Verskil tüsken versys van "Feodalisme"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versy up 01:12, 3 okt 2009

Et feodalisme of den feodaliteit (van et Latiensen feudum of leen) is n begrip in de geskieds- en rechtswettenschop en in de socioale wettenschoppen woarin ne moatschoppeleke orde wödt beneumd. Et geet oaver et in leen geaven van gebeeden woar ne onderlinge verplichting tot trouw, bi-jstaand en et betalen van schattingen teggenoaver stoand. Et weurd feodalisme wöd in de middeleeuwn nog neet ebruukt. Tiedens de Franse revolutie wöd de beneuming in slechten zin ebruukt. Den rundumme 1789 in zwang ekommen uutsproak Féodalité beskrif de deur et leenstelsel ontstoane staandenmoatschopi-je met heure veurrechten.

Karl Marx bruukten de beneuming feodaal um de produktieverholdingen an te geaven dee bestoanden tussen de tied van de sloaverni-j en de tied van het (vrogge) kapitalisme.

Begin

Anvankeliek wödden de lenen deur den Könning an rieken - veural uut et leager - veur ne bepoalde tied in bruukleen of-estoan. Den leenkearl legden nen eed (foedus) of dat e et gebeed in name van den könning zol regieren en dat e den könning in geval van krieg met ziene kearls op et slagveld bi-j zol stoan. Den band tussen leenkearl en leenhere was tweeziedig : an de ene kante stoanden zie mekaar bi-j, én in doad én in et zelfbeeld van de feodale heern en leenkearls en an de andere kante hadden de edelleu ne romantiese opvatting van eure toak en plicht woarin unveurweerdeleke trouw en zelfopoffering ne grote rolle spölden. Dat dizzen idealen, in völle romans beskreaven ridderlekheid, volstrekt neet met de warkelekheid oaveren kwam, deed der neet völle toe.

Der bestoand n uutgebreid gewoonterecht dat dee rechten en plichten van den leenheer (den vörst) en den leenkearl (den kearl den n gebeed in beheer ontving) reagelden. In West-Francië gingen in den löp van de 9de eeuwe völle edelleu zich stöareg an unofhänkeleker opstellen, en greujden eure gebeeden uut tot feitelek unofhänkeleke vörstendommen dee zie deur verarving (trouwen met arfdochters) en krieg probierden te vergroten. Den tiedeleken oard van et leen kwam in et gedrang deur et streaven noar arfelekheid van dee leenkearls en et begrip was dusdöaneg algemeen dat den könning doar met ziene beperkte middelen neet good teggen op kon treaden. Et deur keizer Karel de Kale in 877 uutgeveerdigden Capitulare van Quierzy gaf de arfelekheid nen wetteleken groand.

In Duutslaand wisten de Ottonen dizzen toostaand teggen te holden deur bisköppe te beneumen met wealdleken macht, den investituur. Pas in 1037 bevestigden keizer Koenraad II veur Italië et rechte van arfelekheid in den Constitutio de feudis. De beschuldiging van simonie, veural deur paus Gregorius VII, leidden tot den investituurstried. Met et Konkordoat van Worms van 1122 kwam der an dizzen toostaand veur n groot deel n ende en betekkenden ne dudeleke antasting van et gezag veur den Duutsen Keizer.

Eursprong

Et feodalisme was egreujd uut de standenmoatschoppi-je van et late Karolingiese riek. De Frankiese könningen stoolden eursprönkelek hun machte veural op den joarlekse veld- (leas: plunder)tochten. Den könning kon zien ekearls belonen uut den buut dee doarbi-j behoald wodden. Toen Karel den Groten n groot deel van Europa veroaverd had, en doar buten ziene laandsgrenzen eigenlek gin rieke gebeeden ovaer waren um te plunderen, mös hi-j ne andere wieze bedenken um ziene kearls an zich te verplichten. Boavendien was et riek völ te groot veur de olderwetse kommunikatie in dee tied. Den könning was edwongen zunder ende op tocht te goan um plaatselek zien gezag of te künnen dwingen en ziene belastingen ter plaatse op te eaten, want dizzen wödden veulal in natura voldoan. Hi-j had doarumme plaatseleke verteggenweurdigers neudig en uut dizze - anvankele- ambtenoaren is den adelstaand ontstoan.

