Verskil tüsken versys van "Tweante"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Laandskop: Aander ploatien van de Regge (bie Rektum, dat is weal in Tweante)
Wikix (Oaverleg | bydragen)
KGeen bewerkingssamenvatting
Regel 41: Regel 41:
'''Tweante''' is n gebeed in t oostn van [[Nederlaand]]. t Is t oostelik deel van [[Oaveriessel]] en t wörd min of mear begreansd duur de riviern [[Regge]] en [[Deenkel]] en de greanzn met [[Duutslaand]] en n [[Achterhook]] in [[Gelderlaand]]. n Naam ''Tweante'' is ofkomstig van n [[Latiens]]n naam ''Tuihanti'' (of ''Tvihanti'') vuur n Germaans volk dat in den hook wonn in de tied van de [[Romeinse Riek|Romeinen]], de [[Tubanten|Tubaantn]]. In de elfde eeuw wördn t gebeed al ''Tuente'' neumd.
'''Tweante''' is n gebeed in t oostn van [[Nederlaand]]. t Is t oostelik deel van [[Oaveriessel]] en t wörd min of mear begreansd duur de riviern [[Regge]] en [[Deenkel]] en de greanzn met [[Duutslaand]] en n [[Achterhook]] in [[Gelderlaand]]. n Naam ''Tweante'' is ofkomstig van n [[Latiens]]n naam ''Tuihanti'' (of ''Tvihanti'') vuur n Germaans volk dat in den hook wonn in de tied van de [[Romeinse Riek|Romeinen]], de [[Tubanten|Tubaantn]]. In de elfde eeuw wördn t gebeed al ''Tuente'' neumd.


Tweante hef teegn de 620.000 inwonners en besteet oet darteen gemeentes; [[Tweanteraand]], [[Tubbige]], [[Deenkellaand]], [[Eanske]], [[Losker]], [[Boarn]], [[Almelo]], [[Wierdn]], [[Healdern]], [[Riesn-Hooltn]], [[Hof van Tweante]], [[Hoksebarge]], [[Hengel (Oaveriessel)|Hengel]] en [[Oldnzel]].
Tweante hef teegn de 620.000 inwonners en besteet oet veerteen gemeentes; [[Tweanteraand]], [[Tubbige]], [[Deenkellaand]], [[Eanske]], [[Losker]], [[Boarn]], [[Almelo]], [[Wierdn]], [[Healdern]], [[Riesn-Hooltn]], [[Hof van Tweante]], [[Hoksebarge]], [[Hengel (Oaveriessel)|Hengel]] en [[Oldnzel]].


==Naamnherkomst==
==Naamnherkomst==

Versy up 13:57, 9 aug 2011

Tweante
Vlagge van Tweante Gin woapn
Vlagge van Tweante Woapn van Tweante
Tweante in Oost-Nederlaand
Portoal:Tweante
Proveensie Oaveriessel
Heufdploats Eanske
Streektaaln Tweants, Sallaands, Vreeznvens
Öppervlakte 1402 km²
Inwonners 620.000
Volksleed Tweants Volksleed
Regionoale webstie regiotwente.nl

Tweante is n gebeed in t oostn van Nederlaand. t Is t oostelik deel van Oaveriessel en t wörd min of mear begreansd duur de riviern Regge en Deenkel en de greanzn met Duutslaand en n Achterhook in Gelderlaand. n Naam Tweante is ofkomstig van n Latiensn naam Tuihanti (of Tvihanti) vuur n Germaans volk dat in den hook wonn in de tied van de Romeinen, de Tubaantn. In de elfde eeuw wördn t gebeed al Tuente neumd.

Tweante hef teegn de 620.000 inwonners en besteet oet veerteen gemeentes; Tweanteraand, Tubbige, Deenkellaand, Eanske, Losker, Boarn, Almelo, Wierdn, Healdern, Riesn-Hooltn, Hof van Tweante, Hoksebarge, Hengel en Oldnzel.

