Verskil tüsken versys van "Friedrich Nietzsche"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Droadnaegel (Oaverleg | bydragen)
Nickg19 (Oaverleg | bydragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1: Regel 1:
[[Bestaand:Nietzsche1882.jpg|thumb|Friedrich Nietzsche in 1882]]
[[Bestaand:Nietzsche1882.jpg|thumb|Friedrich Nietzsche in 1882]]
'''Friedrich Wilhelm Nietzsche''' ([[Röcken]], [[15 oktober]] [[1844]] – [[Weimar (Thüringen)|Weimar]], [[25 augustus]] [[1900]]) was een beruumde en invloedrieke [[Duutslaand|Duutse]] [[filesoof]] en [[filologie|filoloog]].
'''Friedrich Wilhelm Nietzsche''' ([[Röcken]], [[15 oktober]] [[1844]] – [[Weimar (Thüringen)|Weimar]], [[25 augustus]] [[1900]]) was een beruumde en invloedrieke [[Duutslaand|Duutse]] [[filosoof]] en [[filologie|filoloog]].


== Leef'msloop ==
== Leef'msloop ==
Nietzsche wed geboor'n ten zuudwest van Leipzig. Hi-j was de zönne van Karl Ludwig Nietzsche, disse man was 'n [[dominee]], en is störf'm op [[30 juli]] [[1849]]. In [[1850]] verhuust de familie noar [[Naumburg (Saale)|Naumburg]]. De zusse van Nietzsche [[Elisabeth Förster-Nietzsche|Elisabeth]], die noa zien dood een belangrieke röl hef espeult bi-j de receptie van zien wark, was twiej joar jonger. Hi-j brach 't grootse deel van zien vroggere joar'n deur tuss'n vief vrouwluu: zien moe Franziska, Zien jongere zusse Elisabeth, zien opoe van moe's kaante, en twiej onnetroowde meuje.
Nietzsche werd geboren ten zuudwest van Leipzig. Hi-j was de zönne van Karl Ludwig Nietzsche, disse man was een [[dominee]], en is estörven op [[30 juli]] [[1849]]. In [[1850]] verhuust de familie naor [[Naumburg (Saale)|Naumburg]]. De zus van Nietzsche [[Elisabeth Förster-Nietzsche|Elisabeth]], die nao zien dood een belangrieke röl hef espeult bi-j de receptie van zien wark, was twiej jaor jönger. Hi-j brach 't grootse deel van zien vroggere jaoren deur tussen vief vrouwluu: zien moe Franziska, Zien jöngere zus Elisabeth, zien opoe van moe's kaante, en twiej onnetroowde meuje.


Nietzsche hef een körte tied [[theologie]] studeert an de universiteit van Bonn, maar gung over op [[filologie]] en raakte vertroowd met de klassieke literatuur en filosofie. Hi-j vervöl'ng denne an de universiteit van Leipzig. In 1869 wed hu in [[Bazel-Stad|Bazel]] [[hoogleraar]] an de universiteit van Bazel.
Nietzsche hef een körte tied [[theologie]] studeert an de universiteit van Bonn, maar gung over op [[filologie]] en raakte vertroowd met de klassieke literatuur en filosofie. Hi-j vervölgen denne an de universiteit van Leipzig. In 1869 werd hu in [[Bazel-Stad|Bazel]] [[hoogleraar]] an de universiteit van Bazel.


