Verskil tüsken versys van "Algemeyne Schryvwys'"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Brambongers (Oaverleg | bydragen)
KGeen bewerkingssamenvatting
Brambongers (Oaverleg | bydragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 12: Regel 12:
*De ü is persies etzölde as de Nedderlanse u
*De ü is persies etzölde as de Nedderlanse u
*De u wöd uutsprokken as 'n oe-klank
*De u wöd uutsprokken as 'n oe-klank
*De e is krek as de Nedderlanse e
*De e is kot een e of ae en lang een ee
*De ö is een u of een eu
*De ö is een u of een eu
*De o is krek as in't Nedderlans
*De o is krek as in't Nedderlans
*De ä is een kotte e-klank. As hee verlenk wöd sprek ie et as een ae
*De a is krek as in't Nedderlans, moar wöd ok bruukt veur de oa-klank.
*De a is krek as in't Nedderlans, moar wöd ok bruukt veur de oa-klank.
*De y is krek as in't Freesk een lange ie-klank
*De y is krek as in't Freesk een lange ie-klank

Versy up 21:02, 16 feb 2013

De Algemeyne Schryvwys' (vertaeld: Algemiene Schriefwieze) is een spelling die ontwörpen is veur et hiele Nedersaksische taelgebied. Disse spelling is ontwikkeld deur Reinhard Franz Hahn, een Duuts-Australisch-Amerikaans taelkundige, uut et oogpunt dat de spelling vaeke te fonetisch is, en dat de saemenstellers d'r van niet genog kennis hebben over et taelkundige aspekt.

Et perbleem is ok dat an de Duutse kaante van de greens de spelling baseerd is op et Duutse spellingssyteem en in Nederlaand op et Nederlaandse, Reinhard wol dit perbleem ommezeilen deur weeromme te gaon naor et Middelnederduuts, een tied doe de tael vaeke opschreven wodde, en het daorin anpassings maekt. Hierin het hi'j keken naor de klaanken en zo veul meugelik daor een teken an geven, zodat ok aanderstaelige meensken krekt weten hoe een woord uutspreuken moet wodden.

Een naodiel van de spelling is dat et onderscheid in de uutspraoke tussen de aa en ao verleuren gaot, dit wodt allemaole schreven as aa. In pattie opzichten wikt de spelling ok aorig of van de gebrukelike spellingssystemen van et Nederlaans of Duuts, waor de meerste meensken an wend binnen. Zo kriej' apatte spellingsvormen as: stuyren (sturen), huyd (huud), buuk (boek), stoen (steun), doere (deure), aambyld (aambeeld), gaan (gaon), hyr (hier), keyrl (kerel), deyl/dayl (Grunnings: dail), troy (trui), noylen (Twents: nöalen), bout (Grunnings: boot), et Grunningse goud (goed) zoas wi'j dat kennen wodt schreven as goyd of gaud, et opvalende hiervan is dat de oy veur drie verschillende klaanken bruukt wodt veur de: ui, öa en ou/au.

In aandere opzichten is et weer een saemensmelting van de Nederlaanse en Duutse spellingssystemen, zo hej' et Nederlaanse heufdlettergebruuk, vuust en gien fuust (voest), een schriefwieze as deyl veur de uutspraoke dail, en de Duutse "u" veur oe (in iets anpaste vorm). Een veurdeel van dit systeem is dat der gien apatte accenten bin behalve de umluud (umlaut).

How a'j 't skrieft

De Algemeyne Schryvwyse goat uut van disse klanken:

  • De i wöd bruukt as kotte i-klank
  • De ü is persies etzölde as de Nedderlanse u
  • De u wöd uutsprokken as 'n oe-klank
  • De e is kot een e of ae en lang een ee
  • De ö is een u of een eu
  • De o is krek as in't Nedderlans
  • De a is krek as in't Nedderlans, moar wöd ok bruukt veur de oa-klank.
  • De y is krek as in't Freesk een lange ie-klank

Ok bunt der de vollegende twee- en dreeklanken:

  • uy wöd uutspokken as uu
  • oe wöd uutsprokken as eu
  • ey wöd uutsprokken as ee of ei
  • ay wöd uutsprokken as ei/ai
  • eyr wöd uutsprokken as eer
  • oy wöd uutsprokken as eu of oi
  • oyr wöd uutsprokken as eur
  • ou wöd uutsprokken as oo
  • au wöd uutsprokken as au (of oo)
  • our wöd uutsprokken as oor
  • eu wöd uutsprokken as oi

Wieters zegt de AS iets oaver F of V an't begin van een woard:

  • V bie Neddersaksiese wöarde
  • F bie leenwöarde dee in eure sproake van herkomst mit een F anvangt
  • V bie flink ingebörgerde leenwöarde en leenwöarde dee in eure sproake van herkomst mit een V anvangt


Zie ok