Verskil tüsken versys van "Friedrich Nietzsche"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Nickg19 (Oaverleg | bydragen)
Nickg19 (Oaverleg | bydragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 21: Regel 21:
't Is belangriek te wetten det Nietzsche de neiging had zichzelf in te deenken en eregeld zien staandpunten te herzien. Daordeur lek er vul tegenstriedigheden in zien wark te wên. Uut dien hoofde kan Nietzsches öntwikkeling ruw weg wörden innedeeld in driej fases:
't Is belangriek te wetten det Nietzsche de neiging had zichzelf in te deenken en eregeld zien staandpunten te herzien. Daordeur lek er vul tegenstriedigheden in zien wark te wên. Uut dien hoofde kan Nietzsches öntwikkeling ruw weg wörden innedeeld in driej fases:


* '''Eerste periode:''' (töt ''Oneigentiedse Beschowingen'') idolatie veur Arthur Schopenhauer en Richard Wagner, asmede veur de kunst en cultuur van de oolde Grieken. Nietzsche tredt op as fileerder van de westerse cultuur;
* '''Eerste periode:''' (töt ''Oneigentijdse Beschouwingen'') idolatie veur Arthur Schopenhauer en Richard Wagner, asmede veur de kunst en cultuur van de oolde Grieken. Nietzsche tredt op as fileerder van de westerse cultuur;
* '''Twiejde periode:''' (''Menselijk, al te menselijk'' - ''[[De vrolijke wetenschap]]'') keert zich tegen al zien veurige idealen, bekek alles nu vanof 'n positivistisch staandpunt: metafysica, kunst en religie bint een verraod an 't warkelijke leven, een niet-anvaorden det 't leven leed inholdt.
* '''Twiejde periode:''' (''[[Menselijk, al te menselijk]]'' - ''De vrolijke wetenschap'') keert zich tegen al zien veurige idealen, bekek alles nu vanof 'n positivistisch staandpunt: metafysica, kunst en religie bint een verraod an 't warkelijke leven, een niet-anvaorden det 't leven leed inholdt.
* '''Derde periode:''' (vanof ''Aldus Sprak Zarathustra'') hierin öntwikkelt Nietzsche een eggen weerdenleer en maak zich lös van 't positivisme. Zien toon wörd fel. Begrippen as de ''dood van god'', de ''wil töt macht'' en 't ideeje van ''de eeuwige trugkeere'' giet een belangrieke röl speulen.
* '''Derde periode:''' (vanof ''Aldus Sprak Zarathustra'') hierin öntwikkelt Nietzsche een eggen weerdenleere en maak zich lös van 't positivisme. Zien toon wörd fel. Begrippen as de ''dood van god'', de ''wil töt macht'' en 't ideeje van ''de eeuwige trugkeere'' giet een belangrieke röl speulen.
* Doarnoast kan de periode 1878-1886 (''Menselijk, al te menselijk'' - ''Voorbij goed en kwaad'') as 'n aforistische periode ezien wön.
* Doarnoast kan de periode 1878-1886 (''Menselijk, al te menselijk'' - ''[[Voorbij goed en kwaad]]'') as 'n aforistische periode ezien wön.





Versy up 18:24, 30 jun 2012

Friedrich Nietzsche in 1882

Friedrich Wilhelm Nietzsche (Röcken, 15 oktober 1844Weimar, 25 augustus 1900) was 'n beruumde en invloedrieke Duutse filosoof en filoloog.

Levensloop

Nietzsche is eboren ten zuudwest van Leipzig. As einigse zeune van de dominee Karl Ludwig Nietzsche (is estörven op 30 juli 1849). In 1850 gaot zi'j woon met familie in Naumburg. De zus van Nietzsche Elisabeth, die nao zien dood een belangrieke röl hef espeult bi'j 't uutbreng van zien wark, was twi'j jaor jönger as um. Hi'j brach 't grootse deel van zien vroggere jaoren deur tussen vief vroluu: wukke bint: zien moe Franziska, Zien jöngere zus Elisabeth, zien opoe van moe's kaante, en twi'j on etrouwde taantes.

Nietzsche hef 'n körte tied theologie studeert an de universiteit van Bonn, maar gung toch maor over op filologie en raakte daor wies met de klassieke literatuur en filosofie. Disse schoele vervölgen hi'j an de universiteit van Leipzig, waor as e eboren is. In 1869 werd e in Bazel hoogleraar an de universiteit van Bazel.