Naamnherkomst

Altoarsteen van Vercovicium

Tweante is in de oolde beuke al terugge te veendn in 798 as Tuianti, in 799 as Tueanti, in 851 as Thuehenti, as Tuente (11den eew) en oeteaindelik as Twenthe of Tweante. Vroger wör de -w- as ne -u- (of -v-) eskreewn, en n naamn van 798 lik dus nog aait völle op t Tweante van non. n Naamn van Tweante dok eawnwal al völle earder op. Op twee oolde altoarsteender dee't veundn wördn bie de oolde Romeinse leagerplaatse Vercovicium bie de Mure van Hadrianus in Engelaand (woer't rechtevoort de stad Housesteads lig), steet det de cives Tvihanti, wat Latiens is vuur inwonners van Tvihanti, oonderdeel warn van ne Freeske ruutersofdelige. t Köm in dee tied wal vakerder vuur det de Romeinen "barbaarse" leageronderdeeln (dee't ze cunei neumdn) inhuurdn.

Aandere verkloarings goat det Tweante bekeand steund um öare ruuters of t gebroek van pearde. In eulder Tweants is nen tweanter namelik n naam vuur n tweejoarig peard. n Steark peard was onmisber in de landbouw, wat toertieds in Tweante al bedreewn wör, vuur t woark op t laand, vuur verslepn van allerhaande zaakn en vuur t vervoor.

Wier n aander idee is det Tweante op dezelfde manere an n naam keump as Dreante (ze liekt ja oardig op mekoar). t Woard "Tweante" zol wean ofleaidt van t telwoard "Twee" en Dreante zol van "dree" komn. De gouwen Tweante en Dreante leadn vroger teegn mekoar an.

Laandskop

Regge

Tweante is bekeand um t koelisselaandskop. Dr wörd wal es ezegd det in Tweante achter elken boom n aander laandskop zit. Duur Tweante loopt verskeaidene heuwelrugn, woervan't n Tankenboarg n heugsten is. Tweante is skoonwal vuur t grötste gedeelde vlak, wat makkelik is vuur de boern. Hierduur zee'j in Tweante völle weaidelaand. Dit wörd of ewisseld met hooltwaln en stukn bos. Dr wörd in Tweante völle mais en groan verbouwd. Dit wil hier best, umdet n boadem vuural besteet oet vetn zaandgroond. n Antal deeln van Tweante vaalt oonder natuurbeskoarming, zo as de Borkeld tusken Moarkel en Hooltn. Hier zeent völle jeneawerbeazn te veendn. In Tweante is völle ofwisseling tusken bos, heede en akkerlaand.

Aandere bekeande natuurgebeedn in Tweante zeent de verskeaidene zaandverstoewings, zo as t Lutter- en t Buurserzaand.

In Tweante zit völle zoolt in n boadem. Um det noar böawtn te haaln zeent dr, vuural in Oost-Tweante, de kenmoarkende kleaine zoolthuuskes ebouwd. De Akzo Nobel hef t wat grötter an epakt en hef ne hele fabriek loatn bouwn an t Tweantekanaal bie Hengel.

Tweante lig ongevear tusken twee rivierkes: Deenkel en Regge. Aandere (keunstmoatige) waterweagn zeent t Tweantekanaal, Skipbekke, en t Almelo-Nothornkanaal.

Geskiedenisse

Ooldheaid

Tweante wörd al froai lange bewoond. Bie Oatmörske en Maander zeent voestbieln eveundn dee't eskatt wordt op 130.000 v. Kr., oet de Iestied. Disse zoln van de Neanderthalers komn, dee't ook duur Tweante treukn en jaagn op pearde en muskusosn. Doo't de Iestied heanig an vuurbie was, bleewn de leu mear binn een gebeed roondtrekn, en deedn mear ofwisselnd etn. De ieskappe treuk zik aal mear terugge, en de verskeaidene heuwels bleewn achter, dee't vol kömn met baarkn- eekn- en aandere loofbeume. Töt ong. 4.500 v. Kr. bleef dit zo, en dit neumt ze de middelsteentied. Doarnoa begunn de leu te boern, in plaatse van verdan roond te trekn en te leawn as jager-verzamelders. Oet disse tied komt de grafheuwels, dee't eveundn zeent bie t Springendal bie Oatmörske en op de Borkeld bie Maarkel. Bie Maander wör bie ofgreawings nen mummifiseerden kearl eveundn oet dee tied, den't ze de "Man van Maander" hebt eneumd.[1][2]

