Lepeldief

Lepeldief

De lepeldief (Latien: Capsella bursa-pastoris) beheurt tot de kruusbloemigen. 't Is een rechtopstaonde plant mit witte bloemen en bochtig etande blaojen in een wortelrozet.

De lepeldief is een veulveurkommende ruutsoort, dat zowel in tunen as tussen puingroend, langerst baarmen, straotranden, muren, vuulstortplekken en zoksoort plekken evunnen kan worren. De lepeldief wonnen in verschillende Germaanse taolen an-eduud as herderstasje, en is werschienlijk een vertaoling van 't Latiense Capsella bursa-pastoris (herderstasdeusjen).

De tot 60 cm hoge plant is één- of tweejaorig, en bleuit van meert tot september. Rondum de speulvormige wortel staon de wortelblaojen in een rozet; de witte bloemen bin in een tros egroepeerd. De lepeldief is een wientervaste plant. De lepeldief het een goed waoterdeurlaotende, wat zanderige, stikstofhouwende groend neudig, en moet in de zon of half in de schaoduw staon. De bloemen hen vier tot 3mm lange witte kroonblaojen. De kelkblaojen bin tot half zo lang as de kroonblaojen.

De penvormige wortel is vaak verhout. De bloemen bin trosvormig egroepeerd.

Verspreiding

De plant komt over de hele wereld veur mit uutzondering van Polynesië, van Iesland in 't noorden tot in de Alpen en de Pyreneeën op 3.000 meter heugt. Hoewel de plant deur veul insecten bezocht wort, komt der vrie minnig kruusbestuving veur bie disse plant. Wel is der vaak sprake van zelfbestuving, as gevolg hiervan bin der veul vastveraarvende varianten.

De plant komt werschienlijk oorspronkelijk uut 't Middellans Zeegebied.

Ekelogie

De lepeldief wort regelmaotig an-etast deur de schimmel Cystopus candidans. Utingen hiervan bin o.a. plaotselijke verdikkingen en een witte anslag.

Gebruuk

't Kruud wort in verschillende handelspredukten verwaarkt. In de volksgeneeskunde worde / worren oftreksels gebruukt tegen bloeiingen, ontstekingen van de urinewegen, en as kompres op open bloeiende wonden.

Jonge (veur de bleui) rozetblaodjes kunnen gebruukt worren in de slaod of in de soep.

Nedersaksisch

De naam lepeldief, en varianten op disse vorm, komt van 't spelletjen waorbie kienders de lepelvormige blaojen van de planten ofhaolen, en dus 'lepeldieven' bin. Disse benaming is over-esprungen van 'daoder' op 'slachtoffer'.

• Drèents:
  • heksenlepelties (Ni'jlusen)
  • herderstassie(n)
  • lepelbluumpie (Ni'jlusen)
  • lepelde(e)ifie, lepeldiefien
• Oaveriessels (precieze locatie onzeker):
  • herderstasje, herdersteske, harderstassie
  • lepeltiesbloeme, lepeltjesbloeme, leppelbleumke, lepeltieskruud, leppelblad
  • leppelke, leppeltje, lepeltien
  • lepeldief, leppeldief, lepeldiefje, lepeldiefie
• Sallaans:
  • antepeuties (Asselt)
  • erder(s)tassie(n), herderstäsgie, härderstässie, arderstassien
  • leppeltieskruud
  • lèpeltien
  • lèpeldief, leppeldiefie, leppeltiesdief
  • rammelaar (Wannepervene)
  • sleutelbloem (Blokziel)
  • sleutelbluumpie (Venó)
• Tweants:
  • tukkekroed (Ambt Dealdn)
  • hennenkers (Eanske)
  • leppel en vorke (Hengeveald)
  • rammelaar
• Veluws:
  • lepeldief (Putten e.u.)
  • lepeltjen (Nunspeet e.u.)
  • lèpelblad (Epe e.u.)
  • lepeltiesblad (Veessen e.u.)
  • herderstasje (Niekark e.u.)
• Overig: opzeuken

Uutgaonde verwiezingen

• SoortenBank.nl - beschrieving en ofbeeldingen

Commons: Lepeldief - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Disse pagina is eschreven in 't Putters