Verskil tüsken versys van "Tweantse skeeldnaamns"

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Regel 22: Regel 22:
* ''van t skelle fietspädjen'' - woonden bie n skel fietspädjen
* ''van t skelle fietspädjen'' - woonden bie n skel fietspädjen


=== Persoonlike kenmoarkn van 1 of meardere persoonn oet de femilie: ===
=== 2. Persoonlike kenmoarkn van 1 of meardere persoonn oet de femilie: ===
* ''De Neuze'' (Baan, had nen opvalnd grote neuze)
* ''De Neuze'' (Baan, had nen opvalnd grote neuze)
* ''n Bril'' (Ten Bolscher)
* ''n Bril'' (Ten Bolscher)

Versy up 10:55, 29 jun 2011

Etalasy-artikel
Gewelversierige van De Weawer, an de Weawerstroate in Riesn

Tweantse skeeldnaams beent n bekeand onderdeel van de Tweantse kultuur. Meesttieds wörd vuur offisjele zaakn n eigenliken achternaam wal gebroekt, mear as de leu oawer en met mekoar kuiert, dan komt de biejnaams of skeeldnaams um n hook.

As dr ene in t verleedn nen meender bekeandn skeeldnaamn har, dan neumdn de leu dr mangs n ofisjeeln naam biej: "Den löt zik Westerkamp * skriewn". Dan verweezn ze dus noar offisjele papiern. t Verskiensel van de skeeldnaamns keump ook in West-Freeslaand vuur en vroger ok in t Oldambt. In de leste joarn geet t gebroek hiervan aans stoark achteroet, duur alle import dee't in t Oldambt is komn wonn.

In wat plaatsn is t gebroekeliker um nen skeeldnaam te hebn as in aandere. In sommige döarpe hef zowat nums nen skeeldnaam, in aandere döarpe is t hoaste vrömd a'j dr ginnen hebt, en kan t duudn op det oewe femilie van vroger oet nit oet Tweante köm.

Soortn

Feailik beent dr vief soortn skeeldnaamns:
1. Dee verwiest noar t (boern)oarf woer of ne femilie vanof keump
2. Dee verwiest noar persoonlike kenmoarkn van één of meardere
persoonn oet ne femilie
3. Dee verwiest noar n apart beroop wat ene oet de femilie hef
4. Dee verwiest noar t soort beeste wat de femilie hef/har
5. Dee verwiest noar ne bepoalde aparte gebuurtenisse in de femilie

De leste veer soortn komt vuural völle roond Eanter en Riesn vuur. De vuurbeelde dee't non volget komt hoaste allemoal oet Riesn, umdet ze dr doar onmeundig völle hebt en disse in verleedn allemoal beskreewn wördn, zo as in t beukn van Slofstra wördn. In Eanter was t zelfs zo gebroekelik um leu bie n skeeldnaam te neumn det weenkelhoolders vake n achternaam en n skeeldnaam van klaantn opskreewn.

1. plaatse of boerderieje:

  • De Vinke (Bloemendaal)
  • Knibbelgediene (van Gerritdina Beltman, dee oorspronkelik bie n Moarkelsen Boerskop Knibbelhoek weg köm)
  • van t skelle fietspädjen - woonden bie n skel fietspädjen

2. Persoonlike kenmoarkn van 1 of meardere persoonn oet de femilie:

  • De Neuze (Baan, had nen opvalnd grote neuze)
  • n Bril (Ten Bolscher)
  • Buul (nen aandern Ten Bolscher, namn t skoftemoal aait met in n buul)
  • Doew-doew (Haase, stotterdn heel slim)
  • Snuutje (Schreurs, hebt n apart fien snuutje, met nen kleainn moond en ne spitse neuze)

n Apart beroop van ene oet de femilie:

  • Mèldieks (Hendrikus Schapink, haandeln in mèl).
  • de Kètse (Baan, haddn n steenfabriek en höwn vaake steender teegn mekoar, wat n kètsend geluud gaf)
  • de Kuups (Ter Harmsel, warn van vrooger oet kuupers)
  • Koarel van Notoaris (Karel Diederik Schönfeld Wichers, was kandidaat notoaris, skreef völ in t Riesns, zoas t Riesns Weurdebook. Zin breur was Herman Pieter Schönfeld Wichers, bètter bekeand as Belcampo.

t Soort beeste wat de femilie hef:

  • de Menne (Mannes Pijffers, was peardemenner)
  • Peardejan (Jansen, woarkn met pearde op n steenfabriek)
  • n Bign (Kamphuis)

5. n Apart vuurval in ne femilie:

  • de Jenkes (Ter Avest, hadn twee Jennekes in één gezin)
  • Lapot (Baan, kon ne preake van Domie Lapot zowat letterlik noaverteln)
  • Van t Hatje (Ten Berge, eene van öare vuureuldn har in Atjéh evöchn)
  • Bamboes (vuuroolder har ene van de eerste fietsn in Riesn, met spatbörde van bamboe)