Geleaidelik an, zo tusken 2.100 v. Kr. en 700 n. Kr. gungn de leu aal mear saamn leawn, um mekoar te helpn en bie te stoan met kennis en veardigheedn. Dit was t begin van de Broonstied en later de Iezertied. Ieder kon zik zo toospitsen op één deel van t (oawer)leawn. n Een kon dan bv. good pötte bakn en n aander kon good kleare maakn. Dr wör ook aal mear eruuld. Duur brokn van oer oet de groond te haaln, te verhitn en te bewaarken kreegn de leu nieje materiaaln en gereedskopn dee't t leawn makkeliker maakn.[3][4]

Tvihanti

n Romeinsen geskiedkeundigen Publius Cornelius Tacitus beskreef in zien woark Germanica de verskilnde Germaannvolker dee't in Noord-West Europa leawdn. Ook de zogenaamde Tvihanti of Tuihanti wordt eneumd, dee't saamn met verskeaidene aandere stämme n Romeinsen keaizer Germanicus zoln hebn anvöln in t joar 14 noa Kristus. Zowat 300 joar later gungn de Tvihanti wier teegn de Romeinn an t vechten. Dit moal was Konstantijn keaizer. Den slachten öar of.

Aanderzieds gung nen groep Tvihanti met op nen Romeinsen veeldtocht noar Vercovicium in Noord-Engelaand, as ruuters in n Freesk leageroonderdeel. Zee wordt eneumd op twee altoarsteender dee't bie de Mure van Hadrianus zeent eveundn en dee't ewiedt zeent an n Romeinsen god Mars en n Germaansen God Thincso.

Middeleewn

Oldenzaal, Sint-Plechelmusbasiliek. Tiedens de Middeleewn was dit healigdom um de relieken van Plechelmus n beevoartsplek

Vanof t viefde joarhoonderd kreegn de Sassen aal mear invlood in Tweante. Wellich hef dr ne bepoalde gesteurde inmenging west. Vanof dee tied har Tweante mear kenmoarkn gemeen met de noordoostelikere Sassengebeedn.

An t eande van t 8ste joarhoonderd köm Tweante oonder regearing van t Frankiese Riek, met Koarel n Grootn. Hee kreeg dr t strabaante Sassenvolk oonder duur leagerplekn te stichten, zo as bv. bie Oldnzel, wat keump van t oolde woard Olde Sala, wat oolde woonstea beteeknt. Tweante was lange nog heaidens bleewn, mear oonder de Fraanken wör t Kristendom invoord. Det gung nog nit zoonder slag of stoot, want dr beent verhaaln bekeand det bievuurbeeld in Deaventer vanoet Tweante vake de koarken wörden platbraand, zo as den van n Angelsassiesen monnik Leefwin. Pas doo't leaiders zo as Wittekeend zik leutn deupn, leutn öare volgers t zik ook gewordn. De oolde germaanse heailigdommen wördn ummebouwd töt koarkn en kapeln. n Sassiesen oadel gung zik duur t nieje Fraankiese leenrecht gedreagn as feodale klasse.

