Verskil tüsken versys van "Achterhooks"
K r2.6.4) (bot derof: ksh:Aachterhukß |
K bot derbie: ksh:Achterhoeks |
||
Regel 70: | Regel 70: | ||
[[fy:Achterhoeksk]] |
[[fy:Achterhoeksk]] |
||
[[hr:Achterhoeks]] |
[[hr:Achterhoeks]] |
||
[[ksh:Achterhoeks]] |
|||
[[li:Achterhooks]] |
[[li:Achterhooks]] |
||
[[mk:Ахтерхучки дијалект]] |
[[mk:Ахтерхучки дијалект]] |
Versy up 11:45, 30 mrt 2011
't Achterhooks is een Nedersaksisch dialekt dat epraot wöd in den Achterhook (Gelderlaand, ten oosten van den Iessel).
In disse streektaal (of sproake) bunt völle varianten. In et noorden en oosten lik et Achterhooks stark op et Twents of Sallaands. Veur et spellen van et Achterhooks en Liemers wöd vake de WALD-spelling van et Staring instituut gebroekt.
Zee ok: Achterhooksen sproakgids
Kenmarken
Et Achterhook hef net as meer Nedersaksiese sproaken, un eenheidmeervold op -t:
Teggenswoardege tied
Lopen
enkelvold:
- ik lope
- i'j loopt (Wenterswiek: dou löpste)
- hee löp
meervold:
- wi'j loopt (W'wiek: lopet)
- i'j loopt (W'wiek: lopet)
- zee loopt (W'wiek: lopet)
Verleedn tied
In de verleedn tied, hef et Achterhooks in alle personen 'n oetgang op -en veur zwakke warkwoorden, veur starke warkwoorden wöd veur den eersten en daarden persoon de -en oetgang vort-eloaten: ik warken, ik leep, hi-j leep, zi-j leepen.
Volteuid deelwoard
Et Volteujd deelwoord krig et veurvoegsel e- (bev. elopen, ewest). Veur zwakke warkwoordn is et achtervoegsel -t: ik heb ewarkt, voor starke warkwoorden meesttiedst -en: elopen
Veur meer oaver dit onderwarp zeet: Achterhooksen taalwiezer
Umlaut
Een ander kenmark is de umlaut bi-j verkleinwoorden en meervoldsvormen (vergeliekboar met et Duuts):
- hond - höndjen - hönde (Wenters(wiek): hond - hundeken - hunde)
- hand - händjen - hende (Wenters: hand - händeken - hande)
- moes - muusken - muuze
- man - männeken - mansleu
Veurbeeld: Unzenvader
(Wenters/Winterswiek)
Unzen Vader in de hemelen,
laot dienen name eheiligd worden;
laot dien könninkriek kommen;
laot dienen wille ebeuren
op de eerde zo as in den hemel.
Gef uns no uns dageliks brood
en vergef uns unze scholden
zo as ok wi-j vergaevet
wel bi-j uns in de schold steet;
en breng uns neet in verzeuking,
maor maak uns vri-j van 't kwaod.
Want van Di-j is et könninkriek
en de krach en de glorie
no en alle dage.
Amen.