De mieste deskundig'n gung'n er töt veur kört van uut dat de geestlijke oftakeling die um de leste tien joar van zien leef'm onproductief maakte, het gevölg was van
De mieste deskundigen gungen er töt veur kört van uut dat de geestlijke oftakeling die um de leste tien jaor van zien leven onproductief maakte, het gevölg was van
syfilis. Recente weetschappelijke inzich'n hebt hieran twiefel eze'jd, annezien bi-j syfilitische dementie de dood deurgaons intredt tuss'n de drieje en de vier joar noadat de bacterie de harsens hef an 'etas, terwol Nietzsche vanof de eerste symptoom'n van zien waanzin nog elf joar te leef'm had. Ok hef niemaand ooit de diagnose 'esteld dat Nietzsche an syfilis leed.
syfilis. Recente weetschappelijke inzichten hebt hieran twiefel ezejd, annezien bi-j syfilitische dementie de dood deurgaons intredt tussen de drieje en de vier jaor naodat de bacterie de harssens hef an 'etast, terwöl Nietzsche vanof de eerste symptomen van zien waonzin nog elf jaor te leven had. Ok hef niemaand ooit de diagnose 'esteld dat Nietzsche an syfilis leed.


Noa joar'n zieke op berre te hebb'm 'elee'ng overleed Nietzsche op vief'mvieftig-joarige leeftied.
Noa jaoren zieke op berre te hebben 'elegen overleed Nietzsche op viefenvieftig-jaorige leeftied.


== Nietzsches filosofie ==
== Nietzsches filosofie ==
[[Bestaand:Nietzsche1861.jpg|right|220px|thumb|Friedrich Nietzsche in 1861]]
[[Bestaand:Nietzsche1861.jpg|right|220px|thumb|Friedrich Nietzsche in 1861]]
Nietzsche wed stark beïnvleud deur de filosoof [[Arthur Schopenhauer]], wiens [[metafysica]] van de Wil hi-j min of meer overnam, 't kan dan wên dat hi-j dur aand're ethische consequenties an verbönd: woar Schopenhauer veur 'n ascetische 'apollinische' leef'msholding was, doar was Nietzsche juustum een veurvechter van een 'dionysische' bevestiging van de leef'mswil. Dit striedlustige concept wed belichaamd deur de ''[[übermensch]]''. Völ'ngs de ''Leidraad Nederlaandse Spelling'' wödt zelfstaandige naamwoord'n uut 't Duuts in 't Nederlaands met 'n klenne letter eschreev'm: übermensch, schnaps, umlaut, edelweiss, apfelstrudel, aha-erlebnis. Het in de toekomst leef'mde resultoat van de voortduur'nde bevestiging van de wil töt macht, die zich töt de huudige meens verholdt zo as de huudige meens zich verholdt töt 'n aap. Disse gedache vunne zien bekendste uutdrukking in 't boek ''[[Also Sprach Zarathustra]]'', waorveur hi-j een töt dusvarre in de filosofie onbekende vörm hef ebruukt: op declamerende toon eschreev'm profeet klink'nde fictie, waorin met name het royaal ebruuk van uutreup-teek'ns opvalt.
Nietzsche werd stark beïnvleud deur de filosoof [[Arthur Schopenhauer]], wiens [[metafysica]] van de Wil hi-j min of meer overnam, 't kan dan wên dat hi-j dur aandere ethische consequenties an verbönd: waor Schopenhauer veur 'n ascetische 'apollinische' leefsholding was, daor was Nietzsche juustem een veurvechter van een 'dionysische' bevestiging van de levenswil. Dit striedlustige concept werd belichaomd deur de ''[[übermensch]]''. Völgens de ''Leidraad Nederlaandse Spelling'' wördt zelfstaandige naamwoorden uut 't Duuts in 't Nederlaands met 'n klenne letter eschreven: übermensch, schnaps, umlaut, edelweiss, apfelstrudel, aha-erlebnis. Het in de toekömst levende resultaot van de veurtdurende bevestiging van de wil töt macht, die zich töt de huudige meens verholdt zo as de huudige meens zich verholdt töt 'n aap. Disse gedachte vunne zien bekendste uutdrukking in 't book ''[[Also Sprach Zarathustra]]'', waorveur hi-j een töt dusvarre in de filosofie onbekende vörm hef ebruukt: op declamerende toon eschreven profeet klinkende fictie, waorin met name het royaal ebruuk van uutreup-tekens opvalt.