Zo ongevear in t 10de joarhoonderd köm Tweante oonder besteur van t Sticht Utrecht, en wör t deel van t Oaversticht. Gedoerende de middeleewn besteurden eerst nen groaf - nen hoogn hear van n bisskop - de strekke vanoet zinnen borch in Goor. Later köm t besteur in haande van nen laanddrost, den't duur nen bisskop wör ekeuzn. In t 11de of 12e joarhoonderd wör Noord-Tweante (um Emmelkaamp) van Tweante ofskeaidn en gung bie de Groafskop Beantem heuren, mear bleef nog wal oonder t Utrechtse besteur

Hoes Twickel bie t städken Dealdn, sticht in 1347

Acht Tweantse plaatsen kreegn stadsrechten:

Oldnzel was in de Middeleewn de grötste en vuurnaamste stad van Tweante.

In dee tied har Tweante verskeaidene kloosters: t Sunt-Antoniusklooster in Albeargn, t Sunt-Catharinaklooster in Almelo, t Sunt-Agnesklooster in Oldnzel en t Stift in Weersel. Noa de reformasie wördn disse kloosters dr achterhen doan en de godern innömn duur de Stoatn van Oaweriessel. allene t Stift bleef bestoan as instelling vuur oadelike meakns.

Tachtigjoarigen Oorlog

Tiedens n Tachtigjoarigen Oorlog lea Tweante verskeaidene moaln midln in t oorlogsgebeed. In 1597 köm heel Tweante in Stoatse haande duur n veeldtocht van preens Maurits van Oranje (n Tweantsen Oorlog). De Roomske poaters wördn inwisseld vuur protestaantse, (kontraremonstraantse domies. Boarne kreeg nen Luthersen domie en Hengel nen remonstraant.

n Spaansen veeldhear Spinola hereuwerden Oldnzel in 1605 op de Stoatsen. t Twaalfjoarige bestaand van 1609 gaf dudelikheaid: Oldnzel bleef Spaans. Noa ofloop van t bestaand in 1621 verdreef Ernst Casimir van Nassau-Dietz in 1626 de Spanjooln. t lik dr op det disse Spaanse tied dr vuur zorgd hef det grote deeln Tweante nog aait Roomsk zeent. De vrea wör eteeknd in 1648 met de Vrea van Meunster.

17e en 18e joarhoonderd

Historiese boerderieje De Brager in Geestern, in de kenmoarkende bouwstiel van de strekke

Noa n oorlog köm dr ne röstige en walvoarnde tied. In de joarn tusken 1650 en 1660 wördn verskeaidene patriciërshuze bouwd, zo as t vuurmoalige Reijgershoes in Dealdn, t Cremershoes in Oatmörsken en t Palthehoes in Oldnzel. t Roomske volk mocht feaitelik nit oetkomn vuur öar geleuf. Ne kapelle in Maarkel met n reliek van t Heailige Blood, ne belangrieke stea vuur beevoartn, wör dichte messeld. De preesters mosn in t verbörgene n Heailigen Mis leazn in umbouwde huze en sköppes op t plattelaand. Dr was in Almelo ne kleaine groep Deupszinnigen, dee't in 1684 toostemming kreegn van n Hear van Almelo um ne koarke te bouwn.

Doomoalig roadshear van Hollaand, Johan de Witt, skreef in nen breef op 30 oktober 1654 det he t in t zinne har um Tweante bie Hollaand te nemn. Hee skreef det dr Tweantse joonkhearn warn woer't he good met kon, en det Tweante good te verdeadigen was teegn Oranjezinnige steadn zo as Kampen en Zwolle. Oeteaindelik deed'e t toch mear nit, umdet'e zik bangen vuur nen opstaand.[5]

In 1665 en 1666, tiedens n Tweeden Engels-Neerlaandsen Oorlog, mos Tweante t liedn duur Bernhard von Galen (Bomn Bearnd), Preens-Bisskop van Meunster. Hee leut Lösker en Riesn in braand stekn, en t Hoes Almelo kömn dr ook nit best of. Later, in 1672 köm Bomn Bearnd wier, en heul Tweante bezet töt en met 1674, woerduur t Roomske geleuf wier stoatsreligie was in Tweante. In Oldnzel en Goor wör wier begunn met t opbouwn van de vrogere Roomske koarkn.

