Verskil tüsken versys van "Achterhooks"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versy up 01:33, 24 dec 2009

't Achterhooks is een Nedersaksisch dialekt dat epraot wöd in den Achterhook (Gelderlaand, ten oosten van den Iessel).

In disse streektaal (of sproake) bunt völle varianten. In et noorden en oosten lik et Achterhooks stark op et Twents of Sallaands. Veur et spellen van et Achterhooks en Liemers wöd vake de WALD-spelling van et Staring instituut gebroekt.
Zee ok: Achterhooksen sproakgids

Kenmarken

Et Achterhook hef net as meer Nedersaksiese sproaken, un eenheidmeervold op -t:

Teggenswoardege tied

Lopen

enkelvold:

ik lope

i'j loopt (Wenterswiek: dou löpste)

hee löp

meervold:

wi'j loopt (W'wiek: lopet)

i'j loopt (W'wiek: lopet)

zee loopt (W'wiek: lopet)

Verleedn tied

In de verleedn tied, hef et Achterhooks in alle personen 'n oetgang op -en veur zwakke warkwoorden, veur starke warkwoorden wöd veur den eersten en daarden persoon de -en oetgang vort-eloaten: ik warken, ik leep, hi-j leep, zi-j leepen.

Volteuid deelwoard

Et Volteujd deelwoord krig et veurvoegsel e- (bev. elopen, ewest). Veur zwakke warkwoordn is et achtervoegsel -t: ik heb ewarkt, voor starke warkwoorden meesttiedst -en: elopen

Veur meer oaver dit onderwarp zeet: Achterhooksen taalwiezer

Umlaut

Een ander kenmark is de umlaut bi-j verkleinwoorden en meervoldsvormen (vergeliekboar met et Duuts):

hond - höndjen - hönde (Wenters(wiek): hond - hundeken - hunde)

hand - händjen - hende (Wenters: hand - händeken - hande)

moes - muusken - muuze

man - männeken - mansleu

Veurbeeld: Unzenvader

(Winterswiek)

Unzen Vader in de hemelen,

laot dienen name eheilegd worden;

laot dien könninkriek kommen;

laot dienen wille gebeuren

op de eerde zo as in den hemel.

Gef uns noo uns dageleks brood

en vergef uns unze scholden

zo as ok wi-j vergeft

wee bi-j uns in de schold staot;

en breng uns neet in verzeuking,

maor maak uns vri-j van 't kwaod.

Want van Di-j is het könninkriek

en de krach en de glorie

noo en alle dage.

Amen.

Streektaolen in Nederlaand en Vlaanderen

Nedersaksies en Friso-Saksies		Achterhooks · Draents · Gelders-Oaveriessels · Grönnigs · Sallaands · Stellingwarfs · Tweants · Tweants-Groafschops · Urkers · Veluws · Skokkers^†
Westlaauwers Frais		Hindeloopers · Kleifries · Noordhoeks · Oosterskellings · Schiermonnikoogs · Westerskellings · Wooldfries · Zuudwesthoeks
Nederfrankies en Friso-Frankies		Amelaands · Bildts · Braobaants · Hollaands (Utrechts-Alblasserweerds · Zuud-Hollaands) · Kleverlaands · Limbörgs · Oost-Vlaams · Stadsfries · Westfrais · West-Vlaams · Zais · Zuud-Gelders

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{Tw-logo|Achterhooksen taalwiezer}}
 [[Ofbeelding:Achterhooks.png|thumb|250px|'t Achterhookse taalgebeed]]
-'t '''Achterhooks''' is een [[Nedersaksisch]] [[dialekt]] dat epraot wödt in'n [[Achterhook]] ([[Gelderlaand]], ten oosten van den Iessel).
+'t '''Achterhooks''' is een [[Nedersaksisch]] [[dialekt]] dat epraot wöd in den [[Achterhook]] ([[Gelderlaand]], ten oosten van den Iessel).
-In disse streektaal (of sproake) bunt völle varianten. In 't noorden en oosten lik 't Achterhooks stark op 't [[Tweants|Twents]] of [[Sallaands]]. Veur t spellen van t Achterhooks en Liemers wödt vake de [[WALD-spelling]] van t Staring instituut gebroekt.
+In disse streektaal (of sproake) bunt völle varianten. In et noorden en oosten lik et Achterhooks stark op et [[Tweants|Twents]] of [[Sallaands]]. Veur et spellen van et Achterhooks en Liemers wöd vake de [[WALD-spelling]] van et Staring instituut gebroekt.
 <br />
 Zee ok: [[Achterhooksen sproakgids]]
@@ Regel 9: / Regel 9: @@
 ==Kenmarken==
-'t Achterhook hef net as meer Nedersaksiese sproaken, un eenheid meervold op -t:
+Et Achterhook hef net as meer Nedersaksiese sproaken, un eenheidmeervold op -t:
-===Teggenswoardige tied===
+===Teggenswoardege tied===
 ====Lopen====
 ''enkelvold:''
@@ Regel 18: / Regel 18: @@
 :hee löp
-''meervoud:''
+''meervold:''
 :wi'j loopt  (W'wiek: lopet)
 :i'j loopt   (W'wiek: lopet)
@@ Regel 25: / Regel 25: @@
 ===Verleedn tied===
-In de verleedn tied, hef 't Achterhooks in alle personen 'n oetgang op -en veur zwakke warkwoorden, veur starke warkwoorden wödt veur den eersten en daarden persoon de -en oetgang vort-eloaten: ik warken, ik leep, hi-j leep, zi-j leepen.
+In de verleedn tied, hef et Achterhooks in alle personen 'n oetgang op -en veur zwakke warkwoorden, veur starke warkwoorden wöd veur den eersten en daarden persoon de -en oetgang vort-eloaten: ik warken, ik leep, hi-j leep, zi-j leepen.
 ===Volteuid deelwoard===
-'t Volteuid deelwoord krig 't veurvoegsel e- (bev. elopen, ewest). Veur zwakke warkwoordn is 't achtervoegsel -t: ik heb ewarkt, voor starke warkwoorden meesttiedst -en: elopen
+Et Volteujd deelwoord krig et [[Vuurplaksel|veurvoegsel]] e- (bev. elopen, ewest). Veur zwakke warkwoordn is et achtervoegsel -t: ik heb ewarkt, voor starke warkwoorden meesttiedst -en: elopen
-Veur meer oaver dit onderwarp zeet: [[Achterhooks_woordenbook]]
+Veur meer oaver dit onderwarp zeet: [[Achterhooksen taalwiezer]]
 === Umlaut ===
-'n Ander kenmark is de [[umlaut]] bi'j verkleinwoorden en meervoldsvormen (vergeliekboar met 't Duuts):
+Een ander kenmark is de [[umlaut]] bi-j verkleinwoorden en meervoldsvormen (vergeliekboar met et Duuts):
 :hond - höndjen - hönde (Wenters(wiek): hond - hundeken - hunde)
 :hand - händjen - hende (Wenters: hand - händeken - hande)
 :moes - muusken - muuze
 :man - männeken - mansleu
-==[[Meziek]]==
-De Achterhook kent völle bends, de meest bekende bunt, [[Normaal]], [[Boh foi toch]], [[Jovink en de Voederbietels]], de [[Spitfires]], en [[Old ni-js]] (met spöllers wee't bi-j Normaal of Boh Foi Toch espöld hebt)
 == Veurbeeld: Unzenvader ==