Evangelie van Tomas

Stuk van t evangelie

't Evangelie van Thomas, Evangelie völgens Thomas of simpelweg Thomas Evangelie bint de namen van 'n oale papyrus wulk stamt uut 't vrogge christendom, 't wöd eplaatst in de gnostiek. De gnostiek is iene, naos 't katholicisme, van de invloedriekse stroming uut vrogge christendom ewest, wulk later verketterd, vervolgd en uut-evaagd wed deur de orthodoxie van die tied. D'r bint nog vulle meer boekies evunnen die uut 't de beguntied van 't christendom stamt, ma dizze hef extra andacht ekregen vanwege zien vrogge datering en vergeliekingen met de Biebelse over-eleverde evangelies. 't Hef zölfs de titel ekregen van 't 'viefde evangelie', ok al is de karke 't daor nie met iens. Ok gef 't, net as de aandre gnostische geschriften, 'n better beeld van hoe 't allemaole an toe gung in de eerste eeuwen van oons jaortelling.

De vonds

't Evangelie wed evunnen deur twie boeren in Nag Hammadi, wat lig in Egipte, in 'n kruuke. In die kruuke vunnen zi'j naos vulle aandre Koptische geschriften ok 'n vri'jwel prachtig haandschrift van 'n, töt toen toe, onbekend Evangelie. De tekse bestiet uut 'n on-ordende reeks lösse uutspraken van Jezus (de) Kristus. In dit evangelie zölf wed iene Didymus Judas Thomas enuumd as de schriever, die wi'j ok wel kent as iene van de discipelen van Jezus, uut de oons bekende Biebel. Allene wirp dit evangelie 'n totoal aander licht op Jezus das wat de Biebel dut. 't Belang van dizze papyrus wöd inmiddels al deur vulle luu erkend, en men sprek dan ok van 't ' viefde evangelie ', Of zölfs van ' de verleuren evangelie '.

Datering

De tekse dat daor evunnen is dateert zi'j uut de vierde eeuwe, en is met al de waorschienlikheid een vevoalsing van 'n Grieks geschrift. Dizze tekse zol zien oorsprong hebben van 'n ooldre Aramese tekse (d'r bint anwiezingen veur die hier op zollen duuden). D'r bint vandage de dag nog aaltied discussies over wenneer zien geboorte mussen wezen. D'r bint wel starke argumenten det hi'j is geboren rond 'n heel vrog tiedstip, zölfs nog jonger as de Biebelse evangelies, zo rond de jaoren vieftig noa Christus. Hieronder vind ie drieje van zukke argumenten:

• De vörme; umdet d'r 'n bulte uutsproaken in stiet maakt 't aorig primitief, in ieder geval 'n stukkie primitiever as de viere levensbeschrievings da-w vind in de Biebelse evangelies.

• Wi'j zult nargens in Thomas 'n uut ewarkte theologie vinnen, wa-w dus wel vind in de Biebel, en nargens zult wi'j ok gien verwiezing vinnen noa de eendtied.

• De verhalen wa-w leest in de Biebel kump wi'j ok tegen in Thomas, mar dan in 'n primitivere vörme.

En dan veural vanuut de tradisjonele christelikke hoek, de karke, bestiet d'r vulle tegenwark, zi'j wilt Thomas nie annem as 'n autentiek en vrogge bronne over Jezus. Want 't Thomas Evangelie kek heul aanders naor Jezus, dan wat de karken dut.

De schriever

In 't manuscript wödt Didymus Judas Thomas naor veuren escheuven as schriever. Now was 't in 't vrogge Christendom gwoonte umme dierbare geschriften toe te schrieven an apostelen van Jezus umme zo 't eschrevene meer gezag te geven (Pseudepigrafen). 't Is dus mar zeer de vraoge of Thomas inderdaod de schriever is. Wi'j kent dezölfde sitwatie bi'j de canonieken evangelies.

Inhold

In 't Thomas Evangelie vinne wi'j 114 uutspraken die bint toe eschreven an Jezus. De indeling in logia (zo wöd de uutspraken enuumd) is nie oorsponkelik, dizze bint later deur vertalers emaakt umme de tekse wat leesbaarder te maken. In Thomas ontmuut wi'j Jezus as 'n spirretwele leraar die de meensen de weg noar 't Koninkriek wol wiezen. Dit koninkriek lig nie, zo as in de Biebel, buuten oons wereld, mar vat meer soamen de warkelikheid waorin wi'j leeft. Zölfkennis is dan ok de sluttel noar dizze aandre wieze van kieken en Jezus beschref op 'n vake poëtische en indringende meniere de opstaokels die wi'j mut nemmen umme töt dizze zölfkennis te kom ('n bekende uutspraak van de gnostische Jezus is dan ok: 'Ken oe zölf'). Jezus treed dan ok op as 'n soort Zenmiester, hi'j sprek in roadsels, stieds terugge wiezend noar de zuuker 'mzölf met vulle noadruk op 't belang van 't 'hier en now'.

Ziet ok

• Evangelie naar Filippus

Dit artikel is eskreaven in et sallandsk.