t Eande van t zeuwnteende, en n groot deel vant achtteende joarhoonderd wör dr gin Oorlog evoord, en t antal inwonners van Tweante nöm beheurlik too. Op t plattelaand kömn dr aal mear kötterboern. In disse vuur-industriële tied warn de fabrikeurs van belang: det warn koopleu dee't volk goarn verkochn en ze doarmet an hoesweawerieje te helpn, en later t wöawne linngood kochn en duurverkochn in Hollaand. In Boarne steet nog t Bussemakerhoes oet 1779, t oolde hoes van ene van disse fabrikeurs. In Tweante wör völle linn wöawn, in Riesn deedn ze völle met jute. In t 18e joarhoonderd köm der n niej soort linn bie: t bombezien, wat nen linnen skearing har en n ketoenn inslag.

Teegn t eande van t achtteende joarhoonderd nöm de godsdeenstvrieheaid too en konn de eerste roomske koarken wordn ebouwd um de vrogere koarkskuurn te vervangn.

Bataafse Reppubliek/Keuninkriek Hollaand

De proveensie Oaweriessel wör in 1795 deel van de Bataafse Reppubliek en gung in 1806 oawer töt t Keuninkriek Hollaand. In disse tied wör de macht van de keuning slim in edamd, en t besteur gung op de skuppe. Keuning Napoleon Bonaparte köm in 1809 in Tweante. De koarken oet de plaatsen met ne mearderheaid an Rooms-Katholiekn, zo as in Oldnzel, Tubbige, Hoksebarge en Oatmörske wördn an de Rooms-Katholiekn tooweezn.

In 1810 wör t Keuninkriek Hollaand in eliewd bie t Fraanske Keaizerriek. In 1811 hefn keaizer Napoleon de oolde bestuursvörme op en steldn de gemeentes en rechtbaankn in. Hiermet köm n eande an Tweante as bestuurseenheaid; t drostambt Tweante en t drostambt Deepn-Hoksebarge wör op eheewn. Zeuwnteen gemeentes wördn dr in evoord: Almelo, Boarn, Dealdn, Deanekaamp, Deepn, Eanske, Hengel, Hoksebarge, Lösker, Maarkel, Oldnzel, Oatmörske, Riessen, Tubbige, Vjenne, Weersel en Wierdn. De gemeentes warn ongevear van n zelfden umvaank as de oolde richterambte. Doar warn t de steadn nit met eens. Doarumme wördn in 1818 Almelo en Dealdn op esplitst in Ambt en Stad Almelo en Ambt en Stad Dealdn. Eanske wör esplitst in Eanske en Lönneker. t Boetngebeed van de gemeente Oldnzel wör bie Lösker edoan.

Ekonomie

Inwonners van Tweante stoat duur mekaar bekeand as leu dee't gin tied vernöalt, mer anpakt. Doarumme trekt völle bedriewe de leste joarn noar Tweante.

De belangriekste steedn in Tweante bint Eanske, Hengel en Almelo. Oldnzel en Riesn beent rechtevoort steark in opkomst. Disse steedn ontwikkeln zik pas in de neegnteende eeuw, doo't de fabrikeurs van linngood noar disse kontrein kwamn. Oet disse tied bint ok de völle baann in t gebeed anlegd vuur t anveurn van groondstofn en t eksporteern van t linn. De produktie van linngood gung duur töt in de joarn zeuvntig, doo't de industrie instörtn deur konkureansie oet Azië. n Anleg van de autobaan A1 noar de Duutse steedn Osnbrug, Hannover en Berlien zoargn vuur nen niejn impuls vuur de Tweantse ekonomie.

Rechtevoort bint dr in Tweante völle bouwbedrieve. Vuural Riesn steet laandelik bekeand um de völle bouwoondernemmings dee't dr bint. Ook op aandere industriële vlakn dreeit Tweante good met. Dr bint onmeundig völle vrachtboern, mer ok verpakkings-, isolasie-, skilders- en ellektriesbedrieve.

n Naam "Twente" wörd aal mear gebroekt in bedriefsnaams, umdet t ne oetstroaling van betrouwboarheaid gef en verbeundigheaid met de klaant. Eankele vuurbeelden zeent Twenteplant, Twente Milieu, Motorservice Twente, Tw&ce, de aparte ofdeling Twents van busbedrief Connexxion.

n Traditioneel Tweants gebouw: Oostendörper Watermeuln in Hoksebarge.