De feodale standenmoatschoppi-je

De dree staanden waren:

De geestelekheid;
Den adel;
De vri-je boern, ambachtsleu en handelaren (de börgeri-je);

De ekonomie van dee dagen was neet of nauweleks op geld egroand en den opbrengst van den laandbouw was zowat de enige bronne van riekdom. Umdat ruulhandel en betalingen in natura nen groten rol spölden, was et unmeugelek um groand op grote schale te verkopen of te verhandelen. Neet alleneg was dat binnen et leenstelsel ungebruukelek, den kleinen muntumloop leet dergeleke oaverskrievingen neet toe. Et was doarumme veur den adel van groot belang et onderdeel 'arbeid' op et laand dat zi-j bezaten vast te künnen holden. In sommige laanden van Europa, bieveurbeeld Polen, ging eurren macht zo wiet dat doar uutendelek nen wet wöd an-enommen dat iemand ofwal nen heer oaver heurigen möst wean of dat nen heurigen nen heer had. Et wodden doarmet unmeugelek um vri-jen boer te wean.

Wieter waren der nog onvri-jen dee-t gin eigendom hadden, noamelek liefeigenen en onvri-jen dee zelf et bezit van nen ander vörmden sloaven.

Der waren ok unvri-jen dee in dienst van hoge edelleu of den könning stoanden dee noa generoasie opklommen op tot nen ni-jen adelstand, de ministerialen of et ridderschop. In teggenstelling tot den olde adel stamt dizze ridderschop dus neet of van vri-je eigengearfden, moar van unvri-jen.

Den ofbroak van et feodalisme

Noa et joar 1000 begonnen langzamerhand de olde steadn, veulal nog uut de Romiense tied, wier te greujen en der wödden ni-je steedn en darpen sticht um de greujende bevolking te huusvesten. Ok den handel kwam wier op gäng. Steadn wödden veural deur eure muren n machtsstuk van belang en dit leidden uutendelek veural in Vloanderen en Italië tot et ontstoan van machtige steadn dee-t in verzet konden kommen teggen de alleenheerschoppi-je van den adel en geestelekheid.

De groten pestepidemie van 1347 maakten n ende an ne tied van vaste bevolkingsgreuj en et wankele eavenwicht tussen den oogst en de voedselbehoofte. Umdat n daarde van de plattelaandsleu was estorven en völle laand doarum onbebouwd blef, konden de heurigen en boern in 1352 veermoal zoveul veur eur groan vroagen. De lonen mössen dus ok stiegen. Arbeidsscheerste gaf de mangs uut eure darpen evlöchte heurigen nen gooden graond um te underhändelen; alleneg wanneer zi-j vri-j wödden, wollen zi-j wierummerkeren noar et laand van eure olde here. Feodale heern dee deur de veurtdurenden kriege en euren uutbundigen leavensstiel in de problemen kwamen, mössen steeds meer heurigen en ook hele darpen de vri-jheid geaven.

Tiedens de renaissance verloar et feodalisme völ invlood in West-Europa. Steeds meer lenen veelen in de hende van steeds minder adelleke families deur verarving. Zo hadden Vlaonderen, Hollaand en Luxemburg eursprönkelek ieder euren eigen graaf of groothartog, moar uutendelek was dat deezelfden kearl. Uutendelek ontstoanden doardeur mangsmoal twee grote bondgenotschappen in de vörm van nen lappendeaken dee mekare den macht bestreaden zoas de Hooken en Kabeljauwen of - in Engelaand - et Lancasters en et Yorks. Rundumme 1500 was et feodalisme tot zienen bloodegen endstried ekommen en waren der wier könningen dee prebeerden euren absoluten macht te herstellen. Den adel blef mangsmoal wal bestoan, moar wöd tot höfadel in-ekrompen.

Formeel wödden dee feodale rechten ofgeschaft deur den invlood van de Franse Revolutie en den doaropvolgende Franse bezetting van delen van Europa. Met noame Napoleon hef bie-edroagen tot et bestuurleken systeem zoas wi-j dat teggenwoordig kent, eit gemeenten in plaatse van heerlekheden, departementen in plaatse van op feodale groafschappen en dergeleke egroande previnsies, enzowieters.

