Frieja

Heimdallr brech n oarmbaand Brísingamen terugge noar Frieja. Skilderd duur n Zweed Nils Blommér

Frieja (Ook wal eskreewn as Freja, Freya of freyja) is ne godin in t Germaanse heedndom. Duurdet de verslage van dit geleuf in t verleedn duur kristelike geskiedenisoonderzeukers bint an-epast, is neet helemoal dudelik wodöanig of Frieja anbeedn wör, of wat vuur gebroekn dr warn ter eare van um.

Rolle van Frieja

In de Edda's wördt Freia of-ebeeld as ne godin van leefde, skoonheaid en vruchtberheaid. Frieja wörd beskreewn as n meuistn oonder de godinn, met bloonde höare en blaauwe oogne. De leu bidn tot um vuur geluk in de leefde, hulpe bie bevallingn, en vruchtbere tiedn.

Van de aandere kaante wör Frieja in verbaand ebracht met oorlog, stried, dood, teuwelkeunst, vuurspelling en riekdom. Van um wör ezegd det hee de helfte van de doodn kreeg dee at umme ekömn warn in gevechtn dee at dan noar zinne halle Fólkvangr (volkvanger) gungn, terwiel as de aandere helfte noar Odin zin Walhalla gung. Ook wördt van Freia ezegd det de Seid-magie van um köm.

Stee in t Germaanse geleuf

Frigg en Frieja warn de twee belangriekste godinn van de Asynjur, de belangriekste godinn t Germaanse geleuf, mear van dee beaide wördt an enömn det Frieja mear andacht kreeg. In de Droplaugarsona Saga steet det bie Ölvusvatn in Ieslaand twee standbeeldn van disse twee godinn teegnoawer dee van Thor en Friejer steundn. Ze warn riek versierd met goold en zilver.

In de Heimskringla (vrie ummezat: n Eardskreenk) wördt Frieja beskreewn as n mythologise prinsesse van Zweedn. Öaren vaa Njord was n tweedn keuning van Zweedn en öaren breur Friejer is n doardn. Frieja en Friejer öare moo was n zuster van Njord. Dit köm wal vakerder vuur bie de Waann (ook wal Vanir eneumd), wat ook in öare wetn steun.

Kristelike tied

Vearder steet r in de Heimskringla det Olaf Tryggvason en St. Olaf völle oolde heednse heligdomn verweustn, tiedns n geweelddoadigen kirstening van Skandinavië. Noa at det kloar was, kreegn de gebroekn dee wat met Frieja te maakn hadn nen kladn an t gat en wördn verböadn. Noa at toew nen kristeliken wet was op esteeld, wör de verearing van Frieja terugge drungn tot n betjen op t plattelaand en moderne germaanse folklore. Rechtevoort beent de gebroekn wier zo en zovölle in eare hersteld in t Nieje Heedndom.

Naamnherkomst

De naamn Friejer en Frieja komt van de Germaanse wöarde vuur "t hearskop" en "de hearinne". Germaanse anverwaante wöarde beent t Gotiese fráuja "hearskop, meaister", fráujo "hearinne, meaisteres", Oold-Noors frú "meaisteres, hearinne, vrouwe", Deens frue, Zweeds fru, Duuts Frau, Oold-Hoogduuts frouwa, Neersassies vrouwe. Net zo as bie t Fraanske woard "dame", wat van Latiens "domina" keump en woervan n mannelikn vörm (Latiens: dominus) neet mear besteet, wördt n mannelikn vörm van Frieja (friejer) neet mear gebroekt, terwiel at verskeaidene vörme van "vrouwe" nog aait in völle germaanse sproakn wordt gebroekt.

Frieja zinn naamn hef wellicht wat van doon met Frigg zinn naamn (den at anverwaant is met t Zweedse woarkwoard att fria, wat "huweliksanzeuk doon" beteeknt), umdet "vrouwe" en "huwelik/leefde" aait met mekoar in verbaand stoat, en Frieja en Frigg aait noar mekaander verwiest (kiekt mear is noar t verleup van disse naamns: Frigg, Frige, Fri-je, Fri-ja, Freja, Freia).

Neersassies

In t Neersassies en t Hollaands keump n naamn van Frieja terugge in n 5en dag van de wekke: Vriedag. Mear ook in de leefde wördt nog esprökn van Frieja. As n jongn en n meakn verkearige hebt, wördt nog wal ezegd det dee met mekoar vriejn doot, of det ene hen vriejn geet. Dit hoof in t Neersassies gebeed, in teegnstellige tot in t Hollaands, niks met seksuele gemeenskop te maakn te hebn.

• Grönnegs: Frije of Fraie