Verskil tüsken versys van "Niej-York"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
MerlIwBot (Oaverleg | bydragen)
Gerakibot (Oaverleg | bydragen)
K r2.7.1) (Bot: wieziging van ang:Nīƿeoforƿīcburg naor ang:Nīweoforwīcburg
Regel 74: Regel 74:
[[am:ኒው ዮርክ ከተማ]]
[[am:ኒው ዮርክ ከተማ]]
[[an:Nueva York]]
[[an:Nueva York]]
[[ang:Nīƿeoforƿīcburg]]
[[ang:Nīweoforwīcburg]]
[[ar:نيويورك (مدينة)]]
[[ar:نيويورك (مدينة)]]
[[arc:ܢܝܘ ܝܘܪܩ (ܡܕܝܢܬܐ)]]
[[arc:ܢܝܘ ܝܘܪܩ (ܡܕܝܢܬܐ)]]

Versy up 21:53, 4 mrt 2013

Zie Niej-York (deurverwiezing) veur aandere betekenissen van Niej-York
De stejelijke ummetrek van Niej-York
't Vrieheidsbeeld
De brogge van Brooklyn

Niej-York (Engels: New York City, bienaam: The Big Apple; letterlijk de grote appel) is een Amerikaanse stad dee helemaole in 't zujen van de gelieknamige staot lig. 't Is de grootste stad van 't laand en één van de grootste stejen ter wereld, mit zo'n ach miljoen luui dee in de stad zelf woenen en zo'n 22 miljoen inwoeners veur 't hele stejelijke gebied. Niej-York is oek een centrum van de internasionale haandel, poletiek, communicasie, meziek, moede en cultuur. Mit een bulte kwalitetief goeie museums, galleriejen, podiums, media, internasionale corperasies en groothaandels geldt Niej-York, naos Londen, Peries en Tokio, as één van de belangriekste vier wereldstejen.

De stad Niej-York is verdeeld in vuuf stadsdistrikken: Brooklyn, De Bronx, Manhattan, Queens en Staoteneilaand. De burgemeister is de rippeblikeinse Michael Bloomberg.

Stadsfuncties

Niej-York is nargens de heufstad van, mar 't is een belangriek bestuurlijk gebied. De grootste effekkenbeurs van de wereld (NSE) is evestig in de Walstraote (Wall Street), net as een kwak belangrieke bedrieven, en tot 2001 oek 't World Trade Center.

Stadsbeeld

Niej-York steet alum bekend um zien stejelijke ummetrek, mit wolkenkrabbers in Manhattan van zo'n honderd en tweehonderd meter hoge. 't Hoogste gebouw is de Empire State Building (381 meter, zendmaste tot 443,5 meter); 't World Trade Center was veurdat 't verrineweerd wönnen 't hoogste gebouw. In de 20e eeuw is der veule kritiek ewes op 't ontbreken van kunszinnige gebouwen. Volgens sommige luui wanen de gebouwen wel groot mar neet biezunder genog, mit as uutzunderingen bieveurbeeld 't Guggenheimmuseum. 't Ontwarp veur 't nieje World Trade Center wönnen in de kunszinnige kringe beter ewardeerd, al verdeelt 't mederne ontwarp de bevolking wel.

Deur de stad streump de Hudsonrevier, in 't osen he-j nog de Oostrevier en in 't wessen de Harlemrevier. Brooklyn en Manhattan wönnen daorumme deur een paor lange broggen mit mekaar verbunnen. Naos de wolkenkrabbers hef Niej-York oek 't Vrieheidsbeeld, dat an de stad eschönken wönnen deur de Fransen um 't honderjaorige bestaon van de VS in 1874 te vieren. 't Vrieheidsbeeld is daorumme oek een symbool van de stad ewönnen.

Veural Manhattan, mar oek Queens en De Bronx, bin in-edeeld in strage straotenplannen mit rechlopende laonen en straoten, dee de stad in gelieke parten van bebouwing verdelen en stark doon denken an de ouwe Romeinse stejen.

Geschiedenisse

Veur de koms van de Europeanen leven der in 't gebied rondumme de Hudsonrevier Indianen. In 1609 wönnen 't gebied deur de Engelsman George Hudson onderzoch, en in 1626 vestigen de Nederlaanders onder Peter Minuit hier een kelonie mit de naam Niej-Nederlaand. De heufplaose heten Niej-Amsterdam en daor umhinne wönnen darpen ebouwd: Vlissingen, Haarlem en Breukelen. De weg waorlanges 't vee naor de stad ebröch wönnen heten de Breeweg en de straote bie de stadsmure, as bescharming tegen de Indianen, heten de Walstraat. In 't mederne Niej-York ku-j al disse namen nog weerummevienen, al is der niks meer beweerd ebleven van de gebouwen uut dee tied: Vlissingen, Haarlem en Breukelen heten noen Flushing, Harlem en Brooklyn, de Breeweg is noen Broadway en de Walstraat heet noen Wall Street.

In 1664 wönnen de stad zonder geweld deur de Engelse in-eneumen, en in 1667 wönnen de stad bie 't Tractaot van Breda formeel over-edreugen. In 1685 wönnen 't een kroonkelonie. Net zoas in 1774 de inwoeners van Amerika 't laand onofhankelijk verklaoren, wönnen de stad, dee inmiddels tot tienduzende inwoeners uut-egreuid was, al mitene deur 't Britse leger bezet en eers op 30 april 1789 verlaoten.

Nao 1800 greuien de stad alderbarstens vlogge uut tot een metropool van wereldfermaot. Umdat de meeste immigranten uut Europa in Niej-York ankwammen, bleef een bulte daor oek woenen. Zo kree-j hele ophopingen van volken dee bie mekaar gungen woenen in één straote. Dit is noen nog zo. Der woenen een bulte immigranten uut meer as 180 lanen, waorvan de grootste groepen: Jodemmeensen, Italianen, Chinezen, Latino's, Ieren en Afro-Amerikanen. Veule Aziaten woenen in Chinatown in Manhattan. De stadsbouw wönnen regelmaotig veraanderd, en rond 1860 had Niej-York één miljoen inwoeners ehaold.

Vanof de 20e eeuw wönnen Manhattan iezelig duur, dit hef derveur ezörg dat der een financiële behoefte kwam an hoge gebouwen. Tegeliekertied gung de buurte De Bronx achteruut, wat een getto veur de negerbevolking wönnen en vake mit misdaod in verbaand ebröch wönnen. Niej-York kwam, mit San Francisco, nao de Tweede Wereldoorlog bekend te staon as één van de meest veuruutstrevende stejen van 't laand, allewel de stad de vergangen jaoren rippebliekeinse burgemeisters had.

Zusterstejen

Niej-York hef oek een goeie baand mit twee Kannedese stejen: Toronto en Montréal.

Nedersaksisch

Der bin der verschillende leenvertalingen veur New York. Een extreem veurbeeld hiervan is Niej-Everwiek, vanuut 't Angelsaksisch (Nīwe Eoforwic), mar gienene zol dan begriepen waor of da-j 't over hemmen. Naos de Engelse benaming New York, ku-j oek 't volgende gebruken:

Uutgaonde verwiezing

Mal:Link FA Mal:Link FA Mal:Link FA Mal:Link FA Mal:Link FA