In Midden- en Oost-Europa blef et feodalisme echter nog lange tied bestoan. In Ruslaand wodden dit pas in 1917 officieel ofgeschaft.

Zee ok

Leenstelsel

Uutgoande verwiezing

De Europese en Aziatiese oavergang noar feodalisme

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-Et '''feodalisme''' of den '''feodaliteit''' (van et [[Latien]]sen ''feudum'' of ''[[heerlekheid|leen]]'') is nen begrippe in den [[geskiedswetenschop|geskieds-]] en [[rechtswetenschop]] en in den [[socioalen wetenschoppen]] woarin nen moatschoppeleken orde wödt beneumd. Et geet oaver et in leen geaven van gebeeden woar nen onderlingen verplichting tot trouw, bi-jstaand en et betoalen van schattingen teggenoaver stoand. Et weurd ''feodalisme'' wöd in den [[middeleeuwn]] nog neet ebruukt. Tiedens den [[Fransen revolusie]] wöd den beneuming in slechte zin ebruukt. Den rundumme 1789 in zwang ekommen uutsproak ''Féodalité'' beskref den deur et leenstelsel ontstoane staandenmoatschopi-je mit heur veurrechten.
+Et '''feodalisme''' of den '''feodaliteit''' (van et [[Latien]]sen ''feudum'' of ''[[heerlekheid|leen]]'') is n begrip in de [[geskiedswetenschop|geskieds-]] en [[rechtswettenschop]] en in de [[socioale wettenschoppe]]n woarin ne moatschoppeleke orde wödt beneumd. Et geet oaver et in leen geaven van gebeeden woar ne onderlinge verplichting tot trouw, bi-jstaand en et betalen van schattingen teggenoaver stoand. Et weurd ''feodalisme'' wöd in de [[middeleeuwn]] nog neet ebruukt. Tiedens de [[Franse revolutie]] wöd de beneuming in slechten zin ebruukt. Den rundumme 1789 in zwang ekommen uutsproak ''Féodalité'' beskrif de deur et leenstelsel ontstoane staandenmoatschopi-je met heure veurrechten.
-[[Karl Marx]] bruukten den beneuming feodaal um den produktieverholdingen an te geaven dee bestoanden tussen den tied van den [[sloaverni-j]] en den tied van het (vröge) [[kapitalisme]].
+[[Karl Marx]] bruukten de beneuming feodaal um de produktieverholdingen an te geaven dee bestoanden tussen de tied van de [[sloaverni-j]] en de tied van het (vrogge) [[kapitalisme]].
 ==Begin==
-Anvankeliek wödden de [[heerlekheid|lenen]] deur den [[Könning]] an rieken - veural uut et [[kriegsmacht|leager]] - veur nen bepoalden tied in bruukleen of-estoan. Den leenkearl legden nen eed (''[[foedus]]'') of dat hi-j et gebeed in name van den könning zol regieren en dat hi-j den könning in geval van krieg met zien kearls op et slagveld bi-j zol stoan. Den band tussen leenkearl en leenhere was tweeziedig : an den ene kante stoanden zie mekaar bi-j, én in doad én in et zelfbeeld van den feodale heern en leenkearls en an dee andere kante hadden de edelleu nen romantiesen opvatting van hun toak en plicht woarin unveurweerdeleke trouw en zelfopoffering nen groten rolle spölden. Dat dizzen ideale, in völle [[Roman (literatuur)|romans]] beskreaven ridderlekheid,  volstrekt neet mit den warkelekheid oaveren kwam, deed doar neet völle toe.
+Anvankeliek wödden de [[heerlekheid|lenen]] deur den [[Könning]] an rieken - veural uut et [[kriegsmacht|leager]] - veur ne bepoalde tied in bruukleen of-estoan. Den leenkearl legden nen eed (''[[foedus]]'') of dat e et gebeed in name van den könning zol regieren en dat e den könning in geval van krieg met ziene kearls op et slagveld bi-j zol stoan. Den band tussen leenkearl en leenhere was tweeziedig : an de ene kante stoanden zie mekaar bi-j, én in doad én in et zelfbeeld van de feodale heern en leenkearls en an de andere kante hadden de edelleu ne romantiese opvatting van eure toak en plicht woarin unveurweerdeleke trouw en zelfopoffering ne grote rolle spölden. Dat dizzen idealen, in völle [[Roman (literatuur)|romans]] beskreaven ridderlekheid,  volstrekt neet met de warkelekheid oaveren kwam, deed der neet völle toe.