Ömdat Nietzsche rigoureus de anval inzette op de heersende ideen - inclusief die van 'mzelf - neumde hi-j zich de ''filosoof met de haomer''. Wat dan ok, in dit verbaand, bereumd is ewön is de constatering dat God dood is (''Die fröhliche Wissenschaft'', §§ 108, 125 en 343). Meer in 't biezönder: de meense hef God dood emaak. De leef'msontkenn'nde slaov'nmentaliteit van de jeuds-kristelijke tradisie hef völ'ngs Nietzsche offedoan. Nietzsche was van miening dat de slaov'nmoraal was önstaon as verzet tee'ng de heersende orde. Drumme poneerde Nietzsche 't slaov'nmoraal as 'n moraal de 'n externe oorzoak hef. Hier tee'ng-over stelt hu de heersersmoraal, de moraal die zönder invleud'n van buut'nof önstönd. De slaov'nmoraal is immers tee'ng de heersersmoraal ekeerd. De heersersmoraal is de moraal veur diegeen'n die zich as stark, mooi en veurnaam erkent. De sloav'nmoraal stiet in de oo'ng van Nietzsche symbool veur alles wat zwak is. maar veural sluw.
Ömdat Nietzsche rigoureus de anval inzette op de heersende ideen - inclusief die van umzelf - nuumde hi-j zich de ''filosoof met de haomer''. Wat dan ok, in dit verbaand, beruumd is ewörden is de constatering dat God dood is (''Die fröhliche Wissenschaft'', §§ 108, 125 en 343). Meer in 't biezönder: de meense hef God dood emaakt. De levensontkennende slaovenmentaliteit van de jeuds-kristelijke tradisie hef völgens Nietzsche offedoan. Nietzsche was van miening dat de slaovenmoraal was önstaon as verzet tegen de heersende orde. Drumme poneerde Nietzsche 't slaovenmoraal as een moraal de een externe oorzaok hef. Hier tegen-over stelt hu de heersersmoraal, de moraal die zönder invleuden van buutenof önstönd. De slaovenmoraal is immers tegen de heersersmoraal ekeerd. De heersersmoraal is de moraal veur diegenen die zich as stark, mooi en veurnaom erkent. De sloavenmoraal stiet in de ogen van Nietzsche symbool veur alles wat zwak is. maar veural sluw.


Nietzsches deenk'n is 'n voortduur'nde herwaarding van 't veurofgoande met de kennelijke beduuling uuteindelijk elke metafysica en moraal achter zich te loat'n.
Nietzsches deenken is een voortdurende herwaordering van 't veurofgaonde met de kennelijke beduuling uutendelijk elke metafysica en moraal achter zich te loaten.


't Is belangriek te weet'n dat Nietzsche de neiging had zichzelf in te deenk'n en geregeld zien staandpunt'n te herzien. Doardeur lek er vul tee'ngstrijdigheed'n in zien wark te wên. Uut dien hoofde kan Nietzsches öntwikkeling ruw weg wön innedeeld in driej fases:
't Is belangriek te wetten dat Nietzsche de neiging had zichzelf in te deenken en eregeld zien staandpunten te herzien. Daordeur lek er vul tegenstriedigheden in zien wark te wên. Uut dien hoofde kan Nietzsches öntwikkeling ruw weg wörden innedeeld in driej fases:


* '''Eerste periode:''' (töt ''Onei'ngtiedse Beschowing'n'') idolatie veur Arthur Schopenhauer en Richard Wagner, asmede veur de kunst en cultuur van de olde Griek'n. Nietzsche tredt op as fileerder van de westerse cultuur;
* '''Eerste periode:''' (töt ''Oneggentiedse Beschowingen'') idolatie veur Arthur Schopenhauer en Richard Wagner, asmede veur de kunst en cultuur van de oolde Grieken. Nietzsche tredt op as fileerder van de westerse cultuur;
* '''Twiejde periode:''' (''Meens'lijk, al te meens'lijk'' - ''De Vreulijke Weetskap'') keert zich tee'ng al zien veurige idealen, bekek alles nu vanof 'n positivistisch staandpunt: metafysica, kunst en religie bunt 'n verroad an 't warkelijke leef'm, een niet-anvoarden dat 't leef'm leed inholdt.
* '''Twiejde periode:''' (''Meenselijk, al te meenselijk'' - ''De Vreulijke Weetschap'') keert zich tegen al zien veurige idealen, bekek alles nu vanof 'n positivistisch staandpunt: metafysica, kunst en religie bunt een verraod an 't warkelijke leven, een niet-anvaorden dat 't leven leed inholdt.
* '''Derde periode:''' (vanof ''Aldus Sprak Zarathustra'') hierin öntwikkelt Nietzsche 'n ei'ng waardenleer en maak zich lös van 't positivisme. Zien toon wöd fel. Begripp'm as de ''dood van god'', de ''wil töt macht'' en 't ideeje van ''de eeuwige trugkeer'' giet 'n belangrieke röl speul'n.
* '''Derde periode:''' (vanof ''Aldus Sprak Zarathustra'') hierin öntwikkelt Nietzsche een eggen weerdenleer en maak zich lös van 't positivisme. Zien toon wörd fel. Begrippen as de ''dood van god'', de ''wil töt macht'' en 't ideeje van ''de eeuwige trugkeer'' giet een belangrieke röl speulen.
* Doarnoast kan de periode 1878-1886 (''Meens'lijk, al te meens'lijk'' - ''Veurbi-j goed en kwoaj'') as 'n aforistische periode ezien wön.
* Doarnoast kan de periode 1878-1886 (''Meens'lijk, al te meens'lijk'' - ''Veurbi-j goed en kwoaj'') as 'n aforistische periode ezien wön.



Versy up 17:51, 4 jun 2012

Friedrich Nietzsche in 1882

Friedrich Wilhelm Nietzsche (Röcken, 15 oktober 1844Weimar, 25 augustus 1900) was een beruumde en invloedrieke Duutse filosoof en filoloog.

Leef'msloop

Nietzsche werd geboren ten zuudwest van Leipzig. Hi-j was de zönne van Karl Ludwig Nietzsche, disse man was een dominee, en is estörven op 30 juli 1849. In 1850 verhuust de familie naor Naumburg. De zus van Nietzsche Elisabeth, die nao zien dood een belangrieke röl hef espeult bi-j de receptie van zien wark, was twiej jaor jönger. Hi-j brach 't grootse deel van zien vroggere jaoren deur tussen vief vrouwluu: zien moe Franziska, Zien jöngere zus Elisabeth, zien opoe van moe's kaante, en twiej onnetroowde meuje.

Nietzsche hef een körte tied theologie studeert an de universiteit van Bonn, maar gung over op filologie en raakte vertroowd met de klassieke literatuur en filosofie. Hi-j vervölgen denne an de universiteit van Leipzig. In 1869 werd hu in Bazel hoogleraar an de universiteit van Bazel.

De mieste deskundigen gungen er töt veur kört van uut dat de geestlijke oftakeling die um de leste tien jaor van zien leven onproductief maakte, het gevölg was van syfilis. Recente weetschappelijke inzichten hebt hieran twiefel ezejd, annezien bi-j syfilitische dementie de dood deurgaons intredt tussen de drieje en de vier jaor naodat de bacterie de harssens hef an 'etast, terwöl Nietzsche vanof de eerste symptomen van zien waonzin nog elf jaor te leven had. Ok hef niemaand ooit de diagnose 'esteld dat Nietzsche an syfilis leed.

Noa jaoren zieke op berre te hebben 'elegen overleed Nietzsche op viefenvieftig-jaorige leeftied.