Kultuur

Volksoard

Oawer Tukkers bestoat verskeaidene stereotiepn, dee't vake helemoal nit woar zeent. Tukkers zelf hebt vuur öare strekgenootn per plaatse bepoalde stereotiepe kenmoarken. Leu van boetn Tweante skeart de Tukkers meestal oawer eenn kam. Boetnstoanders zeet leu oet Tweante meestal as n heanig, geleuwig, terugge trökn volk, met n apart geveul vuur humor en ne biezeundere, indirekte manere van kuiern. Ne bekeande sprökke in Tweante zelf is skoonwal: "Tukkers hooldt van n kort gebed en nen langn metworst", woeroet blik at ze nit tevölle tied verknooit an zweaverige, ontastboare dinge, mer gearne anpakt en good wat etn doot. Wieter zeent dr vuur n antal döarpe en steadn vaste stereotiepn: leu oet Riessen zeent gerefformeerd (fien) en achterbaks, leu oet Eanter zeent krang en geslötn, leu oet Hengel hebt t met zikzelf etröfn (ook wal Hengeler weend eneumd), leu oet de umgewing Tubbige en Geestern zeent loomp en onbenullig en leu oet Almelo zeent asosjaal en zitt bie thoes. Zo as aaltied bie stereotiepn wörd een kenmoark van één persoon oetvergroott en toopast op de hele gemeenskop.

Geleuf

Tweante is van vrogger oet ne roomse regio, mer in n paar steedn en dörpe besteet ne gerefformeerde meerderheid. Vuural Riesn steet bekeand um ziene gerefformeerde gemeenschop. Doar teagnoaver is t noordoostn van Tweante vuural katteliek, met de Healige Plechelmus in Oldnzel. In de grote steadn wont völ Moslims, vuural in Almelo, woer at ne relatief grote groep Turkn wont. Doarnöast zit dr in Tweante de grötste groep Suryoye van Neerlaand, dee't hoaste allemoal lid zeent van de oolde Orthodox Kristelike Karke.

Tradisies

Tweante steet bekeand um ziene oalde gebroekn en tradities, zooas t mirreweenterhoornbloazn, t klootscheetn en t stokken van boakes. Met Poasken wördt in Oatmörsken biej de roomsn t vlöggeln doan duur de poaskearls. In westelik Tweante goat ze um poasken hen eierkuuln. Umdat n groot deel van Tweante katteliek is, wördt ok hier karnaval vierd.

Sproake

Oonderzeuk oet 2005 hef oet eweezn at 62% van de Tukkers t Tweants nog elken dag gebrok, en mear as 40% van de oondervroagden least zowat elke wekke wal Tweants. Zelfs 69% gef an at ze in thoes eawnvölle Tweants en Neerlaands sprekt.[6] t Tweants is n dialekt van van de Westfaalse tak van t Neersassies, wat in Neerlaand seend 1996 offisjeel duur de EU as streksproake is erkeand in t Europese haandvest vuur regionale sproakn. t Tweants is roewweg in te deeln in Oost-Tweants en Tweants-Groafskops. Den lestn wörd ook in t noordn van n Achterhook esprökn, en t is doarumme nit helemoal dudelik woer't Tweants ophoold en Achterhooks begeent. t Vjens is n geval apart, doar veend iej nen tuskenvörm van t oolde Westfaals en t hudige Tweants, vuural duur de klaankbrökke in wöarde as wjean (wean) en edwoan (edoan). In Eanter en Riesn hef t dialekt nog wier aandere klaankn en weurde. Noa n Tweedn Wearldoorlog wör t op de skooln of eroadn Tweants met de keender te kuiern, umdet dit slecht zol wean vuur öare sproakoontwikkeling. Dit zorgen dr vuur det Tweants vandaag n dag völle meender kuierd wörd as vuur dee tied. Nieje oonderzeukn hebt anteund det t kuiern van n meardere sproakn/dialektn juust good is, skoonwal t nog aait lastig is de oolders hiervan te oawertuugn. t Verbetterde zelfbeeld van Tweante en t suukses van de voetbalklub FC Tweante hef de greutsigheaid van de Tukkers an ewakkerd, en zorget aal mear vuur ne opleawing van t Tweants.