-Doar bestoand nen uutgebreiden [[gewoonterecht]] dat dee rechten en plichten van den [[leenhere]] (den vörst) en den [[leenkearl]] (den kearl dee nen gebeed in beheer ontving) reagelden. In [[West-Francië]] gingen in den löp van den 9den eeuwe völ edelleu zich echter steeds unofhänkeleker opstellen, en greujden hun gebeeden uut tot feitelek unofhänkeleken vörstendommen dee zie deur verarving (trouwen met arfdochters) en krieg probierden te vergroten. Dee tiedeleken eerd van et leen kwam in et gedrang deur et streaven noar arfelekheid van dee leenkearls en et brgip was dusdoanig algemeen dat den könning doar met zien beperkte middelen neet good teggen op kon treaden. Et deur keizer [[Karel de Kale]] in [[877]] uutgeveerdigden [[Capitulare van Quierzy]] gaf den arfelekheid nen wetteleken groand.
+Der bestoand n uutgebreid [[gewoonterecht]] dat dee rechten en plichten van den [[leenheer]] (den vörst) en den [[leenkearl]] (den kearl den n gebeed in beheer ontving) reagelden. In [[West-Francië]] gingen in den löp van de 9de eeuwe völle edelleu zich stöareg an unofhänkeleker opstellen, en greujden eure gebeeden uut tot feitelek unofhänkeleke vörstendommen dee zie deur verarving (trouwen met arfdochters) en krieg probierden te vergroten. Den tiedeleken oard van et leen kwam in et gedrang deur et streaven noar arfelekheid van dee leenkearls en et begrip was dusdöaneg algemeen dat den könning doar met ziene beperkte middelen neet good teggen op kon treaden. Et deur keizer [[Karel de Kale]] in [[877]] uutgeveerdigden [[Capitulare van Quierzy]] gaf de arfelekheid nen wetteleken groand.
-In Duutslaand wisten de [[Liudolfingen|Ottonen]] dizzen toostaand teggen te holden deur biskhoppen te beneumen met wealdleken machte, den [[investituur]]. Pas in [[1037]] bevestigden keizer [[Koenraad II van et Heiligen Roomsen Riek|Koenraad II]] veur Italië et rechte van arfelekheid in den [[Constitutio de feudis]]. Den beschuldiging van [[simonie]], veural deur [[paus Gregorius VII]], leidden tot den [[investituurstried]]. Mit et [[Konkordoat van Worms]] van [[1122]] kwam doar an dizzen toostaand veur nen groten dele ne ende en betekkenden nen duudeleken antasting van et gezag veur den Duutsen Keizer.
+In Duutslaand wisten de [[Liudolfingen|Ottonen]] dizzen toostaand teggen te holden deur bisköppe te beneumen met wealdleken macht, den [[investituur]]. Pas in [[1037]] bevestigden keizer [[Koenraad II van et Heiligen Roomsen Riek|Koenraad II]] veur Italië et rechte van arfelekheid in den [[Constitutio de feudis]]. De beschuldiging van [[simonie]], veural deur [[paus Gregorius VII]], leidden tot den [[investituurstried]]. Met et [[Konkordoat van Worms]] van [[1122]] kwam der an dizzen toostaand veur n groot deel n ende en betekkenden ne dudeleke antasting van et gezag veur den Duutsen Keizer.
 ==Eursprong==
-[[Ofbeelding:Rolandfealty.jpg|thumb|[[Roland (ridder)|Roland]] vouwt zien hende ten tekken van [[manschop]] an [[Karel den Groten]]; uut nen skrift van nen ''[[chanson de geste]]''.]]
+[[Ofbeelding:Rolandfealty.jpg|thumb|[[Roland (ridder)|Roland]] vouwt ziene hende ten tekken van [[manschop]] an [[Karel den Groten]]; uut n skrift van n ''[[chanson de geste]]''.]]
 [[Ofbeelding:Cleric-Knight-Workman.jpg|thumb|220px|De dree standen]]