Nietzsches filosofie

Friedrich Nietzsche in 1861

Nietzsche werd stark beïnvleud deur de filosoof Arthur Schopenhauer, wiens metafysica van de Wil hi-j min of meer overnam, 't kan dan wên dat hi-j dur aandere ethische consequenties an verbönd: waor Schopenhauer veur 'n ascetische 'apollinische' leefsholding was, daor was Nietzsche juustem een veurvechter van een 'dionysische' bevestiging van de levenswil. Dit striedlustige concept werd belichaomd deur de übermensch. Völgens de Leidraad Nederlaandse Spelling wördt zelfstaandige naamwoorden uut 't Duuts in 't Nederlaands met 'n klenne letter eschreven: übermensch, schnaps, umlaut, edelweiss, apfelstrudel, aha-erlebnis. Het in de toekömst levende resultaot van de veurtdurende bevestiging van de wil töt macht, die zich töt de huudige meens verholdt zo as de huudige meens zich verholdt töt 'n aap. Disse gedachte vunne zien bekendste uutdrukking in 't book Also Sprach Zarathustra, waorveur hi-j een töt dusvarre in de filosofie onbekende vörm hef ebruukt: op declamerende toon eschreven profeet klinkende fictie, waorin met name het royaal ebruuk van uutreup-tekens opvalt.

Ömdat Nietzsche rigoureus de anval inzette op de heersende ideen - inclusief die van umzelf - nuumde hi-j zich de filosoof met de haomer. Wat dan ok, in dit verbaand, beruumd is ewörden is de constatering dat God dood is (Die fröhliche Wissenschaft, §§ 108, 125 en 343). Meer in 't biezönder: de meense hef God dood emaakt. De levensontkennende slaovenmentaliteit van de jeuds-kristelijke tradisie hef völgens Nietzsche offedoan. Nietzsche was van miening dat de slaovenmoraal was önstaon as verzet tegen de heersende orde. Drumme poneerde Nietzsche 't slaovenmoraal as een moraal de een externe oorzaok hef. Hier tegen-over stelt hu de heersersmoraal, de moraal die zönder invleuden van buutenof önstönd. De slaovenmoraal is immers tegen de heersersmoraal ekeerd. De heersersmoraal is de moraal veur diegenen die zich as stark, mooi en veurnaom erkent. De sloavenmoraal stiet in de ogen van Nietzsche symbool veur alles wat zwak is. maar veural sluw.

Nietzsches deenken is een voortdurende herwaordering van 't veurofgaonde met de kennelijke beduuling uutendelijk elke metafysica en moraal achter zich te loaten.

't Is belangriek te wetten dat Nietzsche de neiging had zichzelf in te deenken en eregeld zien staandpunten te herzien. Daordeur lek er vul tegenstriedigheden in zien wark te wên. Uut dien hoofde kan Nietzsches öntwikkeling ruw weg wörden innedeeld in driej fases:

  • Eerste periode: (töt Oneggentiedse Beschowingen) idolatie veur Arthur Schopenhauer en Richard Wagner, asmede veur de kunst en cultuur van de oolde Grieken. Nietzsche tredt op as fileerder van de westerse cultuur;
  • Twiejde periode: (Meenselijk, al te meenselijk - De Vreulijke Weetschap) keert zich tegen al zien veurige idealen, bekek alles nu vanof 'n positivistisch staandpunt: metafysica, kunst en religie bunt een verraod an 't warkelijke leven, een niet-anvaorden dat 't leven leed inholdt.
  • Derde periode: (vanof Aldus Sprak Zarathustra) hierin öntwikkelt Nietzsche een eggen weerdenleer en maak zich lös van 't positivisme. Zien toon wörd fel. Begrippen as de dood van god, de wil töt macht en 't ideeje van de eeuwige trugkeer giet een belangrieke röl speulen.
  • Doarnoast kan de periode 1878-1886 (Meens'lijk, al te meens'lijk - Veurbi-j goed en kwoaj) as 'n aforistische periode ezien wön.


Dit artikel is eskreaven in et sallandsk.

Mal:Link FA Mal:Link FA Mal:Link FA Mal:Link GA Mal:Link GA Mal:Link GA