба]] |
|||
[[be:Сойка звычайная]] |
|||
[[bg:Сойка]] |
|||
[[br:Kegin (evn)]] |
|||
[[bs:Sojka]] |
|||
[[ca:Gaig]] |
|||
[[ceb:Garrulus glandarius]] |
|||
[[co:Ghjandaghja]] |
|||
[[cs:Sojka obecná]] |
|||
[[csb:Łupk]] |
|||
[[cy:Ysgrech y Coed]] |
|||
[[da:Skovskade]] |
|||
[[de:Eichelhäher]] |
|||
[[el:Κίσσα]] |
|||
[[en:Eurasian Jay]] |
|||
[[eo:Eŭropazia garolo]] |
|||
[[es:Garrulus glandarius]] |
|||
[[et:Pasknäär]] |
|||
[[eu:Eskinoso]] |
|||
[[fa:جیجاق]] |
|||
[[fi:Närhi]] |
|||
[[fo:Gnelliskjóra]] |
|||
[[fr:Geai des chênes]] |
|||
[[frr:Heeger]] |
|||
[[fy:Houtekster]] |
|||
[[ga:Scréachóg]] |
|||
[[gl:Gaio]] |
|||
[[he:עורבני שחור כיפה]] |
|||
[[hu:Szajkó]] |
|||
[[hy:Ճայ]] |
|||
[[is:Skrækskaði]] |
|||
[[it:Garrulus glandarius]] |
|||
[[ja:カケス]] |
|||
[[ka:ჩხიკვი]] |
|||
[[kbd:Мэзкъанжэ]] |
|||
[[ko:어치]] |
|||
[[ku:Bûrek]] |
|||
[[kv:Кеня]] |
|||
[[lt:Kėkštas]] |
|||
[[lv:Sīlis]] |
|||
[[mn:Цагчаа ятгашаазгай]] |
|||
[[mrj:Алагек]] |
|||
[[nl:Gaai]] |
|||
[[nn:Nøtteskrikje]] |
|||
[[no:Nøtteskrike]] |
|||
[[nv:Tʼádootłʼizhii]] |
|||
[[os:Хиуа]] |
|||
[[pcd:Gai]] |
|||
[[pl:Sójka zwyczajna]] |
|||
[[pms:Garrulus glandarius]] |
|||
[[pt:Gaio-comum]] |
|||
[[ro:Gaiță]] |
|||
[[ru:Сойка]] |
|||
[[rue:Сойка]] |
|||
[[sah:Ньокоокуй]] |
|||
[[scn:Ciàula]] |
|||
[[sk:Sojka škriekavá]] |
|||
[[sl:Šoja]] |
|||
[[sr:Креја]] |
|||
[[sv:Nötskrika]] |
|||
[[th:นกปีกลายสก็อต]] |
|||
[[tr:Bayağı alakarga]] |
|||
[[udm:Ӝакы]] |
|||
[[uk:Сойка]] |
|||
[[vi:Quạ thông Á Âu]] |
|||
[[vls:Vlamsche goai]] |
|||
[[wa:Ritchåd (oujhea)]] |
|||
[[zh:松鴉]] |
Versy up 14:49, 11 mrt 2013
De mariekolver (Latien: Garrulus glandarius, en ) is n opvallend ekleurde kreiachtige.
Verspreiding
Disse voegel kömp veur in t kultuurlaand en de bossen. Hij is over heel Europa verspreid behalve in t hoge noorden. In niejbouwwieken zie'j in eerste instansie vake de eekster, as de bomen en struken in t openbaore greun en in de tunen groter wörden, wörden de eekster zeutjes-an verdröngen deur de mariekolver.
Voedsel
Voedsel vient de mariekolver in bomen en struken, in de lucht en op de grond; t hef n aofwisselend dierlik en plaantaordig eetpatroon: insekten en ongewarvelden (mit veule plaagdieren), ekels, beukenoetjes, haozenoeten en aandere zaojen en noeten, vruchten as brummels, frambozen en liesterkrallen. t Eet oek kleine of jonge zangvoegels, eiers en kleine knaagdieren. Mit de starke snavel hakt de mariekolver gaoten in harde umhulsels zo as slekkehuzen, noetedoppen en eierschaolen en vroet e in de bojem, beestepoep en meenselik aofval.
De eek is aofhankelik van de mariekolver veur t verspreien van ekels: de mariekolver vervoert ze in zien keel en tussen zien snavel naor plaotsen mit n zachte ondergrond, daornao duwt e de ekels in grond in. Zo leeg e n wienterveurraod an. Hij vergeet allinnig n paor plekjes, die die oek niet weer vient en wat uut kan greuien tot n nieje eek. Vandaor dat mariekolver oek wel 'de grootste bosbouwer' eneumd wörden.
Oorsprong van de naam
Mariekolver, markolf en variaanten daorvan bin gebrukelike vormen in t oosten van t laand, mer oek in Utrecht, t Rijnlaand en delen van Braobaant en Limburg. De naam kömp uut n ouwe Germaanse sage en betekent letterlik grenswolf (mark-wolf), t is waorschienlik geïnspireerd deur de oosterse aofgod Markolis, die in de Oriëntaals-Byzantiense verhaaltradisie optreet as duvelse tegenstaander van de wieze Salomon. In de Germaanse sagen wördden dat duvelse personazie n personazie die alderhaande gedaonten kan annemen en rond 1500 ontsteet der n nieje verhaaltradisie van kluchten, waorin Markolf aofezwakt is tot n boerse spotter die schune grappen maakt. De naam Markolf kömp oek veur in t volksboek Salomon ende Marculphus waorin de voegel de stemmen van aandere voegels naodung.
In de Duutse, Noorse en Zweedse namen veur de mariekolver (Eichelhäher, Nøtteskrik(j)e, Nötskrika = ekel-/noetegaaie) kömp t gedrag naor veuren. De Deense en Friese namen verwiezen naor de bosrieke umgeving waor t woent: skovskade (boseekster) en houtekster (houteekster).
Geluud
Luud geschrouw, ku'j haost niet in t wiere haolen mit t geluud van aandere voegels.
Nedersaksies
- Achterhooks:
- markolver
- markolder
- Drèents: marklover (ZWD), -leuver of -loper (ZWZ), -loze (Rune), -rover
- Graafschopper Platt: markloawe (Platduutse schriefwieze Markloawe)
- Grönnegs: holtoakster
- Sallaans: ...
- Stellingwarfs:
- hooltakster, hooltekster
- markloper
- Tweants:
- Urkers: ...
- Veluws:
- vlaamse gaai(e), -gaoi
- vlaomse gaaie (Apeldoorne)
- vlaomse gaoi (Harskamp)
- vlaomse gaoie (Vaossen)
- marikaole (Vaossen, Emst, Apeldoorne)
- marrekaole (Une)
- marikolle (Oldebroek, Wezep)
- markaole, märkaole
- markol, markolle, märkolle
- marrikol (Uddel)
- marrekol (Wezep, Lunteren, Garder)
- marekolf (Putten)
- majekolf (Speuld)
- marikolver (Nunspeet)
- marienkolder (Elspeet)
- marekoef (Armelo)
- merzikol (Klanenbeek)
- klapekster (Waopenvelde)
Uutgaonde verwiezingen
Commons: Mariekolver - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden. |
- SoortenBank.nl - beschrieving, aofbeeldingen en geluud
- SOVON - Verspreiding en antalontwikkeling van de mariekolver in Nederlaand
Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze. |