-Et feodalisme was egreujd uut den [[standenmoatschoppi-je]] van et laten [[Karolingiesen riek]]. Den [[Frankiesen Riek|Frankischen]] könningen stoolden eursprönkelek hun machte veural op den joarleksen veld- (leas: plunder-) tochten. Den könning kon zien kearls belonen uut den buut dee doarbi-j behoald wöd. Toen [[Karel den Groten]] nen groten dele van Europa veroaverd had, en doar buuten zien laandsgrenzen eigenlek gene rieken gebeeden ovaer waren um te plunderen, mös hi-j nen anderen wieze bedenken um zien kearls an zich te verplichten. Boavendien was et riekvö te groot veur den olderwetsen [[communicatie]] in den tied. Den könning was edwongen zunder ende op tocht te goan um plaatselek zien gezag of te künnen dwingen en zien belastingen ter ploatse ''op te eaten'', want dizze wödden veulal in natura voldoan. Hi-j had doarumme ploatseleken verteggenweurdigers neudig en uut dizze - anvankelen- ambtenoaren is den [[aristocratie|adelstaand]] ontstoan.
+Et feodalisme was egreujd uut de [[standenmoatschoppi-je]] van et late [[Karolingiese riek]]. De [[Frankiese Riek|Frankiese]] könningen stoolden eursprönkelek hun machte veural op den joarlekse veld- (leas: plunder)tochten. Den könning kon zien ekearls belonen uut den buut dee doarbi-j behoald wodden. Toen [[Karel den Groten]] n groot deel van Europa veroaverd had, en doar buten ziene laandsgrenzen eigenlek gin rieke gebeeden ovaer waren um te plunderen, mös hi-j ne andere wieze bedenken um ziene kearls an zich te verplichten. Boavendien was et riek völ te groot veur de olderwetse [[kommunikatie]] in dee tied. Den könning was edwongen zunder ende op tocht te goan um plaatselek zien gezag of te künnen dwingen en ziene belastingen ter plaatse ''op te eaten'', want dizzen wödden veulal in natura voldoan. Hi-j had doarumme plaatseleke verteggenweurdigers neudig en uut dizze - anvankele- ambtenoaren is den [[aristocratie|adelstaand]] ontstoan.
-==Den feodalen standenmoatschoppi-je==
+==De feodale standenmoatschoppi-je==
 De dree staanden waren:
-*Den [[geestelekheid]];
+*De [[geestelekheid]];
 *Den [[adel]];
-*Den vri-je [[agrariër|boern]], [[ambacht (handwark)|ambachtsleu]] en [[handel (economie)|handeloaren]] (den burgeri-je);
+*De vri-je [[agrariër|boern]], [[ambacht (handwark)|ambachtsleu]] en [[handel (economie)|handelaren]] (de börgeri-je);
-Den [[economie]] van dee dagen was neet of nauweleks op [[geld]] egroand en den opbrengst van den [[laandbouw]] was vri-jwal de enige bronne van riekdom. Umdat ruulhandel en betoalingen in natura nen groten rolle spölden, was et unmeugelek um groand op groten schoal te verkopen of te verhandelen. Neet allenig was dat binnen et leenstelsel ungebruukelek, den kleinen muntumloop leet dergeleken oaverskrievingen neet toe. Et was doarumme veur den adel van groot belang et onderdele 'arbeid' op et laand dat zi-j bezaten vast te künnen holden. In sommige laanden van Europa, bieveurbeeld [[Polen]], ging hun macht zo wiet dat doar uutendelek nen [[wet]] wöd an-enommen dat iemand ofwal nen here oaver heurigen möst wean of dat nen heurigen nen here had. Het wöd doarmet unmeugelek um vri-je boer te wean.
+De [[ekonomie]] van dee dagen was neet of nauweleks op [[geld]] egroand en den opbrengst van den [[laandbouw]] was zowat de enige bronne van riekdom. Umdat ruulhandel en betalingen in natura nen groten rol spölden, was et unmeugelek um groand op grote schale te verkopen of te verhandelen. Neet alleneg was dat binnen et leenstelsel ungebruukelek, den kleinen muntumloop leet dergeleke oaverskrievingen neet toe. Et was doarumme veur den adel van groot belang et onderdeel 'arbeid' op et laand dat zi-j bezaten vast te künnen holden. In sommige laanden van Europa, bieveurbeeld [[Polen]], ging eurren macht zo wiet dat doar uutendelek nen [[wet]] wöd an-enommen dat iemand ofwal nen heer oaver heurigen möst wean of dat nen heurigen nen heer had. Et wodden doarmet unmeugelek um vri-jen boer te wean.
