Geleuf

Rillegieuze symbolen

Een geleuf (ok wal: religie of godsdienst) is nen bepaolden band met nen God. Der bunt verschillende geleuven, zo hef elk geleuf zienen eigen God en profeten. Een paar veurbeelden hiervan bunt 't christendom, jödendom, boeddhisme, hindoeïsme en gao zo moar deur. In brederen zin beteakent et woord 'geleuf' of 'religie' n soort vorm van spiritualiteit met betrekking tot nen hogeren vorm van leaven en den zin van et leaven. In monotheïstiese geleuven (dit bunt religies mit enen God) zoas et christendom wöd et begrip godsdienst völle gebroekt.

In Europa en in de rest van de westerse weeld is et christendom et dominante geleuf.

De grotere geleuven en antal anhangers

Geleuf	Anhangers
Christendom	2,1 miljard
Islam	1,3 miljard
Hindoeïsme	900 miljoen
Niet-geleuvig	850 miljoen
Boeddhisme	415 miljoen
Taoïsme	225 miljoen
Sikhisme	23 miljoen
Jödendom	14 miljoen
Bahá'í	6 miljoen
Jaïnisme	5 miljoen

Commons: Geleuf - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit stuksken is eschreven in 't dialekt van Grolle, a'j 't verbeteren of oetbreiden wilt gao gerust oew gang!

Inhold van geleuf

Der bint twie soorten geleuf, der is 'n geleuven en 'n geleuf. 't Eerste is de psychische toestand "geleuven", de twiede is 't geleuf wat godsdienst of relligie inhold.

Een geleuf (relligie of godsdienst) hef vake een mythologie of theologische/ spirituweel geschrift neudig waor de geleuvigen zich op kunt basseren, zich met kunt verantwoorden en/of op kunt mediteren.

De oalde germanen hadden ok hun relligie, dizze war grotendiels geliek an de Noorse Mythologie, ok wel de Germaanse Mythologie nuumd. Net as 't jeudendom basseert is op oalde verhalen die in 't oalde Midden-Oosten, archeologie hef verschillende varsies van 't Noach verhaal, in stienen uut-ehouwd, terugge vunden. Ok is 't christendom basseert op de jeudse achtergrond van de tied waorin de verhalen zich in 't Ni'je Testement ofspeult hebt, en hef ok zo zien latere invloeden had van de Griekse filosofie en mythologie. En van daor uut is ok weer de Koran eschreven, met invloeden uut de tied wenneer as dizze weer schreven is.

Ok bestiet der relligies die in iene keer onstaone bint, zo as 't Boeddhisme. Hier hef Gautama Boeddha in vrogger tieden verlichting behaald deur 'n zölf ontwörpen levensbeschouwing, en dizze hef e weer deur egeven an zien leerlingen en dizze hebt 't dan weer opschreven. Mar, et Boeddhisme kent gien god of goden.

Geleuf in 't gebied van de (Neder)Saksen

De grote geleuven hebt in de geschiedenisse völle en grote rollen espeult, zo as 't christendom veur 'n zeer groot diel zich hef laoten deurspuulen in de westerse wereld. De oalde germanen höngen völle goden an en probeerden eur lèvens te leiden naor veurbeeld van dizze goden. 't Christendom kon met ziene verhalen makkelijk inspöllen op de al bestaonde verhalen van de Germanen. Umdet 't volgens de cultuur van de Germanen ondenkbaor was dat 'n onskuldig iemand (Christus) zich zoonder stried aover zol geven veur de daoden van anderen, wörden wat verhalen oet de Biebel wat an epast op de beleavingsweareld van de Saksen. Dit wörden de Heliand enuumd, en geldt vandaag de dag as ene van de oldste Saksische literaire geschriften. Olde gebruken krègen n Biebels tintje. Veurbeelden hiervan bint met Poasen het baokebraanden, wat in 't hele Noordoost-Nederlaand nog altied völle doan wörd. Dit zol oorspronkelijk bedoeld wezen um de kwaoje geesten van de winter te verdrieven. De prèdikers van 't christendom pasten de betiekenis an, dat het met de opstanding van Jezus Christus te doene zol hebben. 't Midwinterhoornblaozen zol de geboorte van Jezus ankondigen, in stee van t verdrieven van kwaoje geesten, en de Germaanse boomverèring zol verandern in de karstboom en de paostakken bie Palmpaosen. De Saksen höngen de Germaanse Mythologie an, waor de Zunnewende en al die praktijken ok verdan kump, mar nao de zeuvende eeuwe nao Christus hebt de völle karsteningen der nao völle bloederige oorlogen der veur ezörgd dat de Saksen uutendelijk christelijk werden. Van hieruut is 't altied nog zo dat meensen in 't oosten van Nederlaand vake christelijk bint.