Nen oaverzicht van de karakteristiekn van t Tweants kö-j veendn op t Tweants weurdnbook.

Arzitektuur

Heuwdkantoor Aan de Stegge oet Goor

In Tweante, en feaitelik t hele Neersassiese gebeed ha'j vuur de leste doezend joar de lösse huuze, woerin't leu en deers in ene ruumte saamn oonder ene kappe leawn. In t TwentseWellemuseum hebt ze zo n lös hoes op woare grötte noa ebouwd. Van ooldsher zeent in Tweante völle gebouwe te veendn in de Sassiese bouwstiel. Det beteeknt det de huuze in verhoolding ne grote kappe hebt en lege muurkes um n geraamte met dikke balkns, woerbie't de kappe mangs wal 2/3 van de hele heugte inneamp. Vake zat op disse huuze ne reetne kappe op.

Duur de verniejde bouwtechniekn zeent dr in Tweante völle niejerwetse huuze bie ekömn, mer völle leu loatt in öare huuze nog oolde Sassiese kenmoarken verwoarken, zo as ne reetne kappe, of t heultne beschot an de vuurgewel. Ook nemt nog völle leu n gewelteekn an n gewel, of as ze ginne peuntkappe hebt, as versierige an de mure bie de vuurdure of binnenshoes.

Umdet in Tweante völle bouwbedriewe zitt, komt dr ook n antal arzitektn op of. n Biezeunder gebouw is van t Goorse bouwbedrief Aan de Stegge, wat volledig in Friedensreich Hundertwasserstiel is ebouwd. Dissen ontwoarper steund bekeand um zinne klurige ontwoarpn en gebroek van natuurlike vörme.

Etn en dreenkn

Kreantewegge in de wege

Skoonwal Tweante aait deel hef west van gröttere kulturele strekn woarbie ze voodselgebroekn oawernömn, zeent dr n antal gerechten dee't as "typies Tweants" bekeand stoat. Ene van de bekeandste Tweantse gerechte is de kreantewegge. Dit is nen langn kreantnstoetn met völle kreantn en rozienn dr in. t Is vake n laank brood (mangs wal mear as nen meter), wat van vroger oet bakn wör um de geboorte van keender te viern. t Wörd rechtevoort nog aait an dikke pläkke sneedn met ne loage botter dr op, en gearne bie de koffie egetn, skoonwal t nit aait mear met geboortes te maakn hef.

n Aander bekeand gerecht oet Tweante is de bakworst. Dit is ne dikke, krudige worst van voarkensvleais, met ne duursnede van 15cm. De worst wörd in dikke pläkke sneedn en op ebakn in de panne. t Wörd meestal in t weenter egetn, en normaalgesprökn nit bie t oawndetn mer tusken de middag, bv. op de stoete. Disse worst is nog aait slim populear.

Aandere "typies Tweantse" gerechte zeent stip in de pan en balkenbriej, skoonwal dit hoaste nit mear egetn wörd. Met de komst van völle immigraantn in de tweede helfte van t 20e joarhoonderd is t Tweantse etpatroon beheurlik oet ebreaidt. Oawer t algemeen doot Tukkers gearne vleais etn.

t Bekeandste dreenkn oet Tweante mut ongetwiefeld Grolsch beer wean. Skoonwal dit van oorsproonk oet t Achterhookse Grolle keump, steet de brouwerieje rechtevoort in Bokel en is t doarumme vuur völle leu non n Tweantsen beersoort. Aandere Tweantse beersoortn zeent Tweants Beer oet Hengel en Huttenkloas. Tweante steet ook bekeand um de völle kruudnbitters dee't dr distilleerd wordt. elk döarpken hef vuur aparte geleagnheedn of vierings wier n apart bittertjen.