-Wieter waren doar nog onvri-jen dee geen eigendom hadden, noamelek [[liefeigene]]n en onvri-jen dee zelf et bezit van nen ander vörmden [[sloaverni-j|sloaven]].
+Wieter waren der nog onvri-jen dee-t gin eigendom hadden, noamelek [[liefeigene]]n en onvri-jen dee zelf et bezit van nen ander vörmden [[sloaverni-j|sloaven]].
-Doar waren ok unvri-jen dee in dienst van hoge edelleu of den könning stoanden dee noa generoasie opklommen op tot nen ni-jen adelstand, den [[ministerialen]] of den [[ridder]]schop. In teggenstelling tot den ''olde'' adel stamt dizze ridderschop dus neet of van vri-je eigengearfden, moar van unvri-jen.
+Der waren ok unvri-jen dee in dienst van hoge edelleu of den könning stoanden dee noa generoasie opklommen op tot nen ni-jen adelstand, de [[ministerialen]] of et [[ridder]]schop. In teggenstelling tot den ''olde'' adel stamt dizze ridderschop dus neet of van vri-je eigengearfden, moar van unvri-jen.
 ==Den ofbroak van et feodalisme==
-Noa et joar [[1000]] begonnen langzamerhand de olde steedn, veulal nog uut de [[Romeinse Riek|Romiensen tied]], wier te greuj en doar wödden ni-je steedn en darpen sticht um den greujende bevolking te huusvesten. Ok den handel kwam wier op gäng. Steedn wödden veural deur hun muren nen machtsstuk van belang en dit leidden uutendelek veural in [[Vloanderen]] en [[Italië]] tot et ontstoan van machtige steedn dee in verzet konden kommen teggen den alleenheerschoppi-je van den adel en geestelekheid.
+Noa et joar [[1000]] begonnen langzamerhand de olde steadn, veulal nog uut de [[Romeinse Riek|Romiense tied]], wier te greujen en der wödden ni-je steedn en darpen sticht um de greujende bevolking te huusvesten. Ok den handel kwam wier op gäng. Steadn wödden veural deur eure muren n machtsstuk van belang en dit leidden uutendelek veural in [[Vloanderen]] en [[Italië]] tot et ontstoan van machtige steadn dee-t in verzet konden kommen teggen de alleenheerschoppi-je van den adel en geestelekheid.
-Den groten [[pestepidemie]] van [[1347]] maakten n ende an ne tied van vasten bevolkingsgreuj en et wankele eavenwicht tussen den oogst en de voedselbehoofte. Umdat n darde van de plattelaandsleu was estoarven en völ laand doarum onbebouwd blef, konden de heurigen en boern in [[1352]] veermoal zoveul veur eur [[graon|groan]] vroagen. De lonen mössen dus ok stiegen. Arbeidsscheerste gaf den mangs uut hun darpen evlögte heurigen nen gooden graond um te underhändelen; allenig wanneer zi-j ''vri-j'' wödden, wollen zi-j wier trögkeren noar et laand van hun olden here. Feodale heern dee deur de veurtdurenden kriege en hun uutbundigen leavensstiel in de problemen kwamen, mössen steeds meer heurigen en ook hele darpen den vri-jheid geaven.
+De groten [[pestepidemie]] van [[1347]] maakten n ende an ne tied van vaste bevolkingsgreuj en et wankele eavenwicht tussen den oogst en de voedselbehoofte. Umdat n daarde van de plattelaandsleu was estorven en völle laand doarum onbebouwd blef, konden de heurigen en boern in [[1352]] veermoal zoveul veur eur [[graon|groan]] vroagen. De lonen mössen dus ok stiegen. Arbeidsscheerste gaf de mangs uut eure darpen evlöchte heurigen nen gooden graond um te underhändelen; alleneg wanneer zi-j ''vri-j'' wödden, wollen zi-j wierummerkeren noar et laand van eure olde here. Feodale heern dee deur de veurtdurenden kriege en euren uutbundigen leavensstiel in de problemen kwamen, mössen steeds meer heurigen en ook hele darpen de vri-jheid geaven.