Mit de komst van gastarbeiders in de zestiger jaoren van de 20ste eeuwe, bint d'r ook völle moslims in 't Nedersaksiese gebied ekeumen. In Nederlaand zit daorvan de mieste in Almelo en Enschede in Twente, en de greutere stèden in Duutslaand.

Vanuut wetenschap

D'r valt völle te speculeren over wat geleuf (rilligie of godsdienst) veur nut hef, as 't van uut de evolutie wörd bekeken. Luu zegt dat 't veural bi'j olde stamverbaanden neudig war um de ienheid te heholden. Aanderen zegt weer dat 't meer zin (in de vörme van iets willen) in 't leven gef, meer drievingskracht umme deur te gaon. Ok maakt 't meensen gelukkig(er) en op de iene of aandere meniere hef dat een belangrieke uutwarking umme te kunnen overleven en oe veurt te plaanten. Ok kan 't ne bi'jverschiensel wezen van de knieftigheid van de meenselijke harsens.

Et geslacht van Homo Sapiens is de ienigste (dier)soorte waorvan bekend is dat zi'j geleuf (rilligie of godsdienst) hebt en ehad hebt. Zo as van de Homo neanderthalensis (ok wel gwoon bekend as de Neanderthaler) hebt ze d'r achter kommen dat dizze soorte zien doden begraven hebt. Allenne van de Homo erectus, nog iene uut 't Homo Sapien geslacht, is niks over bekend dat zi'j zo iets as geleuf hebt ekend of ok mar hun doden bergreuven.

D'r wörd zölfs ezegd dat Olifanten ok hun doden begraaft. Olifanten hebt ne bepaolde maote an bewuszien, daorbi'j wörd zi'j eplaatst naost de meensen, de meensapen en de dolfiens. Mar naos de meense, of ruumer ezegd: et geslacht Homo Sapien, hebt gien van allen iets as 'n geleuf of levensbeschouwing.

Bezwaor

Rilligie wödt bezwaord deur 't barre weinig bewies dat d'r is van 't bestaon van 'n God of goden, 't tegenholden van de sociale en wetenschappelijke veuruutgange, et nie kunnen metleven in bepaolde gruupies meensen en machtsmisbruuk. Vake zit d'r in heilige geschriften anwiesbare fouten en tegenstriedigheden. Ok bestiet d'r sinds eeuwen 'n spanning tussen relligies en de natuurwetenschappen, veural a-j 't hebt over 't ontstaon, de warking en ontwikkeling van 't heelal, de eerde en 't leven. Onder aanderen Galileo Galilei en Johannes Kepler hebt dit an den lieve ondervunden.

Relligies behandelt regelmaotig bepaolde gruupies meensen, zo as vrouwluu, aandersdeenkenden en homoseksuelen as ongeliek. Intolerantie naor aandersdeenkenden hef in de 19e eeuwe en de eerste helfte van de 20e eeuwe in Nederlaand geleid töt verzuiling van de maotschappi'je. Fundamentalisme kan soms zölfs leiden töt geweld, zo as beveurbeeld bi'j de cartoonrellen in 2005 of de völle anslaogen deur Al Qaida. In de geschiedenisse van de meensheid bint völle godsdienstoorlogen uut-evöchten. Daornaos nemt sommige relligieuze gezagsdraogers et staandpunt in, dat ze gien verantwoording schuldig bint an wereldse autoriteiten, zo as beveurbeeld islamitisch fundamentalisten die de Shariawetgeving boven de overheid en de rechtsprake in westerse laanden stelt.

Verder is d'r nog 't bezwaor op 't concept van openbaring waorbi'j de "waorheid" ofhangt van de betrouwbaarheid van iene persone.

Dit artikel is eskreaven in et sallandske dialekt van t Vechtdal, a-j 't verbetteren of uutbreiden wilt gaot gerust oen ganks.