Ontstoan

Skeeldnaamns ontstoat vanzelf en dr hoof nit völle vuur te gebuurn. t Is t beste oet te legn met n vuurbeeld. In de klasse op de legere skole vrög de meaister tiedns t lesken oawer Biebelse geskiedenisse wee of t was dent zea in n Biebel det hee zinne haande in onskoold wasken dee. n Jeunkn stekt n vinger op: "Potifar, meaister!". De hele klasse lachen um oet, want det mos natuurlik Pilatus wean. t Jeunkn hef de rest van zien leawn Potifar eheetn.

Nut

In Tweante wördt ook nog aait t gebroek an enheuldn um keender noar öare grootooldn te verneumn. Doarduur kwamn op n doer bepoalde naamns steeds vakerder vuur. Zo kon t wal vuurkomn dèt de grotvaas van beaide kaantn allebeaide Jan heetn, woerduur dr in één gezin mangs twee jongs Jan eneumd wördn. Dee wördn dan oet mekoar eheuldn duur ze (Grootn)Jan en Kleainn Jan te neumn, wat dan later wier as skeeldnaamns gebroekt wördn.
Duurdèt völle jongs en meaks oet dezelfde femilies met mekoar trouwdn, wör t antal van sommige families met n zelfdn achternaam al mear grötter. In Riesn wonnt onmeundig völle families Baan, Voortman en Wessels, Eanter hef n groot antal van Pluimers en Velten en t Vjenne steet bekeand um de völle femilies Dekker, Fokker en Holland. Um ze nog oet mekoar te könn hooldn gavn de leu mekoar skeeldnaamns.
A-j oew skeeldnaamn neumt weett de leu dreks of ze met good of slech volk te doon hebt. Dèt hef n noadeel: As dr eene oet ne femilie wat misdoan had, dan had zinne hele femilie subiet nen kladn an t gat en wördn ze doar met zaakn doon, verkering kriegn en aandere sosjale angeleagnheedn op of erèknd. Van de aandere kaante heul det t volk ook in t gelid, want iej woln nit de skaande van de femilie oawer oe ofroopn.

Vrooger en rechtevoort

T köm wal vuur dèt nen vrömden, den nit met de skeeldnaamns bekeand was oarns biej eene in Tweante mos wean en noar n offisjeeln achternaamn vreug, nit wiet köm umdèt de leu mekoar alleenig mear biej n skeeldnaamn keandn. T wördn vrooger mear gebroekt as rechtevoort, mear iedereene wet zo ongevear nog wal wo of zin femilie eneumd wordt of wördn en zal aaltied as-e oarns biej euldere leu op bezeuk geet de vroage kriegn: "Woer zi-j (dr eene) van?"
Ook stoat bepoalde Riesnse bedriewe nog aait bekeand oonder de femilieskeeldnaamn. Bouwbedrief Ter Steege wördt nog aait Potje neumd, Bouwbedrief Nijhuis steet nog aait bekeand as Kruutnbearnd en skildersbedrief Lichtenberg het nog aait De Feaie.
Éen bedrief oet Riesn hef zelfs n skeeldnaamn as offisjeeln bedriefsnaamn an enömn en is doarmet n bekeandheaid in Tweante wördn. Otto ter Steege begun n weenkelske, mear veund Ter Steege te offisjeel kleenkn. Doarumme keant iederene non Otje van Potje.
As leu keender kriegnt, kriegnt dee meestieds n skeeldnaamn van de vaa, mear ze köant dr ook vuur kiezn um ze van beaide te gebroekn. De zönne van Graads van de Gerre, den at Bearnd heet, neumt ze dus Bearnd van Graads van de Gerre.

Dr zeent leu dee't öarn skeeldnaam gebroekt op internet, um op zonne wieze allene herkend te wordn duur de leu dee't de skeeldnaamns keant, zo as bv. op Twitter, weblogs en forums.

As leu noar thoes hen goat, köant ze as kleain grepken smangs zegn: Ik goa noar de [skeeldnaamn]. Dan neumt ze n skeeldnaamn van de wederhelfte.

Versiering

Woer in aandere plaatsn vake standaard sprökn zo as "boszicht" en Latiense sprökn an de mure hangt um an te geewn det t dr good wonn is, wördt in Tweante n skeeldnaamn ook wal mangs as gevelsprökke as versiering an de boetnmure höngn.

Oetgoande verbeendingn

Dèt heel völle nog wal weett wat of öaren skeeldnaamn is, blik op de bekeande profielsite Hyves. Op de Riesn-hyve beent r nog völle te veendn:

Disse bladziede is eskreewn in t Riesns