-Tiedens den [[Renaissance|renaissance]] verloar et feodalisme völ invlood in West-Europa. Steeds meer lenen veelen in de hende van steeds minder adelleken families deur verarving. Zo hadden Vlaonderen, [[Hollaand]] en [[Hartogdom Luxemburg|Luxemburg]] eursprönkelek ieder hun eigen [[Graaf (titel)|graaf]] of [[groothartog]], moar uutendelek was dat deezelfden kearl. Uutendelek ontstoanden doardeur mangsmoal twee grote bondgenotschappen in de vörm van nen lappendeaken dee mekaar de machte bestreaden zoas den [[Hoeksen en Kabeljauwsen twisten|Hooken en Kabeljauwen]] of - in [[Engelaand]] - den [[Huus Lancaster|Lancasters]] en den [[Huus York|York]]s. Rundumme [[1500]] was et feodalisme tot zien bloodigen endstried ekommen en waren doar wier könningen dee prbierden hun [[absolutisme|absoluten machte]] te herstellen. Den adel blef mangsmoal wal bestoan, moar wöd tot höfadel in-ekrompen.
+Tiedens de [[Renaissance|renaissance]] verloar et feodalisme völ invlood in West-Europa. Steeds meer lenen veelen in de hende van steeds minder adelleke families deur verarving. Zo hadden Vlaonderen, [[Hollaand]] en [[Hartogdom Luxemburg|Luxemburg]] eursprönkelek ieder euren eigen [[Graaf (titel)|graaf]] of [[groothartog]], moar uutendelek was dat deezelfden kearl. Uutendelek ontstoanden doardeur mangsmoal twee grote bondgenotschappen in de vörm van nen lappendeaken dee mekare den macht bestreaden zoas de [[Hoeksen en Kabeljauwsen twisten|Hooken en Kabeljauwen]] of - in [[Engelaand]] - et [[Huus Lancaster|Lancasters]] en et [[Huus York|York]]s. Rundumme [[1500]] was et feodalisme tot zienen bloodegen endstried ekommen en waren der wier könningen dee prebeerden euren [[absolutisme|absoluten macht]] te herstellen. Den adel blef mangsmoal wal bestoan, moar wöd tot höfadel in-ekrompen.
-Formeel wödden dee feodale rechten ofgeschaft deur den invlood van de [[Fransen Revolusie]] en den doaropvolgenden Fransen bezetting van delen van Europa. Met noame [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] hef bie-edroagen tot et bestuurleken systeem zoas wi-j dat teggenwoordig kent, mit [[gemeente|gemeenten]] in ploats van [[heerlekheid|heerlekheden]], [[departement]]en in ploats van op feodale groafschappen en dergeleken egroanden  proveensies, enzowieters.
+Formeel wödden dee feodale rechten ofgeschaft deur den invlood van de [[Franse Revolutie]] en den doaropvolgende Franse bezetting van delen van Europa. Met noame [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] hef bie-edroagen tot et bestuurleken systeem zoas wi-j dat teggenwoordig kent, eit [[gemeente|gemeenten]] in plaatse van [[heerlekheid|heerlekheden]], [[departement]]en in plaatse van op feodale groafschappen en dergeleke egroande  previnsies, enzowieters.
-In Midden- en Oost-Europa blef et feodalisme echter nog längen tied bestoan. In [[Ruslaand]] wöd dit pas in [[1917]] officieel ofgeschaft.
+In Midden- en Oost-Europa blef et feodalisme echter nog lange tied bestoan. In [[Ruslaand]] wodden dit pas in [[1917]] officieel ofgeschaft.
 ==Zee ok==
@@ Regel 42: / Regel 42: @@
 ==Uutgoande verwiezing==
-* [http://mens-en-samenleving.infonu.nl/politiek/14963-de-europese-en-aziatische-transitie-naar-feodalisme.html De Europesen en Aziatischen oavergäng noar feodalisme]
+* [http://mens-en-samenleving.infonu.nl/politiek/14963-de-europese-en-aziatische-transitie-naar-feodalisme.html De Europese en Aziatiese oavergang noar feodalisme]
 [[Kattegerie:Achterhooks_artikel]]