Sport

In Tweante zitt twee profesjonele voetbalklubs in de Earedivisie; Heracles oet Almelo en FC Tweante oet Eanske. Dissen lesten klub wör in 2010 Neerlaands Kampioen, en wör tweedes in 2011. Nöast disse voetbalklubs steet Tweante bekeand as peardestrekke; verskeaidene internasjonale springruuterkampioenn komt oet (of woont in) Tweante, zo as Gert-Jan Bruggink, Gerco Schröder en Jos Lansink. Doarnöast komt dr verskeaidene Olympische zwemkampioenn oet Tweante, zo as Marleen Veldhuis en Hinkelien Schreuder.

De bekeandste Tweantse streksport is nog aait t Klootskeetn. Hierbie mut deelnemmers met nen hooltn bal (n kloot) in zo min meugelik wörpe nen vuurofbepoalden ofstaand oflegn. Disse sport wörd vuural vuur t plezeer edoan, mer in bv. Geestern en Tubbige zeent dr hele klootskeetvereniges. Den eerstn hef zelfs n eegn klubhoes. Deelnemmers köant ook nog oonderling geeld inzetn op wee't dr geet winn of t antal wörpe. Klootskeetn is ne geleefde bezigheaid bie personeels- of familiefeestjes.

Plaatsn in Tweante

Albeargn - Almelo - Beantel - Beckum - Böaningn - Bokel (Eanske) - Bokel (Hoksebarge) - Boorn - Boornerbrook - Brammel - Breklenkaamp - Broenehaar - Buurse - Dealdn - Dealdnerbrook - Dealdner Es - Deankaamp - Deepn - Doarle - Döarningn - Dulder - Ealsn - Eanske - Eanter - Epnzoalder - Eul - Fleringn - Gammelke - Geestern - De Glanerbrug - Goor - Haadorp - Haarbig - n Ham - Harke - Hoarle - Hoksebarge - Heldern - Hengel - Hengevelde - Hertem - De Hoeve - Hoge Heksel - Holthuuzn - Honesch - Iepelo - t Langnven - Lattrop - Langel (Hoksebarge) - Lemsel - Lönnker - Loster - De Lut - Mariaparochie - Maander - Maanderven - Maarkel - Maarkvelde - Mekkelhorst - Nijverdal - Noord Döarningn - Nötter - Nutter - Oagel - Oatmörsken - Oaverdeenkel - Oazele - Old Oatmörsken - Oldnzel - Ossel - Reetmölle - Rektum - Reutum - Riesn - Rossum - Soasel - Stepel - Stokkum - Sunnoa - Tilgt - Tubbig - Twekkel - Vas - t Vjenne - Vroomshoop - Weersel - Westerhaar - Wiene - Wierdn - Zeander - Zeldam - De Zoeke

Bronnen / wellen:
  1. Es, W.A. van, e.a., Archeologie in Nederland: de rijkdom van het bodemarchief (Amsterdam, Amersfoort 1988)
  2. Louwe Kooijman, L.P., e.a., Nederland in de prehistorie (Amsterdam 2005).
  3. Eijken, E.D., Compendium van het Overijssels recht vόόr 1811 (Kampen 2007).
  4. Slicher van Bath, B.H., Mensch en land in de Middeleeuwen (Assen 1944).
  5. Twente was bijna deel van Holland, De Twentsche Courant Tubantia, 10 oktober 2007
  6. Bloemhoff, H. et al. Taaltelling Nedersaksisch: Een enquête naar het gebruik en de beheersing van het Nedersaksisch in Nederland. Groningen: Sasland (2005). 39-40.