De mieste deskundigen gungen d'r töt veur kört d'r van uut det de geestelikke oftakeling (wukke 'm de leste tien jaor van zien leven onproductief maken), 't gevölg west was van syfilis. Disse tiedse weetschappelikke inzichen hebt hier an twiefel ezeijd, umdet bi'j syfilitische dementie deurgaons töt gevölg hef det men binnen de drieje en de vier jaor de piep uut giet. Maar Nietzsche hef nog t elf jaor völ eholden. Ok hef niemaand ooit kunnen an wiezen det hi'j daodwarkelik an syfilis hef elejen.

Noa jaoren zieke op berre te hebben 'elegen overleed Nietzsche op 55-jaorige leeftied.

Nietzsches filosofie

Friedrich Nietzsche in 1861

Nietzsche wed stark met zien filosofie deur-espuult met Arthur Schopenhauer, waor hi'j zien metafysica van de Wil over 't algemien aovernam, 't kan dan ween det e d'r aandere ethische conseqeunties an hef ebönd: waor Schopenhauer veur 't ascetische 'apollinische' levensholding veurstaander was, daor waar Nietzsche juustum 'n veurstaander van 'n 'dionysche' bevestiging van de levenswil. Dit striedlustige begrip wed belichaamd deur de Übermensch. Völgens de Leidraad Nederlandse Spelling wöd zelfstaandige naamwoorden uut 't duuts in 't Nederlaans mit 'n klenne letter eskreven: übermensch, schnaps, umlaut, edelweiss, apfelstrudel, aha-erlebnis. -- Het in de toekömst levende resultaot van de veurtdurende bevestiging van de wil töt macht, die zich töt de huudige mèènse verholdt zo as de huudige mèènse zich verholdt töt 'n aap. Disse gedachte vind zien bekendste uutdrukking in 't boek Also Sprach Zarathustra, waorveur hi-j een töt dusverre in de filosofie onbekende vörm hef ebruukt: op declamerende toon eschreven profeet klinkende fictie, waorin met naame het royaal ebruuk van uutruup-tekens opvalt.

Ömdet Nietzsche rigoureus de anval inzette op de heersende ideen - inclusief die van umzelf - nuumde hi'j zich de filesoof met de haomer. Wat dan ok, in dit verbaand, beruumd is ewön is de constatering det God dood is (Die fröhliche Wissenschaft, §§ 108, 125 en 343). Meer in 't biezönder: de mèènse hef God dood maakt. De levensontkennende slaovenmentaliteit van de jeuds-kristelijke tradisie hef völgens Nietzsche of edoan. Nietzsche was van miening det de slaovenmoraal was önstaon as verzet tegen de heersende orde. Drumme poneerde Nietzsche 't slaovenmoraal as een moraal de een externe oorzaok hef. Hier tegen-aover stelt e de heersersmoraal, de moraal die zönder invleuden van buutenof önstönd. De slaovenmoraal is immers tegen de heersersmoraal ekeerd. De heersersmoraal is de moraal veur diegenen die zich as stark, mooi en veurnaom erkent. De sloavenmoraal stiet in de ogen van Nietzsche symbool veur alles wat zwak is. maar veural sluw.

Nietzsches deenken is een veurtdurende herwaordering van 't veurofgaonde met de kennelijke beduuling uutendelijk elke metafysica en moraal achter zich te loaten.

't Is belangriek te wetten det Nietzsche de neiging had zichzelf in te deenken en eregeld zien staandpunten te herzien. Daordeur lek er vul tegenstriedigheden in zien wark te wên. Uut dien hoofde kan Nietzsches öntwikkeling ruw weg wörden innedeeld in driej fases:

  • Eerste periode: (töt Oneigentijdse Beschouwingen) idolatie veur Arthur Schopenhauer en Richard Wagner, asmede veur de kunst en cultuur van de oolde Grieken. Nietzsche tredt op as fileerder van de westerse cultuur;
  • Twiejde periode: (Menselijk, al te menselijk - De vrolijke wetenschap) keert zich tegen al zien veurige idealen, bekek alles nu vanof 'n positivistisch staandpunt: metafysica, kunst en religie bint een verraod an 't warkelijke leven, een niet-anvaorden det 't leven leed inholdt.
  • Derde periode: (vanof Aldus Sprak Zarathustra) hierin öntwikkelt Nietzsche een eggen weerdenleere en maak zich lös van 't positivisme. Zien toon wörd fel. Begrippen as de dood van god, de wil töt macht en 't ideeje van de eeuwige trugkeere giet een belangrieke röl speulen.
  • Doarnoast kan de periode 1878-1886 (Menselijk, al te menselijk - Voorbij goed en kwaad) as 'n aforistische periode ezien wön.


Dit artikel is eskreaven in et sallandsk.

Mal:Link FA Mal:Link FA Mal:Link FA Mal:Link GA Mal:Link GA Mal:Link GA