Verskil tüsken versys van "Konjugaatsie"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Versie 243119 van 129.125.102.126 (overleg) weerummedreid:zo-as beloofd
Droadnaegel (Oaverleg | bydragen)
→‎Geslacht: Wat better dudelik emaakt dat nds wal verskil mek in geslacht, maor neet in de konjugaatsie
Regel 29: Regel 29:


==Geslacht==
==Geslacht==
In t NDS is der gin konjugaatsie (dus veraandering van t warkwoord), dee't ofhunk van t woordgeslacht.
Kump in t NDS neet veur
Verbuging (dus verandering van naamweurde of lidwoord) naor geslacht is wal dudelik anwaezig, met meer verskil tussen mannelike en vrouwelike weurde as in t Nederlaands (verskilt wal per variaant, in Achterhooks en Twaents meer as in beveurbeeld West-Veluws).

Dus:

Konjugaatsie: gin verskil in geslacht:
:nen dikken keerl '''slöp'''
:ne dikke vrouwe '''slöp'''
:n dik kind '''slöp'''

Deklinaatsie (verbuging): wal verskil
:'''nen''' dikk'''en''' keerl slöp
:'''ne''' dikk'''e''' vrouwe slöp
:'''n''' dik kind slöp


==Getal==
==Getal==

Versy up 23:21, 22 sep 2012

Konjugaatsie (Nederlaands: vervoeging) is t veraanderen van den vorm van n warkwoord as de wieze, tied, vorm, persoon, Geslacht (spraokleer) of aspekt veraandert. t Is wat te vergelieken met t veraanderen van naamweurde in verskeidene naamvallen, maor dat wörd verbuging of deklinatie eneumd.

Neet alle vörme van komt in t Nedersaksies veur, bi'j umzettingen oet andere spraoken dee't ze wal kent wordt dan hulpwarkweurde ebroekt.

Wieze

Hiermet wörd an-egovven hoo't den sprekker teggenovver t oet-esprokkene steet. Veurbeelden:

Anders as t Nederlaands en Duuts is der in t Nedersaksies in de teggenwoordige tied gin konjugaatsie dee t zelfde is as den infinitief.
  • NL: inf.: werken. Ovverenkommende konjugaatsie: wij/jullie/zij lopen
  • Duuts: inf.: arbeiten. Ovverenkommende konjugaatsie: wir/sie arbeiten
  • NDS: inf. warken. Gin ovverenkommende konjugaatsie in teggenwoordige tied (ik warke, i'j/hee/wi'j/i'j/zee warkt), allenig in verleden tied (ik warken).

Tied

Teggenwoordige / verleden / volteuid / onvolteuid / tookumstig (ankommend)

Ik lope, ik leep, ik heb elopen, ik zal lopen e.z.w.

Vorm

Passief/aktief (Liedend/bedrievend)

Den hond worden / wier eskupt <-> Ik skup den hond

Persoon

Eersten, tweeden, daarden persoon:

Ik gao
I'j gaot
Hee geet

Geslacht

In t NDS is der gin konjugaatsie (dus veraandering van t warkwoord), dee't ofhunk van t woordgeslacht. Verbuging (dus verandering van naamweurde of lidwoord) naor geslacht is wal dudelik anwaezig, met meer verskil tussen mannelike en vrouwelike weurde as in t Nederlaands (verskilt wal per variaant, in Achterhooks en Twaents meer as in beveurbeeld West-Veluws).

Dus:

Konjugaatsie: gin verskil in geslacht:

nen dikken keerl slöp
ne dikke vrouwe slöp
n dik kind slöp

Deklinaatsie (verbuging): wal verskil

nen dikken keerl slöp
ne dikke vrouwe slöp
n dik kind slöp

Getal

Enkelvold/Meervold

Ik gao
Wi'j gaot
Dit artikel is eskreaven in et achterhooksk.